Bộ trưởng Tài chính Ấn Độ - ông Arun Jaitley, tin tưởng hệ thống thuế mới sẽ biến Ấn Độ thành một thị trường thống nhất và tạo nên cú hích cho nền kinh tế.

Bước ngoặt về quan điểm

GST sẽ thay thế ít nhất 17 khoản thuế bang và liên bang, giúp quá trình lưu thông hàng hóa đỡ tốn kém hơn và liên thông hơn trong một thị trường có tới 1,3 tỷ người tiêu dùng của Ấn Độ.

Trong khi hệ thống thuế hiện tại “đánh hội đồng” nhiều loại thuế vào hàng hóa, thì GST đơn giản hơn nhiều, với quan điểm chỉ tính thuế tại thời điểm tiêu dùng thay vì trong cả giai đoạn sản xuất.

Việc chuyển hướng sang áp dụng GST ngoài việc giảm bớt gánh nặng thuế còn gỡ bỏ đáng kể rào cản đối với hoạt động thương mại giữa các bang của Ấn Độ. Một số chuyên gia đánh giá, ý nghĩa của chính sách này không khác gì việc bãi bỏ thuế quan trong Liên minh châu Âu.

Chi tiết về thuế suất sẽ được chính phủ Ấn Độ thông báo trong vài tháng tới, trên cơ sở nghiên cứu của Hội đồng thuế GST, một hội đồng sẽ được thành lập với thành viên là Bộ trưởng Tài chính và đại diện của các tiểu bang.

Đội ngũ cố vấn kinh tế của Thủ tướng Naranda Modi và đảng Quốc đại đối lập đang đề xuất giới hạn thuế suất khoảng 18%, trong khi một số bang muốn cao hơn. Trên thế giới, các loại thuế tiêu dùng có bản chất tương tự GST hiện dao động trong khoảng 5 đến 27%, còn trung bình của các nước OECD là xấp xỉ 20%.

Với cộng đồng doanh nghiệp Ấn Độ, GST chỉ mang lại những "phiền toái"

Theo kỳ vọng của Bộ trưởng Tài chính Arun Jaitley, GST đủ khả năng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế Ấn Độ khoảng 2%. Nếu mọi người nghiêm chỉnh tuân thủ, thì nguồn thu ngân sách sẽ được cải thiện đáng kể, giúp giảm thâm hụt và từ đó có điều kiện bố trí vốn cho lĩnh vực giáo dục và giao thông.

GST được đánh giá là một trong những cải cách quan trọng nhất của Ấn Độ trong vòng 20 năm qua. Đề xuất này cần được thông qua ở Hạ viện, nơi mà đảng Bharatiya Janata của ông Modi và các đồng minh đang giữ đa số ghế. Sau khi tối thiểu nửa số tiểu bang phê chuẩn, sửa đổi hiến pháp này sẽ có hiệu lực. Quá trình trên dự kiến sẽ kết thúc vào cuối năm nay.

Mặc dù là một sự kiện có ý nghĩa lịch sử, tác động của GST tới nền kinh tế có thể không được triệt để như kỳ vọng của dân chúng bởi một số loại hàng hóa chủ lực, đóng góp lớn cho nguồn thu của các tiểu bang như đồ uống có cồn, dầu khí, bất động sản sẽ tiếp tục bị đánh thuế như hiện tại.

Nhận diện những bất cập

Đối với cộng đồng doanh nghiệp, một trong những “phiền toái” mà GST mang lại là việc phải chịu sự giám sát đồng thời của cả chính phủ liên bang lẫn chính quyền bang.

Tất nhiên, từ góc độ quản lý nhà nước, như vậy sẽ giúp giảm thiểu rủi ro trốn thuế, nhất là trong một số lĩnh vực như kinh doanh vàng và kim loại quý, mà lâu nay chủ yếu chỉ phải nộp thuế cấp bang.

Gia tăng gánh nặng thủ tục giấy tờ cũng khiến doanh nghiệp bị áp lực, vì cứ xuất hiện hoạt động kinh doanh ở bang nào thì họ phải đăng ký và nộp tờ khai thuế ở bang đó. Ngoài ra, yêu cầu thay đổi hệ thống kế toán cũng tốn của doanh nghiệp một khoản chi phí đầu tư, chưa kể những trục trặc không thể tránh khỏi khi chính phủ cập nhật phần mềm hệ thống máy tính.

Theo dự thảo luật hướng dẫn thuế GST mà giới lập pháp Ấn Độ đang soạn thảo, thậm chí hoạt động vận chuyển hàng hóa, cung cấp dịch vụ giữa các bang của các chi nhánh thuộc cùng một công ty cũng phải chịu thuế.

Chuyên gia tư vấn thuế tại công ty tư vấn E&Y cho rằng chẳng có nước nào trên thế giới lại đánh thuế hàng hóa đi lại giữa các kho của một công ty ở tiểu bang khác nhau, hay thậm chí là một cuộc điện thoại tư vấn giữa các văn phòng không cùng tiểu bang.

Việc trao quyền cho chính quyền bang tự xem xét điều chỉnh thuế suất trên cơ sở thuế suất mà hội đồng GST công bố cũng bị lo ngại là dễ dẫn đến tình trạng hỗn loạn, mỗi nơi một kiểu như hiện nay.