Phát biểu tại Diễn đàn Xúc tiến xuất khẩu Việt Nam năm 2023 với chủ đề “Xúc tiến xuất khẩu xanh” ngày 24/11, Thứ trưởng Bộ Công thương Đỗ Thắng Hải cho biết, vấn đề phát triển xanh, xuất khẩu xanh, bền vững không còn là chủ đề mới.

Hiện nay, các cơ quan chính phủ, tổ chức công và khối tư nhân trên thế giới đã đặt sự quan tâm lớn tới vấn đề liên quan tới chủ đề thương mại xanh.

Tăng trưởng xanh, phát triển xanh, kinh tế tuần hoàn đã trở thành xu hướng trên toàn cầu như một giải pháp tích cực nhằm giảm phát thải nhà kính, nâng cao năng lực chống chịu và tính sáng tạo của nền kinh tế, hướng tới mục tiêu trung hòa carbon và phát triển bền vững.

Xu hướng phát triển này đã và đang hình thành nên “luật chơi” mới về thương mại và đầu tư.

Nhiều nền kinh tế phát triển trên thế giới đã đặt ra những quy định liên quan đến môi trường khắt khe hơn đối với hàng hóa nhập khẩu như chính sách tăng trưởng xanh châu Âu, thỏa thuận xanh châu Âu kèm theo các cơ chế chương trình như Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon; Chiến lược từ Trang trại đến bàn ăn; Kế hoạch Hành động kinh tế tuần hoàn hay Chiến lược đa dạng sinh học đến năm 2030...

“Để không bị loại khỏi cuộc chơi bởi các tiêu chuẩn cao về môi trường và xã hội do các thị trường nhập khẩu đặt ra, các nước xuất khẩu cần thay đổi tư duy, quan tâm tới “tính xanh” của chuỗi cung ứng, trong thương mại quốc tế để đáp ứng được các yêu cầu kỹ thuật khắt khe của thị trường”, Thứ trưởng Bộ Công thương Đỗ Thắng Hải nhấn mạnh.

Phát triển xanh, bền vững được định hướng là một trong những nhiệm vụ quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế- xã hội 10 năm 2021- 2030 của Việt Nam; Chiến lược xuất nhập khẩu hàng hóa đến năm 2030; Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và ban hành ngày 01/10/2021 tại Quyết định số 1658/QĐ-TTg.

Gần đây, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 843/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành Chương trình hành động quốc gia hoàn thiện chính sách và pháp luật nhằm thúc đẩy thực hành kinh doanh có trách nhiệm tại Việt Nam giai đoạn 2023 – 2027.

Trong thời gian qua, Bộ Công thương đã và đang nỗ lực định hướng và hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng giảm thải carbon, nghiên cứu ban hành chính sách, cơ chế hỗ trợ triển khai các giải pháp áp dụng công nghệ sạch, nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng, sản xuất sạch hơn, kinh tế tuần hoàn.

Vừa qua, Bộ Công thương ban hành Quyết định 980/QĐ-TTG ngày 22/8/2023 nêu rõ danh mục đối tượng ưu tiên đầu tư các sản phẩm công nghệ, thiết bị, sản phẩm ngành công nghiệp môi trường và Quyết định 500/QĐ-TTg ngày 15/5/2023 phê duyệt Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, với mục tiêu đẩy mạnh phát triển các nguồn điện năng lượng tái tạo, giảm mạnh nhiệt điện than.

Bên cạnh đó, Bộ Công Thương thường xuyên triển khai các hoạt động xúc tiến thương mại như tổ chức chuỗi hội nghị giao ban định kỳ hàng tháng theo chủ đề giữa Bộ Công thương, địa phương, hiệp hội, doanh nghiệp và hệ thống các cơ quan thương vụ Việt Nam ở nước ngoài nhằm trao đổi thông tin, cập nhật các thông tin mới nhất về quy định của quốc tế, chính sách pháp luật quốc gia nhập khẩu.

Các quy định về giảm phát thải khí nhà kính, các chính sách, tiêu chuẩn sản phẩm xanh để giúp các doanh nghiệp nâng cao nhận thức, năng lực trong quá trình phát triển và sản xuất kinh doanh phù hợp với thông lệ quốc tế và quy định của pháp luật, đáp ứng quy định của nước nhập khẩu và yêu cầu của các nhà mua hàng quốc tế.

Tại Diễn đàn, ông Đinh Quốc Thái, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Thép Việt Nam cho biết, dự kiến năm 2023, xuất khẩu thành phẩm và bán thành phẩm thép của Việt Nam đạt 11,6 triệu tấn, trong đó ASEAN chiếm 32%, EU 28%, Mỹ 9%...

Theo ông Đinh Quốc Thái, hiện công nghệ thiết bị của ngành thép vẫn đan xen giữa quy mô nhỏ, lạc hậu, tiêu hao năng lượng cao với công nghệ hiện đại, quy mô lớn.

Do đó, để thích ứng với xu hướng phát triển xanh, ngành thép Việt Nam đã đưa ra lộ trình hướng tới trung hòa khí nhà kính đến năm 2050.

Một giải pháp trọng tâm là các nhà máy sản xuất hiện thực hiện chuyển đổi từ lò cao, lò thổi sử dụng nguyên liệu quặng sắt, nhiện liệu than cốc sang công nghệ mới tiết kiệm và hiệu quả hơn, đồng thời thu giữ CO2 vào năm 2035.

Đối với các dự án mới, áp dụng công nghệ tiên tiến nhằm giảm tối đa phát thải khí có hại.

Trong khi đó, TS. Nguyễn Phương Nam - Chuyên gia đánh giá quốc tế về báo cáo kiểm kê khí nhà kính của Liên hợp quốc (UNFCC) nhấn mạnh, xu hướng chuyển đổi xanh trong thương mại quốc tế đang đặt các ngành hàng xuất khẩu trong nước trước bài toán sống còn về chuyển đổi trong hoạt động đầu tư, sản xuất.

Để giảm thiểu rủi ro, dần đáp ứng "luật chơi" mới, TS. Nguyễn Phương Nam cho rằng, doanh nghiệp cần đa dạng đối tác thương mại, mở rộng phạm vi xuất khẩu sang các thị trường mới, tránh phụ thuộc quá lớn vào một số thị trường.

Thực hiện đánh giá rủi ro và lập kế hoạch các kịch bản và xây dựng chiến lược giảm lượng carbon; đánh giá mức độ thâm dụng carbon trong hoạt động sản xuất; tăng đầu tư vào đổi mới sáng tạo và công nghệ.

Không chỉ chuyển đổi sang sử dụng nguyên liệu xanh để cắt giảm phát thải, đã có doanh nghiệp chuyển đổi sang sử dụng năng lượng tái tạo để tiết kiệm năng lượng để giảm thiểu ô nhiễm.

Sản xuất xanh, xuất khẩu xanh, tăng trưởng xanh là những vấn đề phát triển kinh tế có tính thời đại, thường xuyên được đề cập tới trong thời gian gần đây.

Các doanh nghiệp Việt Nam cần xây dựng, phát triển chiến lược sản xuất, kinh doanh đáp ứng yêu cầu và xu hướng thị trường mà còn gợi mở nhiều định hướng, giải pháp cho các cơ quan quản lý nhà nước ở trung ương và địa phương, các hiệp hội ngành hàng trong việc thúc đẩy các sáng kiến trung hòa các-bon, kinh tế tuần hoàn.

Cao hơn cả là tiến tới thực hiện thành công các mục tiêu đặt ra tại Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.