Được chính thức khai trương ngày 20/7/2000, Sở Giao dịch Chứng khoán TP. Hồ Chí Minh (SGDCK TP. Hồ Chí Minh), với tiền thân là Trung tâm Giao dịch Chứng khoán TP. Hồ Chí Minh, là nơi tổ chức và vận hành thị trường giao dịch chứng khoán tập trung đầu tiên của Việt Nam. Sau hơn 15 năm hoạt động và phát triển, với nỗ lực thực hiện sứ mệnh tổ chức điều hành thị trường an toàn, công khai, công bằng và minh bạch, SGDCK TP. Hồ Chí Minh luôn đóng vai trò đầu tàu và đã trưởng thành cùng với những bước chuyển mình ngày càng lớn mạnh của thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam.

Vai trò đầu tàu của SGDCK TP. Hồ Chí Minh không chỉ dừng lại ở sự kiện vinh dự là SGDCK đầu tiên của cả nước, mà còn là một SGDCK luôn năng động, sáng tạo và đổi mới, thể hiện cụ thể qua các kết quả sau:

Chuyên nghiệp và năng động của Sở GDCK TP. Hồ Chí Minh trong triển khai các giải pháp kỹ thuật và nghiên cứu sản phẩm mới

Để TTCK phát triển một cách bền vững, SGDCK TP. Hồ Chí Minh đã triển khai hàng loạt dịch vụ và tiện ích mới nhằm đáp ứng tốt nhất nhu cầu của thị trường, góp phần đưa hoạt động giao dịch tại Sở tiến gần hơn thông lệ quốc tế như: triển khai giao dịch liên tục vào tháng 7/2007; triển khai giao dịch trực tuyến vào tháng 1/2009; kéo dài thời gian giao dịch sang buổi chiều vào tháng 6/2012, áp dụng lệnh thị trường vào tháng 10/2012.

Bên cạnh việc triển khai các giải pháp kỹ thuật chính, các giải pháp phụ trợ cũng được triển khai để tăng tính thanh khoản, tăng tiện ích cho thị trường hoặc phù hợp với tình hình thực tế như giảm lô giao dịch, tăng/giảm biên độ dao động giá, điều chỉnh các hiển thị lệnh giao dịch của nhà đầu tư nước ngoài, thay đổi biên độ dao động giá cho cổ phiếu mới niêm yết…

Các đổi mới và cải tiến trong phương thức giao dịch tại SGDCK TP. Hồ Chí Minh góp phần đưa thanh khoản của thị trường tăng cao. Nếu trong năm 2011, giá trị giao dịch bình quân phiên đạt 650 tỷ đồng, giảm 57% so với năm 2010, năm 2012 tăng lên 880 tỷ đồng, năm 2013 là 1.063 tỷ đồng và đặc biệt trong năm 2014, giá trị giao dịch bình quân một phiên đạt hơn 2.170 tỷ đồng, gấp hơn 02 lần so với năm 2013, vượt mức cao nhất trước đó đạt được là 1.700 tỷ đồng vào năm 2009 và chiếm hơn 70% thanh khoản của toàn thị trường cổ phiếu tập trung của Việt Nam. Đến cuối 2014, SGDCK TP. Hồ Chí Minh đã vận hành 3.439 phiên giao dịch an toàn với tổng số lượng cổ phiếu được giao dịch trên thị trường là 99,7 tỷ chứng khoán, tương đương với giá trị giao dịch là 2,5 triệu tỷ đồng...

Các sáng kiến kỹ thuật nhằm tăng tính hiệu quả trong tổ chức quản lý thị trường cũng được Sở tiên phong triển khai như thực hiện tổ chức đấu thầu trái phiếu từ năm 2000, đấu giá bán cổ phần của các doanh nghiệp nhà nước cổ phần hóa qua Sở giao dịch từ năm 2005, ứng dụng công nghệ thông tin để nâng cao hiệu quả quản lý và xử lý thông tin công bố từ tổ chức niêm yết thông qua phần mềm tiếp nhận thông tin công bố dưới dạng dữ liệu điện tử, được 100% công ty sử dụng từ năm 2011.

Bên cạnh đó, để hướng đến mục tiêu tăng trưởng bền vững của các tổ chức niêm yết, SGDCK TP.HCM đã khởi xướng việc bình chọn và trao giải báo cáo thường niên từ năm 2008, bổ sung thêm giải thưởng Báo cáo phát triển bền vững cho các doanh nghiệp niêm yết từ năm 2013, và đã thu hút được sự quan tâm của đông đảo doanh nghiệp và công chúng đầu tư, trở thành một trong những cơ sở để nhà đầu tư đánh giá tính minh bạch và chuyên nghiệp trong công bố thông tin của doanh nghiệp.

Triển khai nhiều hàng hóa, sản phẩm, dịch vụ mới, đề xuất nhiều giải pháp phát triển thị trường, phát huy kênh huy động vốn lớn nhất cả nước cho doanh nghiệp

Với mục tiêu của Chính phủ về việc xây dựng TTCK thành một kênh huy động vốn trung và dài hạn cho doanh nghiệp và nền kinh tế, SGDCK TP. Hồ Chí Minh đã nỗ lực xây dựng và tổ chức tốt hoạt động của TTCK tập trung để các doanh nghiệp có thể huy động vốn qua thị trường phục vụ sản xuất kinh doanh. Đã có 496 đợt phát hành thêm huy động vốn được thực hiện từ khi các doanh nghiệp lên niêm yết trên thị trường, số tiền huy động qua các đợt phát hành này đạt 141 ngàn tỷ đồng (giai đoạn 2011-2014 là 241 đợt và 95 ngàn tỷ đồng).

So sánh với giá trị vốn hóa thị trường qua các năm, tính trung bình trên toàn thị trường, khoảng hơn 1/3 giá trị vốn hóa của các doanh nghiệp hiện tại (37,4%) có được từ việc huy động vốn qua thị trường. Bên cạnh các đợt phát hành thêm huy động vốn, các doanh nghiệp cũng thực hiện nhiều đợt phát hành trả cổ tức bằng cổ phiếu hoặc cổ phiếu thưởng. Tổng số lượng đợt phát hành qua 15 năm đạt 963 đợt, phát hành thêm hơn 17,6 tỷ cổ phiếu (giai đoạn 2011-2014 có 459 đợt với số lượng là 12,1 tỷ cổ phiếu), nghĩa là các doanh nghiệp tăng gấp đôi quy mô về lượng cổ phiếu phát hành sau khi lên niêm yết trên thị trường.

SGDCK TP. Hồ Chí Minh cũng là đơn vị đầu tiên đề xuất và thực hiện đấu giá bán cổ phần của các doanh nghiệp nhà nước cổ phần hóa qua Sở giao dịch vào năm 2005. Kể từ cuộc đấu giá đầu tiên và thành công của Vinamilk trên SGDCK TP. Hồ Chí Minh, có 348 cuộc đấu giá đã được các doanh nghiệp thực hiện qua SGDCK TP. Hồ Chí Minh, số tiền thu được thông qua các cuộc đấu giá này đạt 70 ngàn tỷ đồng (giai đoạn 2011-2014 là 77 đợt và 8,8 ngàn tỷ đồng), trong đó có rất nhiều tập đoàn, tổng công ty lớn, đóng góp vào việc thực hiện kế hoạch cổ phần hóa và đổi mới các doanh nghiệp nhà nước được Chính phủ đề ra.

Đấu thầu trái phiếu chính phủ được thực hiện trên SGDCK TP. Hồ Chí Minh từ năm 2000, đến năm 2006-2007, số lượng trái phiếu chính phủ được đấu thầu và niêm yết trên Sở đã đạt trên 300 mã trái phiếu với khối lượng niêm yết trên 45 ngàn tỷ đồng.

Tuy nhiên, thực hiện việc tái cấu trúc lại thị trường, hoạt động đấu thầu trái phiếu chính phủ được chuyển ra TTGDCK Hà Nội kể từ ngày 1/7/2006 (theo Quyết định số 2276/2006/QĐ-BTC) và trái phiếu chính phủ cũng được niêm yết tập trung trên TTGDCK Hà Nội từ năm 2008 (theo Quyết định số 352/QĐ-UBCK ngày 16/5/2008).

Đến năm 2009, Sở tiếp tục thực hiện việc tái cấu trúc lại thị trường cổ phiếu bằng việc chuyển 24 doanh nghiệp có vốn điều lệ dưới 80 tỷ đồng niêm yết và giao dịch tại Hà Nội. Với phân khúc thị trường mới, chiến lược của Sở là tập trung vào phát triển các sản phẩm dựa trên phân khúc này để gia tăng thanh khoản, đa dạng hóa các công cụ giao dịch cho nhà đầu tư.

Với định hướng chiến lược đó, đề án sản phẩm phái sinh đã được SGDCK TP. Hồ Chí Minh trình UBCKNN và Bộ Tài chính từ năm 2007, là tiền đề quan trọng cho đề án xây dựng thị trường phái sinh tại Việt Nam sau này. Trong công tác tái cấu trúc TTCK, SGDCK TP. Hồ Chí Minh cũng là đơn vị đề xuất việc hợp nhất hai SGDCK để thành lập một SGDCK Việt Nam duy nhất nhằm tăng khả năng cạnh tranh cho TTCK Việt Nam.

Phân ngành các công ty niêm yết, chỉ số tính toán dựa trên số lượng cổ phiếu tự do chuyển nhượng cũng được SGDCK TP. Hồ Chí Minh ra mắt vào các năm 2009, 2012, trở thành các tham chiếu mới cho TTCK. Đến nay, SGDCK TP. Hồ Chí Minh đang tiếp tục nghiên cứu sản phẩm Chứng quyền, Chứng chỉ lưu ký không có quyền biểu quyết để trình cơ quan quản lý và triển khai ra thị trường.

Các sáng kiến, giải pháp của SGDCK TP. Hồ Chí Minh đã nhận được sự đánh giá cao từ các cơ quan quản lý và thị trường, góp phần nâng cao quy mô và thanh khoản của TTCK. Cùng với sự phát triển của TTCK, nhu cầu đầu tư của các nhà đầu tư cũng cần được đa dạng hóa, để giảm thiểu tối đa những rủi ro có thể xảy ra. Hiểu được mong muốn của các nhà đầu tư, SGDCK TP. Hồ Chí Minh đã không ngừng tìm tòi, tiên phong trong lĩnh vực nghiên cứu phát triển sản phẩm mới: Chuẩn phân ngành VSIC2007 được áp dụng cho các công ty niêm yết từ năm 2009; dự án giao dịch chứng khoán phái sinh tại SGDCK TP. Hồ Chí Minh đã hoàn tất trình UBCKNN từ năm 2009; chỉ số VN30, chỉ số large-cap đầu tiên được tính toán theo phương pháp mới được công bố năm 2012; bộ chỉ số HOSE-Index, phản ánh toàn diện hơn các phân khúc largecap, midcap, smallcap của thị trường được triển khai vào đầu năm 2014, sản phẩm ETFs đầu tiên đã được niêm yết trên SGDCK TP. Hồ Chí Minh vào quý III/2014, các sản phẩm chứng chỉ lưu ký không có quyền biểu quyết (NVDR), chứng quyền (Covered Warrant) đã được nghiên cứu chuyên sâu, lập đề án trình UBCKNN.

Cơ sở vật chất hạ tầng kỹ thuật và hệ thống công nghệ thông tin đáp ứng yêu cầu phát triển của TTCK hiện đại sánh ngang với các SGDCK trên thế giới và khu vực

Đối với một SGDCK, cơ sở vật chất hạ tầng kỹ thuật và hệ thống công nghệ thông tin chính là cốt lõi trọng yếu trong việc vận hành và phát triển TTCK. Hiện nay, cơ sở vật chất hạ tầng kỹ thuật và hệ thống công nghệ thông tin của Sở đang được đầu tư để đạt tầm vóc của một TTCK hiện đại, tiệm cận với tiêu chuẩn khu vực và thế giới với 03 dự án đầu tư lớn như sau:

- Dự án “Thiết kế, giải pháp, cung cấp lắp đặt, chuyển giao hệ thống công nghệ thông tin” với nhà thầu SGDCK Hàn Quốc

Hệ thống công nghệ thông tin mới có những ưu điểm vượt trội như: hệ thống giao dịch có khả năng hỗ trợ gần 50 loại sản phẩm chính và các phương thức giao dịch tiên tiến khác nhau; hệ thống giám sát giao dịch cho phép giám sát hoạt động giao dịch theo thời gian thực và có khả năng tái lập thị trường; hệ thống thông tin thị trường, hệ thống chỉ số, hệ thống đăng ký, lưu ký và thanh toán bù trừ có nhiều tính năng hiện đại; cổng truy cập hệ thống đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế FIX Protocol có khả năng tương thích với các tổ chức lớn trên thế giới…Được thiết kế có tính sẵn sàng tới 99,99%, với tính mở và linh hoạt cho người sử dụng, hệ thống có khả năng tích hợp và mở rộng tối đa được gấp 5 lần so với hệ thống hiện tại khi quy mô thị trường đòi hỏi.

- Toà nhà Exchange Tower

Để chuẩn bị cơ sở hạ tầng cho việc lắp đặt hệ thống công nghệ mới và mở rộng diện tích làm việc, SGDCK TP. Hồ Chí Minh đã xây dựng và đưa vào sử dụng trong Quý II/2014 cao ốc văn phòng hiện đại hạng A được thiết kế theo chuẩn Tier 3 với công suất lớn gồm 2 tầng hầm, 1 trệt, 1 lửng và 12 tầng lầu, diện tích sử dụng 26.390m². Với tòa nhà hiện hữu và tòa nhà xây mới, trụ sở của SGDCK TP. Hồ Chí Minh sẽ có tổng diện tích sử dụng lên đến 32.190m², đáp ứng diện tích làm việc cho hơn 800 nhân sự, là địa điểm đáp ứng các tiêu chí kỹ thuật để lắp đặt Data Center, đảm bảo cơ sở hạ tầng hiện đại cho SGDCK Việt Nam hoạt động trong tương lai.

- Trung tâm Dữ liệu Dự phòng

Công trình Trung tâm Dữ liệu Dự phòng do SGDCK TP. Hồ Chí Minh làm chủ đầu tư sẽ được hoàn thành và đi vào hoạt động trong năm 2015. Với diện tích khuôn viên 5.000 m² tại khu công viên phần mềm Quang Trung, Trung tâm Dữ liệu Dự phòng có tổng diện tích sàn xây dựng hơn 16.000 m² bao gồm 9 tầng cao và 1 tầng lửng với đặc tính thiết kế đáp ứng yêu cầu kỹ thuật cho cho việc lắp đặt một trung tâm dữ liệu theo tiêu chuẩn Tier 3 với trang thiết bị công nghệ mang tầm cỡ trong khu vực Đông Nam Á. Ngoài việc dự phòng cho hệ thống giao dịch của Sở, dự án còn có mục tiêu hình thành một trung tâm dữ liệu dự phòng cho các đơn vị trực thuộc Bộ Tài chính tại khu vực phía Nam và triển khai các dịch vụ hỗ trợ công nghệ thông tin cho toàn thị trường chứng khoán Việt Nam.

Với những thành quả đã đạt được, SGDCK TP. Hồ Chí Minh có thể tự tin bước vào tương lai với định hướng phát triển trên một tầm cao mới và các mục tiêu mang tính thách thức. Đó là phát triển SGDCK TP. Hồ Chí Minh thành một tổ chức lớn mạnh, bền vững dựa trên cơ sở các chuẩn mực và thông lệ quốc tế tốt nhất; cung cấp hàng hóa và dịch vụ đa dạng, chất lượng cao; cơ sở vật chất hạ tầng và công nghệ hiện đại; tổ chức thị trường chứng khoán hoạt động minh bạch, an toàn, hiệu quả; có khả năng cạnh tranh với các SGDCK khác trong khu vực và hội nhập TTCK quốc tế.

Tích cực và chủ động hội nhập quốc tế

SGDCK TP. Hồ Chí Minh rất tích cực và chủ động trong các mối quan hệ hợp tác quốc tế nhằm khẳng định vị thế của mình trong tiến trình hội nhập, mở ra nhiều cơ hội cam kết hợp tác trong nhiều lĩnh vực, đưa Sở tiệm cận dần với những chuẩn mực chung của khu vực và thế giới. Năm 2007, SGDCK TP. Hồ Chí Minh bắt đầu tham gia Hội nghị tổng giám đốc các Sở giao dịch ASEAN. Năm 2008, SGDCK TP. Hồ Chí Minh trở thành thành viên của Hiệp hội các Sở giao dịch chứng khoán Châu Á và Châu Đại Dương và năm 2013, Sở trở thành thành viên chính thức của Liên đoàn các Sở giao dịch thế giới WFE. Sở đã ký biên bản hợp tác ghi nhớ với 18 Sở giao dịch, trong đó có 4 thị trường thuộc khối G7 và 5 tổ chức tài chính lớn trên thế giới, đón tiếp hàng trăm đoàn khách quốc tế tham quan và làm việc với Sở.

Những thành công trên chính là thành quả của sự nỗ lực của SGDCK TP. Hồ Chí Minh trong công tác tổ chức quản lý vận hành thị trường, nghiên cứu ứng dụng các giải pháp kỹ thuật và triển khai các sản phẩm mới góp phần gia tăng thanh khoản cho thị trường, đầu tư chiều sâu vào cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực để không ngừng nâng tầm vị thế của TTCK Việt Nam nói chung và SGDCK Việt Nam nói riêng trong khu vực ASEAN và quốc tế.