Giao dịch bảo hiểm phải đảm bảo nguyên tắc tự nguyện

Thông tin một số nội dung liên quan đến vấn đề bảo hiểm nhân thọ được dư luận quan tâm, bà Phạm Thị Phương - Phó Cục trưởng Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm cho biết, sau khoảng gần 30 năm hình thành và phát triển, thị trường bảo hiểm nhân thọ Việt Nam đến nay đã có 19 doanh nghiệp, cung cấp hơn 500 sản phẩm bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm sức khỏe. Quyền lợi bảo hiểm cũng được mở rộng hơn, ngoài các quyền lợi bảo vệ còn có các quyền lợi về đầu tư, tích lũy, đảm bảo cho người tham gia bảo hiểm yên tâm hưởng thụ cuộc sống và dự phòng các kế hoạch tài chính cho tương lai.

Theo Phó Cục trưởng Phạm Thị Phương, tính đến cuối năm 2022, toàn thị trường có gần 14 triệu hợp đồng bảo hiểm nhân thọ có hiệu lực, giải quyết công ăn việc làm cho hơn 900.000 đại lý, người lao động. Trong năm 2022, doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ đã đầu tư trở lại nền kinh tế hơn 616.000 tỷ đồng, số tiền bảo hiểm chi trả cho khách hàng lên tới 42.561 tỷ đồng.

Thời gian qua, xảy ra hiện tượng một số nhân viên tín dụng gợi ý, chèo kéo khách hàng tham gia bảo hiểm nhân thọ khi có nhu cầu vay vốn ngân hàng. Trước hiện trạng này, Phó Cục trưởng Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm nhấn mạnh, giao dịch bảo hiểm cũng là giao dịch dân sự, phải đảm bảo nguyên tắc tự nguyện, bình đẳng lợi ích các bên. Vì thế, hành vi chèo kéo khách hàng đã vi phạm nguyên tắc “tự nguyện” được quy định tại các văn bản pháp luật về kinh doanh bảo hiểm.

Ngay sau khi nhận được các thông tin phản ánh từ báo chí và các đơn thư phản ánh, khiếu nại của người dân, Bộ Tài chính đã chỉ đạo sát sao, quyết liệt để chấn chỉnh hoạt động bán bảo hiểm qua ngân hàng.

​Theo đó, Bộ Tài chính yêu cầu các doanh nghiệp bảo hiểm tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện hợp đồng đại lý bảo hiểm đối với các ngân hàng; rà soát tài liệu giới thiệu sản phẩm bảo hiểm đảm bảo thể hiện rõ việc tham gia các sản phẩm bảo hiểm không phải là điều kiện bắt buộc để thực hiện các hoạt động, dịch vụ tài chính của ngân hàng; thiết lập đường dây nóng, hòm thư điện tử và công khai trên trang thông tin điện tử của doanh nghiệp để tiếp nhận, xử lý thông tin phản ánh về trường hợp ép buộc khách hàng mua bảo hiểm...

Phó Cục trưởng Phạm Thị Phương chia sẻ, Bộ Tài chính cũng đã kịp thời nghiên cứu bổ sung thêm các quy định chặt chẽ hơn về bán bảo hiểm qua ngân hàng nhằm tăng cường hơn nữa tính minh bạch, trách nhiệm của doanh nghiệp và đại lý trong cung cấp dịch vụ bảo hiểm, bảo vệ quyền lợi của bên mua bảo hiểm.

“Đây là thời điểm để thị trường bảo hiểm điều chỉnh sau một thời gian khá dài tăng trưởng nhanh chóng, phát triển chất lượng và bền vững hơn. Việc xử lý nghiêm các vi phạm phát hiện qua thanh tra, kiểm tra, giám sát bảo hiểm không phải là quan điểm, mà là trách nhiệm cơ quan quản lý, giám sát bảo hiểm phải thực hiện nhằm đảm bảo tính kỷ luật, kỷ cương của thị trường và bảo vệ quyền lợi của bên mua bảo hiểm. Việc thanh tra, kiểm tra về phân phối bảo hiểm qua ngân hàng là chuyên đề ưu tiên được Bộ trưởng Bộ Tài chính chỉ đạo thực hiện từ tháng 9/2022”, Phó Cục trưởng Phạm Thị Phương bày tỏ.

Cùng với đó, đại diện Lãnh đạo Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm khẳng định, trong năm 2023, sẽ tiếp tục thực hiện thanh tra, kiểm tra các doanh nghiệp có bán bảo hiểm qua ngân hàng; phối hợp với Ngân hàng Nhà nước thực hiện thanh tra, kiểm tra các ngân hàng đối tác phân phối sản phẩm bảo hiểm. Đối với các trường hợp phát hiện vi phạm sẽ tiến hành xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.

Hợp đồng bảo hiểm chỉ cần 10-20 trang

Chia sẻ quan điểm về vấn đề đang được dư luận quan tâm, TS. Cấn Văn Lực - Chuyên gia kinh tế trưởng BIDV, thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính - tiền tệ Quốc gia cho hay, vấn đề chủ quan dẫn đến hiện tượng biến tướng như vừa qua là chất lượng tư vấn của nhân viên bảo hiểm chưa tốt. Do đó, chuyên gia này khuyến nghị, Chính phủ cần có chương trình quốc gia giáo dục tài chính để nâng cao kiến thức về bảo hiểm của người dân tăng lên. Ngược lại, bản thân các đại lý bảo hiểm cần rà soát lại, củng cố lại lực lượng tư vấn bảo hiểm của mình...

"Sau những vụ vừa qua, cần rà soát quy định chuẩn hóa nhân sự liên quan như đại lý bảo hiểm, nhân viên tư vấn. Doanh nghiệp bảo hiểm cần rà roát chính sách, quy trình nội bộ cũng như xem lại rà roát lại mạng lưới đại lý, tư vấn bảo hiểm.", TS. Cấn Văn Lực cho biết.

TS. Cấn Văn Lực cũng nhấn mạnh, hợp đồng bảo hiểm hiện nay quá dài, lên tới 80-100 trang khiến người mua bảo hiểm khó có thể đọc hết. Ở các quốc gia khác, mẫu hợp đồng đơn giản, ngắn gọn, có những điều khoản chỉ cần đánh dấu tích. Vì thế, TS. Cấn Văn Lực khuyến nghị, mẫu hợp đồng bảo hiểm chỉ cần 10-20 trang để tạo thuận lợi cho người mua bảo hiểm.

“Cần tiếp tục chuẩn hóa mẫu hợp đồng những sản phẩm liên kết vốn rất phức tạp phải có kiến thức chuyên ngành để hiểu về nó. Nên có bộ hợp đồng mẫu để các doạnh nghiệp bảo hiểm thực hiện. Bên cạnh đó, phải quy định rõ hơn nữa là trong hợp đồng phải có bản tóm tắt”, TS. Cấn Văn Lực nhấn mạnh.

Đối với phía ngân hàng, bà Phạm Thị Phương cũng khuyến nghị, ngân hàng là tổ chức đại lý của doanh nghiệp, thực hiện các nhiệm vụ theo ủy quyền của doanh nghiệp tại hợp đồng đại lý, vì vậy cần phối hợp chặt chẽ với doanh nghiệp bảo hiểm trong việc thực hiện các dịch vụ chăm sóc khách hàng sau bán hàng và xử lý các kiến nghị, khiếu nại của khách hàng kịp thời và thỏa đáng.

​Ngân hàng phải thực hiện nghiêm các quy định pháp luật đối với hoạt động đại lý bảo hiểm, không chỉ đạo/định hướng cho nhân viên ngân hàng làm đại lý ép buộc người gửi tiền/vay vốn mua bảo hiểm dưới mọi hình thức; trường hợp nhân viên ngân hàng có vi phạm cần phải xử lý nghiêm. Cần ban hành quy định nội bộ để hướng dẫn nhân viên thực hiện hoạt động đại lý, các biện pháp xử lý đối với các nhân viên thực hiện hoạt động đại lý trong trường hợp vi phạm.