Sáng 8/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 4, Quốc hội nghe Bộ trưởng Công an Tô Lâm, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Báo cáo công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật năm 2022 (từ ngày 1/10/2021 đến 30/9/2022).

Chất lượng điều tra, xử lý tội phạm ngày càng được nâng cao

Bộ trưởng Công an cho biết, năm 2022, tình hình thế giới, khu vực và trong nước tiếp tục có nhiều diễn biến mới, phức tạp. Bám sát sự lãnh đạo của Trung ương Đảng và Quốc hội, Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương triển khai đồng bộ, quyết liệt các kế hoạch, giải pháp phòng ngừa, đấu tranh, chống tội phạm và vi phạm pháp luật; góp phần giữ vững an ninh trật tự, phục vụ phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội và đối ngoại của đất nước.

Chính phủ đã chủ động dự báo và triển khai toàn diện các biện pháp phòng, chống tội phạm trong và sau dịch COVID-19, qua đó kéo giảm 6,69% số vụ phạm tội về trật tự xã hội; tỷ lệ điều tra khám phá các vụ án vượt chỉ tiêu Quốc hội giao, các vụ án rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng đều cơ bản được khẩn trương điều tra làm rõ.

Bên cạnh đó, công tác phát hiện, điều tra các vụ án, vụ việc kinh tế, tham nhũng có bước tiến mới, trong đó phát hiện, xử lý một số vụ án trong lĩnh vực có chuyên môn sâu (chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp...), góp phần cảnh tỉnh, răn đe tạo môi trường lành mạnh để phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Công tác phòng, chống tội phạm ma túy được triển khai quyết liệt trên các tuyến, địa bàn trọng điểm và bước đầu thực hiện có hiệu quả việc ngăn chặn ma túy từ xa; phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm sử dụng công nghệ cao đạt nhiều kết quả tích cực... Chất lượng điều tra, xử lý tội phạm ngày càng được nâng cao, các vi phạm đều giảm.

Tuy nhiên, báo cáo cũng chỉ rõ, tình hình tội phạm và vi phạm pháp luật vẫn còn diễn biến phức tạp, nhất là tội phạm giết người, lừa đảo, tín dụng đen, tội phạm sử dụng công nghệ cao, tội phạm ma túy, tội phạm tham nhũng, kinh tế, buôn lậu…

Tỷ lệ giải quyết tin báo, tố giác tội phạm, kiến nghị khởi tố chưa đạt chỉ tiêu Quốc hội đề ra. Vi phạm trong hoạt động điều tra, xử lý tội phạm, công tác tạm giữ, tạm giam tuy giảm, nhưng còn diễn biến phức tạp.

Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế nêu trên chủ yếu là do đại dịch COVID-19 đã tác động đến các lĩnh vực của đời sống xã hội, làm gia tăng các nguyên nhân, điều kiện phát sinh tội phạm và vi phạm pháp luật.

Ngoài ra, vai trò, trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền cơ sở một số nơi chưa phát huy tốt trong lãnh đạo, chỉ đạo công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra, phát hiện, xử lý vi phạm pháp luật và tội phạm; người đứng đầu một số cơ quan, tổ chức, đơn vị chưa đề cao vai trò, trách nhiệm trong phòng, chống tội phạm, vi phạm pháp luật…

Chú trọng biện pháp thu hồi tài sản trong các vụ án về kinh tế, tham nhũng

Thẩm tra báo cáo của Chính phủ, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga cho biết, Thường trực Ủy ban Tư pháp cơ bản đồng tình với những nhận định, đánh giá của Chính phủ về công tác phòng ngừa vi phạm pháp luật và tội phạm năm 2022.

Ủy ban Tư pháp nhận thấy, Chính phủ đã đề ra nhiều giải pháp để vừa đảm bảo phát triển kinh tế, ổn định đời sống người dân trong tình hình mới và đấu tranh có hiệu quả đối với vi phạm pháp luật và tội phạm.

Tội phạm về tham nhũng, chức vụ phát hiện 523 vụ, tăng 40,97%, điều này chứng tỏ công tác phát hiện và xử lý hành vi tham nhũng ngày càng quyết liệt, đạt hiệu quả cao hơn. Đặc biệt, tội nhận hối lộ trước đây thường khó phát hiện, khó chứng minh, nay nhờ sự tăng cường giám sát của nhân dân, sự tích cực của cơ quan chức năng nên số lượng phát hiện nhiều hơn (32 vụ, tăng 33,33%).

Tuy nhiên, theo Ủy ban Tư pháp, công tác phòng ngừa còn những hạn chế, nổi lên một số vấn đề đáng quan tâm, trong đó phải kể đến một số loại tội phạm diễn biến phức tạp, tính chất nghiêm trọng như các tội phạm về ma túy, cướp, cướp giật…

Việc lợi dụng tình hình dịch bệnh COVID-19 để trục lợi đã và đang gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, xảy ra ở nhiều cấp, ngành, địa phương; nổi lên là một số vụ án có quy mô, phạm vi lớn, gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.

Công tác phát hiện và xử lý vi phạm pháp luật và tội phạm đạt được nhiều kết quả tích cực và đạt được nhiều chỉ tiêu của Quốc hội giao, tuy nhiên kết quả phát hiện và xử lý vi phạm pháp luật và tội phạm trên một số lĩnh vực còn chưa tương xứng với tình hình thực tế.

Chất lượng điều tra, xử lý tội phạm được nâng lên rõ rệt, một số nội dung đạt và vượt chỉ tiêu Quốc hội giao tại Nghị quyết số 96. Tuy nhiên, vẫn còn một số hạn chế như tỷ lệ giải quyết tố giác, tin báo tội phạm (82,96%) chưa đạt chỉ tiêu của Quốc hội giao (trên 90%); việc áp dụng biện pháp ngăn chặn, bắt, tạm giữ, tạm giam vẫn còn vi phạm.

Trên cơ sở đó, Ủy ban Tư pháp kiến nghị Chính phủ chỉ đạo tập trung khắc phục những hạn chế được nêu trong báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tư pháp; khẩn trương chỉ đạo việc xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia theo dõi về việc xử lý vi phạm hành chính trên phạm vi toàn quốc.

Đồng thời, chỉ đạo, nâng cao hiệu quả công tác điều tra, xử lý tội phạm; nâng cao tỷ lệ giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm và kiến nghị khởi tố nhằm đạt yêu cầu theo Nghị quyết số 96 của Quốc hội; áp dụng đúng quy định của pháp luật về các biện pháp ngăn chặn; hạn chế đến mức thấp nhất, tiến tới không để xảy ra trường hợp bị oan trong giai đoạn điều tra.

Bên cạnh đó, cần làm rõ những bất cập trong công tác quản lý Nhà nước để có giải pháp hạn chế phát sinh vi phạm và tội phạm, nhất là trong lĩnh vực y tế, chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp...

Ngoài ra, cần tăng cường theo dõi, thanh tra, kiểm tra công tác thi hành án, chú trọng biện pháp thu hồi tài sản trong các vụ án về kinh tế, tham nhũng, liên quan đến tín dụng, ngân hàng, chứng khoán.