Chất lượng tài sản vẫn còn áp lực

Theo báo cáo tài chính quý II/2024 của VIB, nợ xấu tiếp tục tăng 5,9% so với quý I/2024 và tăng 22% so với cùng kỳ năm 2023, lên 10,2 nghìn tỷ đồng vào cuối tháng 6/2024.

Dù VIB đã tích cực xóa hơn 1 nghìn tỷ đồng nợ xấu trong quý II/2024, tỷ lệ nợ xấu vẫn không giảm đi, mà còn tăng nhẹ 1 điểm cơ bản, lên 2,44%, chủ yếu đến từ nhóm khách hàng cá nhân. Đáng chú ý, nợ có khả năng mất vốn (nợ Nhóm 5) đã tăng gấp đôi so với thời điểm cuối năm 2023 và tăng 18% so với cuối quý I/2024 lên gần 4.206 tỷ đồng.  

Lãi suất cho vay mua nhà đã hết thời gian ưu đãi đang duy trì khoảng 12%/năm và đang gây ra nhiều khó khăn cho khách hàng để trả nợ. Đây được cho là nguyên nhân chính dẫn tới tỷ lệ nợ xấu gia tăng tại nhà băng này.

Do tỷ lệ hình thành nợ xấu vẫn cao trong bối cảnh thanh khoản trên thị trường bất động sản vẫn còn thấp, chất lượng tài sản cũng như gánh nặng trích lập dự phòng được dự báo vẫn là áp lực lớn của VIB trong nửa cuối năm 2024.

Theo nhận định của Trung tâm Phân tích Công ty Chứng khoán SSI (SSI Research), thanh khoản trên thị trường bất động sản vẫn còn thấp, đặc biệt là ở khu vực miền Nam cùng với áp lực cạnh tranh gay gắt, vì vậy, ngân hàng đang gặp phải một số thách thức trong việc xử lý nợ xấu và tăng trưởng tín dụng.

Với việc thu hồi nợ xấu vẫn còn chậm, SSI Research cho rằng, tỷ lệ nợ xấu của VIB sẽ không cải thiện so với cuối năm 2023, có thể vẫn ở mức cao là 3,3% trong năm 2024 và cải thiện xuống 3,1% trong năm 2025. Theo đó, chi phí tín dụng lần lượt là 1,6% và 1,5% trong năm 2024 và 2025.

Chỉ số NIM co hẹp

NIM tiếp tục giảm 22 điểm cơ bản so với quý trước xuống mức 4% trong quý II/2024 (so với mức đỉnh 5,3% tại cuối quý I/2023). Sự co hẹp về NIM chủ yếu là bởi VIB phải giảm lãi suất cho vay để kích thích tăng trưởng tín dụng và cạnh tranh với những ngân hàng khác.

Ngoài ra, việc VIB bắt đầu cho vay mảng khách hàng doanh nghiệp buộc ngân hàng phải hi sinh thêm biên lợi nhuận của mình. Do đó, lợi suất sinh lời trên tài sản (ROA) giảm 25 điểm cơ bản so với quý trước xuống mức 7,78%, trong khi chi phí vốn chỉ giảm 2 điểm cơ bản so với quý trước xuống còn 4% trong quý II/2024. Theo các chuyên gia tài chính – ngân hàng, chất lượng tài sản giảm cũng là một lý do khác khiến thu nhập lãi suất đảo chiều.

Dự kiến, chỉ số NIM của VIB sẽ tiếp tục chịu áp lực do lãi suất cho vay giảm trong bối cảnh lãi suất huy động đang tăng dần. Đây cũng là xu hướng chung của nhiều ngân hàng thương mại tư nhân khác.

Với định hướng phát triển là ngân hàng cho vay bán lẻ hàng đầu Việt Nam với các sản phẩm cho vay chính bao gồm: Cho vay mua nhà, mua xe và hộ kinh doanh,  tỷ trọng cho vay bán lẻ của VIB duy trì từ 85-90% tổng dư nợ trong nhiều năm qua. Nhờ chiến lược tập trung cho vay bán lẻ, những năm qua, VIB thường duy trì lợi suất sinh lời trên vốn (ROE) cao so với toàn ngành, ở mức 20-25%.

Tuy nhiên, chi phí tín dụng tiếp tục duy trì ở mức cao để đối phó với chất lượng tài sản giảm có thể khiến ROE giảm. SSI Research nhận định, ROE của VIB sẽ dao động ở mức 18% - 19% trong các năm tới, giảm so với mức đỉnh 30% trong năm 2022. 

Khó khăn trong việc cắt giảm chi phí hoạt động

Tại thời điểm 30/6/2024, chi phí hoạt động của VIB đạt 3.596 tỷ đồng, tăng 17% so với cuối năm 2023 và tăng 16% so với cùng kỳ. Nguyên nhân chính tăng chi phí hoạt động là do tăng trưởng tín dụng cải thiện trong quý II/2024 (tăng 4,2% so với quý trước).

Bên cạnh đó, việc tài trợ cho chương trình truyền hình thực tế đang được phát sóng trên HTV2 cũng “ngốn” của nhà băng này một lượng chi phí đáng kể. Tuy nhiên, “Sức nóng” của chương trình này có thể giúp củng cố vị thế thương hiệu của ngân hàng và tăng doanh thu từ dịch vụ thu phí thẻ.

Tác động trước mắt của việc gia tăng chi phí hoạt động và chi phí tín dụng là lợi nhuận của ngân hàng sụt giảm mạnh. Cụ thể, trong quý II/2024, lợi nhuận trước thuế của VIB đạt 2.083 tỷ đồng, giảm 29% so với cùng kỳ năm 2023.

Lũy kế 6 tháng đầu năm, VIB ghi nhận lợi nhuận trước thuế 4.587 tỷ đồng, giảm 18% so với cùng kỳ năm ngoái, hoàn thành 38% kế hoạch năm 2024 mà Đại hội đồng cổ đông đã thông qua.