Ủy ban giám sát tài chính mới đây đưa ra nhận định: mặc dù thanh khoản hệ thống ngân hàng khá tốt, các điều kiện vĩ mô tương đối thuận lợi, lãi suất có tín hiệu giảm nhưng chưa như kỳ vọng.

Năm 2017, lãi suất huy động VNĐ kỳ hạn trên 12 tháng phổ biến ở mức 6,4-7,2%. Lãi suất cho vay đối với các lĩnh vực ưu tiên giảm khoảng 0,5-1% so với đầu năm. Đối với khu vực sản xuất kinh doanh thông thường, lãi suất cho vay ở mức 6,8-11%/năm.

Báo cáo của cơ quan này lý giải, thứ nhất, thị trường tiền gửi và thị trường liên ngân hàng kém liên thông. Lãi suất liên ngân hàng duy trì ở mức khá thấp trong khi lãi suất trên thị trường tiền gửi giảm không nhiều, do thanh khoản dồi dào trên thị trường tập trung chủ yếu ở các ngân hàng lớn.

Một số ngân hàng nhỏ hoặc thuộc diện tái cơ cấu thiếu vốn vẫn khó khăn trong việc cận dòng vốn lãi suất thấp trên thị trường liên ngân hàng, buộc phải giữ nguyên hoặc tăng lãi suất huy động trên thị trường tiền gửi.

Thứ hai, nợ xấu vẫn là rào cản lớn cho việc hạ lãi suất trong khi NIM của các ngân hàng vẫn còn ở mức khiêm tốn so với các nước trong khu vực.

Hệ số NIM của hệ thống ngân hàng tuy có xu hướng tăng trở lại (ở mức từ 2,74% năm 2014 lên mức khoảng 3% năm 2017) nhưng vẫn thấp so với các nước như Thái Lan (3,07%), Indonesia (5,82%), Philippines (3,58%).

Theo Ủy ban giám sát tài chính, điều này khiến các ngân hàng không có nhiều động lực để giảm lãi suất cho vay.

Dựa vào tình hình trên, cơ quan này dự báo lãi suất huy động và cho vay VND năm 2018 dự báo khá ổn định so với năm 2017, với biên độ giao động khoảng 0,2 điểm %.

Lãi suất có thể có biến động nhẹ và cục bộ do Tết Nguyên đán và vào cuối năm do nhu cầu tín dụng thường tăng cao; một số ngân hàng buộc phải tăng huy động dài hạn để đảm bảo tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn theo quy định; và một số ngân hàng tăng vốn để đáp ứng yêu cầu về CAR theo Basel II.

Về khả năng hạ lãi suất VND, Ủy ban giám sát tài chính cho rằng vẫn có những yếu tố còn hỗ trợ thuận lợi cho việc giảm mặt bằng lãi suất cho vay như lạm phát được kiểm soát khoảng 4%, áp lực từ phía tỷ giá không lớn.

Đặc biệt nợ xấu nhiều khả năng được xử lý nhanh và triệt để hơn do cơ chế hỗ trợ từ Nghị Quyết số 42. Đồng thời kết quả kinh doanh hệ thống tiếp tục khả quan, thanh khoản tương đối ổn định, các ngân hàng yếu kém có chuyển biến tích cực

Tuy nhiên, có những ý kiến chuyên gia cho rằng khả năng giảm lãi suất khó diễn ra. Phát biểu tại Hội thảo Cơ hội đầu tư kinh doanh 2018 do VTV24 và Bizlive tổ chức sáng 5/1, Tiến sĩ Cấn Văn Lực chỉ ra nhiều nguyên nhân khiến lãi suất khó giảm như: Lãi suất đầu vào khó hạ thấp, vấn đề xử lý nợ xấu cần cả một quá trình, do đó, khi chưa thể xử lý nợ xấu nhanh hơn, hiệu quả hơn thì chưa thể giảm lãi suất.

Ông Lực cũng cho rằng tình trạnh chênh lệch giữa lãi suất đầu vào và đầu ra của các ngân hàng Việt Nam đang ở mức tương đối thấp so với khu vực là nguyên nhân khiến lãi suất khó giảm

Ngoài ra, chi phí giao dịch kinh tế của Việt Nam rất cao, do đó, trong thời gian tới lãi suất ổn định lại thì được nhưng giảm tiếp thì rất khó, ông Lực nói.