Ngược chiều lãi suất

Sau quyết định giảm lãi suất của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vào giữa tháng 11/2019, một loạt ngân hàng (NH) đã giảm lãi suất đầu vào, không chỉ ở những kỳ hạn theo quy định trần lãi suất mà còn cả các kỳ hạn trên 6 tháng. Điều này khiến mặt bằng lãi suất huy động vốn đi xuống đáng kể so với giai đoạn trước, giúp các nhà băng giảm được chi phí vốn đầu vào. 

Ngược lại, lãi suất cho vay dường như chưa có dấu hiệu giảm như mong muốn của NHNN, ngoại trừ lãi suất dành cho các lĩnh vực ưu tiên theo quy định từ 6,5%/năm về còn 6%/năm từ ngày 19/11/2019 vừa qua. Rõ ràng về cuối năm, nhu cầu vay vốn tăng cao, trong khi vốn đầu vào tăng chậm khiến cung cầu mất cân bằng, do đó giảm lãi suất cho vay dường như vẫn bất khả thi.

Các NH cũng khó có động lực giảm lãi suất khi đây là cơ hội cuối để hoàn thành kế hoạch lợi nhuận năm. Việc giảm lãi suất huy động vừa qua khiến kênh tiền gửi NH trở nên kém hấp dẫn, dẫn đến nhiều khách hàng càng muốn rút tiền ra để tìm kiếm các kênh đầu tư khác, nhất là lạm phát cuối năm đang tăng nhanh. 

Chỉ số giá tiêu dùng tháng 11 vừa qua tăng 0,96% so với đầu năm, đã làm lạm phát tăng 3,78%, gần với mục tiêu 4% đặt ra trong năm nay, thì với mức trần lãi suất ở 5% theo quy định mới, lãi suất thực hiện tại chỉ còn khoảng 1%. Những yếu tố trên đang đe dọa đến thanh khoản các NH.

Trong bối cảnh đó, lãi suất trên thị trường liên NH tăng trở lại là điều có thể thấy trước. Từ mức dưới 1% của tháng 10, lãi suất cho vay qua đêm giữa các NH gần đây đã vượt mốc 4%, trong khi các kỳ hạn khác từ 1 tuần, 2 tuần cho đến 1 tháng, 3 tháng cũng đi lên đáng kể, phản ánh tình trạng thanh khoản đã không còn dồi dào như trước.

Lợi suất trái phiếu chính phủ tiếp tục đi xuống và đang ở mức thấp nhất trong nhiều năm trở lại đây, khi nhu cầu mua của các nhà đầu tư tiếp tục tăng, bao gồm cả nhà đầu tư nước ngoài khi nhóm này liên tiếp mua ròng trên thị trường trái phiếu trong nhiều tháng qua, ngược với bán ròng trên thị trường cổ phiếu.

Tỷ giá không còn “bình lặng”

Chịu tác động không nhỏ từ diễn biến lãi suất thời gian qua, cộng thêm những diễn biến mới trên thị trường tiền tệ quốc tế, tỷ giá cũng thôi những ngày “bình lặng”. Sau khi NHNN giảm lãi suất, giá USD trên thị trường tự do bất ngờ đảo chiều, tăng lần lượt 75 đồng và 60 đồng ở chiều mua và bán chỉ tính riêng trong tháng 11. 

Nhiều ý kiến cho rằng đây là hệ quả của việc nhiều người rút tiền gửi NH để tìm kiếm cơ hội lướt sóng tỷ giá cuối năm, do dự báo tiền đồng có thể phá giá nhanh hơn trong thời gian còn lại của năm nay, khi nhu cầu ngoại tệ gia tăng cũng như trước kỳ vọng NHNN có thể rộng tay điều chỉnh khi hạn mức tăng còn khá lớn so với mục tiêu, cũng như để hỗ trợ xuất khẩu.

Xu hướng trên thị trường tự do là cùng chiều với tỷ giá trung tâm USD/VND, khi NHNN không ngừng nâng tỷ giá trung tâm. Diễn biến này được cho là chịu ảnh hưởng bởi đồng USD quốc tế đi lên và đồng nhân dân tệ mất giá khi thỏa thuận thương mại Mỹ - Trung đối mặt với nguy cơ đổ vỡ, sau khi ông Trump ký thông qua Đạo luật Dân chủ và Nhân quyền Hồng Kông. 

Dù vậy, tính đến ngày 7/12/2019, tỷ giá trung tâm cũng chỉ tăng chưa đến 1,5% so với đầu năm, cách khá xa so với mục tiêu 2% đặt ra trong năm nay, dù chỉ còn chưa đầy một tháng nữa là sẽ kết thúc năm 2019. Theo đó, khả năng thị trường ngoại hối tiếp tục chứng kiến những biến động lớn hơn so với các tháng trước trong thời gian còn lại của  năm nay là điều hoàn toàn có thể xảy ra.

Ở chiều ngược lại, giá mua bán USD tại các ngân hàng lại không ngừng đi xuống, khi chịu ảnh hưởng bởi bất ngờ từ ngày 29/11/2019 giá mua vào USD của Sở Giao dịch NHNN giảm 25 đồng. Nguồn ngoại tệ tại các NH cũng đang rất dồi dào, ngoài dòng tiền từ các thương vụ M&A gần đây, thì lượng ngoại tệ từ thị trường không ngừng chảy vào NH do nguồn cung tăng mạnh từ việc nền kinh tế xuất siêu, dòng vốn đầu tư nước ngoài và kiều hối đang bắt đầu đổ về mạnh. 

Bên cạnh đó, các NH không phải cho vay USD nhiều như trước do đối tượng vay đã bị thu hẹp từ đầu quý IV vừa qua. Tuy nhiên, với việc các ngân hàng thương mại có thể tiếp tục phải bán ngoại tệ cho NHNN để gia tăng dự trữ ngoại hối như những tháng qua có thể sẽ làm ngoại tệ lưu thông mạnh trên thị trường và cũng sẽ có những tác động lên tỷ giá.