Cụ thể, kết quả điều tra xu hướng kinh doanh quý III/2020 của các TCTD vừa được NHNN công bố mới đây đã ghi nhận 2 quý liên tiếp các TCTD cho biết tình hình kinh doanh toàn hệ thống có sụt giảm. Theo đó, mức độ rủi ro tổng thể của các nhóm khách hàng, điều kiện kinh doanh và tài chính của khách hàng và cầu của nền kinh tế đối với các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng suy giảm rõ rệt, trong khi áp lực trích lập dự phòng rủi ro tín dụng cao dự kiến ảnh hưởng lớn tới thu nhập và lợi nhuận trước thuế của hệ thống ngân hàng trong năm 2020.

Theo kết quả điều tra, trong quý II/2020, hệ thống TCTD đã thực hiện giảm giá bình quân sản phẩm, dịch vụ để hỗ trợ khách hàng gặp khó khăn do dịch bệnh Covid-19. Xu hướng giữ ổn định hoặc giảm mặt bằng giá sản phẩm, dịch vụ tiếp tục được dự kiến cho đến cuối năm 2020. Trong đó, TCTD đánh giá việc giảm giá tập trung ở giảm lãi suất biên nhiều hơn giảm phí dịch vụ. Hệ thống TCTD cũng đánh giá mặt bằng lãi suất huy động - cho vay tiếp tục giảm trong quý III và cả năm 2020. Trong đó, các nhóm TCTD chiếm thị phần lớn trên thị trường đều kỳ vọng lãi suất giảm.

Đánh giá thực tế nhu cầu sử dụng dịch vụ ngân hàng của khách hàng trong quý II/2020 tăng nhẹ so với quý I/2020 (34,3% so với 31,1%), song thấp hơn nhiều so với kỳ vọng tại kỳ điều tra trước (52%), trong đó nhu cầu dịch vụ thanh toán được nhận định “tăng” nhiều hơn. Đặc biệt trong quý III/2020, nhu cầu của khách hàng về việc sử dụng sản phẩm, dịch vụ tại TCTD được kỳ vọng tăng trở lại, với 58,1% TCTD kỳ vọng “tăng”; trong đó nhu cầu vay vốn tiếp tục được kỳ vọng tăng trưởng cao hơn với 59,2% TCTD kỳ vọng “tăng” (trong đó 6,8% TCTD kỳ vọng “tăng mạnh”) so với mức 53,5% của kỳ trước. Bên cạnh đó, nhiều TCTD cũng kỳ vọng nhu cầu dịch vụ thanh toán và nhu cầu gửi tiền “tăng” so với quý trước.

Tuy nhiên, mức độ rủi ro tổng thể của các nhóm khách hàng trong quý II/2020 được nhận định tiếp tục chiều hướng “tăng”, với 25,5% TCTD nhận định rủi ro tổng thể của khách hàng hiện tại ở mức ”khá cao”. Mức độ rủi ro có dấu hiệu tăng nhẹ ở tất cả các nhóm khách hàng, đặc biệt là nhóm khách hàng là công ty cổ phần, TNHH và DN tư nhân và nhóm khách hàng là DNNVV. Dự kiến trong năm 2020 so với năm 2019, có tới 52,4% TCTD lo ngại mức độ rủi ro chung của các nhóm khách hàng “tăng” lên so với năm trước.

Theo đánh giá của các TCTD, “Điều kiện kinh doanh và tài chính của khách hàng” và “Cầu của nền kinh tế đối với sản phẩm dịch vụ của đơn vị” là hai nhân tố quan trọng nhất tác động “suy giảm” tình hình kinh doanh của TCTD trong quý II/2020 và dự kiến sẽ tiếp tục tác động trong cả năm 2020.

Kết quả điều tra cũng cho thấy, nhận định của các TCTD về xu hướng diễn biến nhu cầu của khách hàng đối với sản phẩm, dịch vụ ngân hàng trong thời gian tới là cơ sở để họ đưa ra kỳ vọng về tốc độ tăng trưởng huy động vốn và tín dụng của đơn vị mình. Theo đó, huy động vốn toàn hệ thống TCTD được kỳ vọng tăng bình quân 3,1% trong quý III/2020 và tăng 8,3% trong năm 2020. Đáng chú ý, kỳ vọng về tăng trưởng huy động vốn của năm 2020 có xu hướng giảm qua các kỳ điều tra và diễn ra ở tất cả các nhóm TCTD.

Các TCTD cũng hạ mức dự báo về tốc độ tăng trưởng dư nợ tín dụng năm 2020 ở 2 kỳ điều tra liên tiếp. Tại kỳ điều tra lần này, dư nợ tín dụng của hệ thống ngân hàng được kỳ vọng tăng trưởng 3,5% trong quý III/2020 và tăng 10,5% trong năm 2020, điều chỉnh giảm mạnh so với kỳ vọng tương ứng 13,1-14,1% của 2 kỳ điều tra trước.

Tất cả những điều đó đã ảnh hưởng tới triển vọng kinh doanh của ngân hàng. Cụ thể, kết quả hoạt động kinh doanh trong quý II/2020 tiếp tục được đánh giá suy giảm hơn (26,4% TCTD nhận định “suy giảm” so với 16,4% TCTD có cùng đánh giá tại kỳ trước); Tỷ lệ TCTD nhận định kết quả hoạt động kinh doanh trong quý này “cải thiện” hơn so với quý trước giảm mạnh từ mức 65,7% tại thời điểm tháng 12/2019 và 47% tại thời điểm tháng 3/2020 xuống còn 32% tại kỳ điều tra này.

Tuy nhiên, có 54,3% TCTD kỳ vọng quý III/2020, kết quả hoạt động kinh doanh cải thiện tốt hơn so với quý II/2020. Bên cạnh đó, vẫn còn 15,3% TCTD lo ngại kết quả hoạt động kinh doanh sẽ suy giảm. Đặc biệt kỳ vọng bình quân của toàn hệ thống về mức tăng trưởng lợi nhuận trước thuế năm 2020 tiếp tục được điều chỉnh giảm mạnh so với các mức kỳ vọng của các TCTD ghi nhận tại cuộc điều tra trước.