Thủ tục về đầu tư xây dựng và các thủ tục liên quan chính là một trong những nguyên nhân và là những vấn đề vướng mắc nhất trong các TTHC, đặc biệt đối với việc phát triển các dự án bất động sản cũng như phát triển sản xuất kinh doanh. Ông Đậu Anh Tuấn cho biết, theo đánh giá của cộng đồng DN, TTHC trong lĩnh vực TN&MT là phiền hà nhất so với các loại TTHC khác như: thuế, xây dựng, hải quan… Trong đó, các DN cho rằng, họ đang gặp nhiều khó khăn trong việc thực hiện TTHC về đất đai.

Cụ thể, kết quả khảo sát 219 hiệp hội DN lớn nhất của Việt Nam và gần 8.200 DN tư nhân về chỉ số hiệu quả hoạt động xây dựng và thi hành pháp luật về kinh doanh của các Bộ (MEI) 2012 do VCCI vừa thực hiện cho thấy, chỉ số MEI của Bộ TN&MT chỉ đạt 50,14 điểm, trong đó chất lượng soạn thảo văn bản quy phạm pháp luật thấp dưới mức trung bình, đạt 4,38 điểm trên thang điểm 10; Việc cung cấp thông tin tuyên truyền phổ biến pháp luật đạt 5,53 điểm và việc kiểm tra, rà soát quá trình thi hành pháp luật cũng chỉ đạt 5,15 điểm, thấp hơn nhiều so với tình hình chung.

Về mức độ kịp thời trong xử lý những bất cập lớn, vấn đề nóng phát sinh trong thi hành pháp luật, kết quả khảo sát cho thấy, mức độ “rất kịp thời” chỉ đạt 7,23% so với rất chậm đạt 10,84% và chậm đạt 25,30%... Trong giai đoạn 2010-2013, với tỷ lệ trung bình cứ 14 DN thì có 1 DN bị thanh kiểm tra, hoạt động thanh kiểm tra trong lĩnh vực TN&MT, thậm chí việc thanh tra, kiểm tra bị phản ánh là “lực cản” sự phát triển của DN. Ngoài ra, hơn 55% DN đang gặp nhiều khó khăn trong việc thực hiện TTHC về đất đai và nghiêm trọng hơn là tỷ lệ đó lại đang tịnh tiến theo từng năm. 

“TTHC vẫn là trở ngại chính đối với các DN khi mở rộng mặt bằng sản xuất dinh doanh! Trong đó TTHC thuê, mua đất đai được đánh giá là phức tạp nhất (43%); tiếp đến là Quy hoạch đất đai của tỉnh chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển của DN (29%), giải phóng mặt bằng chậm (27%), giá thuê mặt bằng kinh doanh trên thị trường cao (24), thiếu quỹ đất sạch (16%)…”, ông Tuấn nhấn mạnh.

Phản ánh của Hiệp hội nhà thầu Việt Nam cũng cho thấy một thực tế là khi DN thực hiện TTCH để triển khai dự án đầu tư có liên quan đến đất đai thì như rơi vào một “ma trận”, không biết gỡ từ bước nào, kiểu như nhìn một cô gái đẹp nhưng không thể chạm vào được! Ví dụ như khách sạn Kim Liên, họ thông báo tiền thuê đất 3,1 tỷ vào năm 2009, đến 2011 tăng lên 9,3 tỷ, 2012 là 32,9 tỷ, năm 2013 xuống hơn 10 tỷ rồi năm 2014 lại là 19 tỷ. Từ chỗ làm ăn hiệu quả, thì giờ trả tiền đất là hết. “TTHC về đất đai liên quan đến nhiều lĩnh vực, thủ tục nào cũng làm tiêu tốn rất nhiều thời gian của DN, do họ phải trải qua nhiều quy trình, xin ý kiến đủ loại “ban bệ” một cách trùng lặp ở tất cả các bước. Điều này đã làm chậm tiến trình triển khai dự án đầu tư của DN”, ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội nhà thầu Việt Nam nói.

“Mảnh đất màu mỡ” cho tệ quan liêu, cửa quyền

Nhấn mạnh điều này, Chủ tịch Hiệp hội nhà thầu Việt Nam cũng thể hiện rõ rằng, bản thân Bộ TN&MT không thể “đơn thương độc mã” một mình giải quyết được vấn đề về TTHC mà cần có sự quyết liệt vào cuộc của cả hệ thống, phải có sự thay đổi về cả tư duy lẫn hành động, cần dỡ bỏ rào cản một cách thiết thực chứ không nên chỉ xới lên rồi để đấy!

Thực tế, các vấn đề trong lĩnh vực TN&MT, nhất là về đất đai, đều rất “nóng”, nhạy cảm, liên quan trực tiếp đến người dân và doanh nghiệp. Mặc dù Bộ TN&MT đã nỗ lực thực hiện cải cách TTHC với việc kiến nghị sửa đổi, bổ sung 204 TTHC (92,23%), cắt giảm được trên 50% chi phí tuân thủ TTHC nhưng vẫn có đến 30,8% doanh nghiệp phải trả thêm chí phí không chính thức để đẩy nhanh việc giải quyết hồ sơ về đất đai. “Con số trên cho thấy, cải cách TTHC vẫn còn cách xa so với yêu cầu, còn gây tốn kém, phiền hà, bức xúc cho người dân, doanh nghiệp, thậm chí vẫn là “mảnh đất màu mỡ” cho tệ quan liêu, cửa quyền trong quá trình thực hiện các TTHC về đất đai. Bộ TN&MT sẽ cùng các đơn vị liên quan đơn giản hóa các TTHC nhằm rút ngắn thời gian cũng như giảm phiền hà cho doanh nghiệp”, khẳng định điều này, Thứ trưởng Trần Hồng Hà cho biết: những vấn đề còn tồn tại trong lĩnh vực đất đai sẽ được giải quyết cơ bản trong Luật Đất đai 2013. Việc đổi mới trong xác định giá đất sẽ tạo thuận lợi hơn cho các doanh nghiệp thực hiện dự án. 

Trước đó, tại buổi họp báo thường kỳ tháng 6, Bộ trưởng Bộ TN&MT Nguyễn Minh Quang cũng đã khẳng định, sau thời gian tập trung cho việc xây dựng luật, tới đây, Bộ TN&MT sẽ thực hiện quyết liệt công tác cải cách TTHC nhằm mang lại sự thuận lợi, tránh phiền hà cho người dân và doanh nghiệp trong lĩnh vực TN&MT.