Trước thời điểm 18/3/2013, nhiều chuyên gia tài chính trong và ngoài nước; các tổ chức tài chính, quỹ đầu tư… đều băn khoăn về việc thị trường trái phiếu Việt Nam chưa có Đường cong lợi suất chuẩn TPCP - Một công cụ chỉ báo rất quan trọng của thị trường tài chính. Việc xây dựng chỉ báo này trong điều kiện quy mô thị trường còn nhỏ bé, thanh khoản chưa cao thực sự là một bài toán khó khăn.

Tuy nhiên, để tăng yếu tố hấp dẫn cũng như sớm “chuẩn hóa” thị trường, Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) đã dày công nghiên cứu, xây dựng và chính thức đưa vào vận hành Đường cong lợi suất chuẩn TPCP kể từ 18/3/2013. Một năm đã trôi qua, công cụ mới này đã được cơ quan quản lý, cộng đồng đầu tư đón nhận và đánh giá tích cực.
Không chỉ là đồ thị thể hiện mối quan hệ giữa lãi suất và kỳ hạn của một công cụ nợ (cùng mức tín dụng và chất lượng), Đường cong lợi suất TPCP còn là công cụ hữu hiệu phục vụ việc phân tích, dự báo xu hướng biến động của các điều kiện kinh tế vĩ mô. Đây còn là công cụ phổ biến, giúp các nhà đầu tư xác định giá trị thị trường của các công cụ tài chính cùng kỳ hạn. Qua thực tế hơn một năm vận hành, Đường cong lợi suất TPCP tại HNX đã khẳng định được vai trò và tầm quan trọng của mình đối với thị trường trên các phương diện:

Công cụ chỉ báo quan trọng trên thị trường trái phiếu: Đường cong lợi suất TPCP đã phát huy tốt vai trò là công cụ chỉ báo xu hướng lãi suất trên thị trường. Theo đó, Đường cong được trải dài tối đa đến kỳ hạn 15 năm, đảm bảo tính tương đồng đối với danh mục trái phiếu đang lưu hành của Kho bạc Nhà nước. Hình dạng của Đường cong lợi suất khá ổn định, thường có dạng dốc lên (positive slope). Lãi suất tăng dần theo kỳ hạn, phù hợp với xu hướng lãi suất chung trên thị trường.

Đường cong lợi suất đã cung cấp thông tin tham khảo hữu ích cho cơ quan quản lý, tổ chức phát hành cũng như thành viên, nhà đầu tư về diễn biến lãi suất trên thị trường. Hệ thống Đường cong lợi suất với các mức lãi suất chào giá đã góp phần hỗ trợ tích cực trong việc định hình khung lãi suất phát hành trái phiếu của Bộ Tài Chính, hỗ trợ Kho bạc Nhà nước lựa chọn lãi suất trúng thầu, cũng như hỗ trợ thành viên và nhà đầu tư đưa ra mức giá hợp lý khi tham gia giao dịch, đấu thầu.

Công cụ thúc đẩy minh bạch hóa thông tin và hình thành cơ chế các nhà tạo lập thị trường. Thông tư 234/2012/TT-BTC và Quyết định 160/QĐ-UBCK quy định các thành viên đấu thầu TPCP của Bộ Tài chính có nghĩa vụ chào giá hàng ngày trên hệ thống Đường cong lợi suất tại HNX đối với tối thiểu 7 kỳ hạn chuẩn. Trong năm qua, 22 thành viên là ngân hàng thương mại (NHTM) và chi nhánh NHTM nước ngoài đều tích cực chào mua, chào bán, cung cấp mức giá chào mua, chào bán có chất lượng như: Techcombank, BIDV, Maritimebank, Vietcombank, ACB. Một số ngân hàng, mặc dù không phải là thành viên đấu thầu TPCP vẫn đều đặn tham gia chào giá như: Deustche Bank, Dongabank, Seabank... Nhờ đó, hệ thống Đường cong lợi suất hoạt động ổn định, cập nhật tốt xu hướng lãi suất trên thị trường.

Sự tham gia đầy đủ, nhiệt tình của các thành viên hàng đầu trên thị trường trái phiếu, cũng như của nhiều đơn vị, tổ chức khác nhau không chỉ góp phần thúc đẩy việc hình thành cơ chế các nhà tạo lập thị trường, làm đa dạng hóa thành phần tham gia chào giá, tăng cường tính công khai, minh bạch cho dữ liệu vẽ Đường cong lợi suất. Điều này cũng cho thấy sự quan tâm của giới đầu tư dành cho chỉ báo Đường cong lợi suất TPCP tại HNX.

Hỗ trợ công tác phát triển sản phẩm: Cùng với triển khai rất quyết liệt phát hành trái phiếu theo hình thức lô lớn hoặc bổ sung, việc xác định các mã trái phiếu Benchmark trên Đường cong lợi suất đã góp phần hình thành các mã trái phiếu thanh khoản, có tính đại diện cho thị trường. Ngoài ra, Đường cong lợi suất tại HNX còn là nơi tham chiếu lãi suất để định giá các trái phiếu lưu hành trên thị trường, từ đó hỗ trợ cơ quan quản lý và các tổ chức phát hành trong công tác quản lý nợ, hỗ trợ thành viên và nhà đầu tư đánh giá danh mục tự doanh của mình.

Trong thời gian tới, Đường cong lợi suất còn đóng vai trò quan trọng trong triển khai bộ chỉ số giá trái phiếu, quản trị danh mục đầu tư, thực hiện cơ chế mark-to-market đối với một số sản phẩm mới trên thị trường.

Bài đăng trên Tài chính & Đầu tư số 4 - 2014