Bảo hiểm xã hội Việt Nam lý giải về những nguyên tắc đóng - hưởng BHXH
Không phải ai nghỉ hưu sớm cũng có lợi, do mỗi năm người lao động nghỉ hưu sớm sẽ bị trừ 2% lương hưu và chỉ một bộ phận người lao động tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) muộn mới phải đóng tiếp 5 năm để được nhận 75% lương hưu.
Với câu hỏi nghỉ hưu sớm, trước và sau 1/1/2018 có gì khác nhau, đại diện BHXH Việt Nam cho biết, đối với lao động nữ, 15 năm đóng BHXH sẽ được hưởng 45% lương và mỗi năm đóng BHXH thêm được cộng 3%. Nhưng sau 1/1/2018, mỗi năm đóng thêm chỉ được cộng 2%.
Với lao động nam, trước 1/1/2018, chỉ cần đóng BHXH 15 năm đã được hưởng 45% lương. Nhưng nghỉ hưu vào năm 2018 cần đóng BHXH 16 năm mới được 45% lương. Tương tự, nghỉ năm 2019 là 17 năm đóng, năm 2020 là 18 năm đóng, năm 2021 là 19 năm đóng và từ năm 2022 trở đi là 20 năm đóng.
Người lao động (NLĐ) muốn nghỉ hưu sớm, ngoài điều kiện quy định về độ tuổi, số năm đóng BHXH còn phải giám định sức khỏe. Việc ra Hội đồng Giám định y khoa để kiểm tra có suy giảm sức lao động hay không đều có quy trình, quy định cụ thể.
Không phải NLĐ cứ muốn là có thể về hưu sớm trước tuổi. Hiện nay, cơ quan BHXH đang thống kê số lượng người nghỉ hưu trước tuổi của thời điểm kết thúc quý I/2017 so với những năm trước. Tuy chưa có con số chính thức nhưng sơ bộ thì chưa có đột biến.
Ông Phạm Lương Sơn cũng đề nghị NLĐ cần cân nhắc kỹ, bởi không phải ai nghỉ hưu sớm cũng có lợi, do mỗi năm người lao động nghỉ hưu sớm sẽ bị trừ 2% lương hưu.
Chỉ một bộ phận lao động phải tham gia BHXH thêm 5 năm
Trước băn khoăn của người lao động về việc phải tăng thời gian tham gia BHXH thêm 5 năm nữa, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Phạm Lương Sơn cho biết, không phải tất cả NLĐ đều phải đóng thêm 5 năm nữa mới được hưởng 75% lương.
Ví dụ, nếu NLĐ tốt nghiệp đại học năm 22 tuổi, vì lý do nào đó vài năm sau mới ổn định việc làm và 25 tuổi bắt đầu tham gia BHXH. Khi nghỉ hưu, nếu là nữ 55 tuổi vừa vặn có thời gian đóng BHXH 30 năm, còn nam là 60 tuổi cũng vừa đủ 35 năm đóng BHXH. Do đó NLĐ đều đạt mức hưởng lương hưu 75%. Đặc biệt, với lao động phổ thông đi làm từ 18 tuổi thì thời gian đóng BHXH còn kéo dài hơn cho đến tuổi nghỉ hưu.
Như vậy, việc đóng thêm chỉ xảy ra với một số NLĐ vì lý do nào đó đi làm muộn, tham gia BHXH khi đã cao tuổi. Với những người tham gia vào thị trường lao động muộn thì NLĐ sẽ phải tiếp tục đóng thêm để bảo đảm công bằng, theo nguyên tắc đóng-hưởng nhằm nhận được lương hưu ở mức tối đa 75%.
Bảo đảm quỹ hưu trí ổn định, lâu dài
Về vấn đề thực hiện điều chỉnh tỉ lệ hưởng lương hưu theo số năm đóng BHXH sẽ có tác động như thế nào đến quỹ BHXH, ông Phạm Lương Sơn cho rằng, sẽ có tác động ít nhiều, một trong những quy định mà BHXH đang thực hiện là làm thế nào để quỹ hưu trí ổn định, bền vững lâu dài.
“Về phía cơ quan BHXH, đang tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, thực hiện giao dịch điện tử và trong tương lai không xa, NLĐ có thể tự kiểm tra về trách nhiệm đóng của mình, quyền lợi của mình và sẽ trực tiếp tham gia vào quá trình thực hiện Luật BHXH một cách hoàn thiện hơn, tích cực hơn”, ông Sơn cho biết.
Một trong những nguyên lý của BHXH nói chung và chế độ hưu trí nói riêng là theo đóng-hưởng và bảo đảm sự công bằng cho những người tham gia vào quỹ BHXH. Việt Nam hiện nay tỉ lệ đóng BHXH hưu trí đang thấp, chỉ 22% (NLĐ đóng 8% và người sử dụng lao động 14%), tuy nhiên mức hưởng hiện lên tới 75% với quá trình đóng BHXN là 25 năm đối với lao động nữ và 30 năm đối với nam. Tính ra, tỉ lệ hưởng lương của nam là 2,5%/năm đóng BHXH, nữ 3% năm. Trong khi trung bình của các nước trên thế giới, tỉ lệ hưởng chỉ có 1,7%.
Như vậy, thay đổi công thức tính là một xu thế tất yếu vừa để hoàn thiện chính sách pháp luật, vừa để hướng tới bảo đảm nguyên lý thực hiện chính sách BHXH.
