Theo Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, Phiên Giải trình được tổ chức căn cứ theo Luật Tổ chức Quốc hội, Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân, thực hiện nhiệm vụ theo Nghị quyết số 499/NQ-UBTVQH15 ngày 28/3/2022 về hoạt động chất vấn tại Phiên họp thứ 9 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội khoá XV và theo chỉ đạo của Lãnh đạo Quốc hội.

Cùng dự phiên giải trình có Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh và Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Nguyễn Ngọc Bảo; các Phó Chủ nhiệm, Ủy viên Thường trực, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Kinh tế; đại diện Thường trực Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, các Ban thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội; đại diện Ban Kinh tế Trung ương, Văn phòng Chính phủ, Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp,

Chịu trách nhiệm giải trình có Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên; đại diện lãnh đạo Thanh tra Chính phủ, Kiểm toán Nhà nước; Văn phòng Chính phủ; Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp; Liên đoàn Công nghiệp và Thương mại Việt Nam (VCCI); Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam; Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam; Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam, các doanh nghiệp đầu mối kinh doanh, phân phối, bán lẻ xăng dầu đến từ các vùng miền trên cả nước cùng một số chuyên gia kinh tế.

Giải trình tại Phiên họp, lãnh đạo Bộ Công Thương, Bộ Tài chính đã làm rõ nhiều vấn đề cụ thể trong công tác quản lý nhà nước về xăng dầu, đồng thời đưa ra những kiến nghị, đề xuất liên quan đến bảo đảm nguồn cung, phương pháp tính giá, thời gian giữa hai kỳ điều hành giá, về dự trữ xăng dầu, phân công trách nhiệm trong quản lý nhà nước…

Phát biểu tại Phiên giải trình, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc báo cáo rõ về cơ sở, căn cứ điều hành giá, nguyên tắc và tình hình trích lập, chi sử dụng Quỹ Bình ổn giá xăng dầu...

Bên cạnh đó, các chuyên gia, các tổ chức, hiệp hội đại diện cho doanh nghiệp đã phản ánh tình hình thực tế và đề xuất nhiều kiến nghị cụ thể trong việc hoàn thiện khung khổ pháp lý về kinh doanh xăng dầu nói chung và sửa đổi Nghị định số 95/2021/NĐ-CP nói riêng.

Tại Phiên giải trình, các đại biểu Quốc hội ghi nhận sự nỗ lực của các Bộ, ngành trong quản lý kinh doanh xăng dầu thời gian qua, góp phần bảo đảm nguồn cung, ổn định giá cả, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của người dân và hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Tuy nhiên, các đại biểu Quốc hội cũng thẳng thắn chỉ ra những vướng mắc, bất cập trong các quy định hiện hành. Chẳng hạn, doanh nghiệp sản xuất được hưởng cơ chế, chính sách đặc thù nhưng không có cam kết về mức sản lượng tối thiểu, dẫn đến sự bị động khi phải tìm nguồn thay thế; xăng dầu dự trữ quốc gia chưa được bảo quản riêng theo Luật Dự trữ quốc gia mà vẫn cất trữ chung trong kho thương mại của doanh nghiệp, dẫn đến thiếu minh bạch...

Một số ý kiến cho rằng, việc xác định giá thế giới trong công thức tính giá cơ sở bằng cách lấy “giá trung bình” của 10 ngày trước kỳ điều hành để cấu thành “giá trần” cho 10 ngày sau vừa không bảo đảm tính chất “trần”, vừa tạo ra sự “lệch pha” giữa giá Việt Nam và giá thế giới.

Nhiều chuyên gia cũng đề xuất việc sớm xây dựng chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế giá trị gia tăng đối với mặt hàng xăng dầu phù hợp hơn để góp phần giảm áp lực cho doanh nghiệp và người dân, kiềm chế lạm phát, giảm chi phí đầu vào cho sản xuất kinh doanh, giảm giá thành sản phẩm, tăng sức cạnh tranh của nền kinh tế, nuôi dưỡng nguồn thu ngân sách bền vững…

Phát biểu chỉ đạo Phiên giải trình, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải khẳng định, việc lựa chọn chủ đề này là hết sức cần thiết, đáp ứng được yêu cầu thực tiễn; thành công của phiên giải trình sẽ góp phần tháo gỡ khó khăn vướng mắc, thúc đẩy ổn định thị trường xăng dầu, góp phần vào việc ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, ổn định sản xuất kinh doanh, đời sống của Nhân dân.

Do vậy, phải sớm đánh giá lại tình hình thị trường xăng dầu, xác định rõ vướng mắc, tìm ra nguyên nhân khách quan và chủ quan để đề ra giải pháp cơ bản, toàn diện để khắc phục do xăng dầu là hàng hóa chiến lược, liên quan đến an ninh năng lượng, an ninh quốc gia.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải yêu cầu các Bộ, ngành tiếp tục thực hiện tốt các nhiệm vụ, giải pháp theo Nghị quyết số 499/NQ-UBTVQH15 ngày 28/3/2022 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong công tác quản lý nhà nước về xăng dầu; sớm hoàn thiện chính sách, pháp luật, nhất là kịp thời sửa đổi các nghị định, thông tư có liên quan.

Trong thời gian tới, cần phân định trách nhiệm rõ ràng của các Bộ, ngành, địa phương, thương nhân đầu mối sản xuất và nhập khẩu, thương nhân phân phối, thương nhân bán lẻ để đáp ứng nguồn cung; nâng cao hiệu quả  phối hợp của các cơ quan quản lý nhà nước; cơ chế quản lý Quỹ Bình ổn giá xăng dầu; phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại trong kinh doanh xăng dầu...

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải yêu cầu, ngay sau phiên giải trình, Ủy ban Kinh tế tổng hợp báo cáo gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, các Bộ, ngành, cơ quan liên quan, trong đó đề xuất, kiến nghị cụ thể với các Bộ, ngành liên quan, chính quyền địa phương để thực hiện trách nhiệm theo quy định của pháp luật.

Cụ thể, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội hoàn thiện báo cáo gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, các Bộ ngành có liên quan về 08 vấn đề của lĩnh vực xăng dầu: nguồn cung, dự trữ, giá, Quỹ Bình ổn giá, điều kiện kinh doanh, mối quan hệ giữa các doanh nghiệp, công tác quản lý nhà nước, chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế giá trị gia tăng.

Phó Chủ tịch Quốc hội yêu cầu các Bộ, ngành theo chức năng, nhiệm vụ báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ để có kế hoạch thực hiện các đề xuất, kiến nghị về nội dung giải trình trong thời gian tới.

Trong quá trình tham mưu cho Chính phủ sửa đổi Nghị định số 95/2021/NĐ-CP, Bộ Công Thương và Bộ Tài chính tiếp tục chịu trách nhiệm bám sát, tập trung thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp đã nêu trong Nghị quyết số 499/NQ-UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.