Đề xuất sửa đổi Luật Kinh doanh bảo hiểm từ góc nhìn doanh nghiệp
Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022 đang trong quá trình rà soát, sửa đổi. Các doanh nghiệp bảo hiểm thông qua Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam đã kiến nghị nhiều nội dung nhằm tháo gỡ vướng mắc và phù hợp với thực tiễn thị trường.
Những vướng mắc đặt ra từ thực tiễn
Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam (IAV) vừa tổng hợp các ý kiến đóng góp của doanh nghiệp bảo hiểm gửi Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm (Bộ Tài chính) liên quan đến việc sửa đổi, bổ sung Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022. Các góp ý trải rộng trên nhiều khía cạnh: Từ điều kiện kinh doanh, thủ tục hành chính đến cơ chế vận hành sản phẩm và quản trị rủi ro.
Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm (Bộ Tài chính) đang tiến hành lấy ý kiến rộng rãi về việc sửa đổi, bổ sung Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022. Đây là bước quan trọng nhằm hoàn thiện khung pháp lý cho thị trường bảo hiểm, tiếp thu đề xuất từ doanh nghiệp và Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam, qua đó bảo đảm sự phát triển bền vững, minh bạch và phù hợp với thông lệ quốc tế.
Nhiều doanh nghiệp nhấn mạnh sự cần thiết phải cắt giảm và đơn giản hóa điều kiện kinh doanh. Chẳng hạn, Công ty Cổ phần Bảo hiểm Nhân thọ Phú Hưng (Phú Hưng Life) kiến nghị bãi bỏ quy định yêu cầu doanh nghiệp phải hoàn tất toàn bộ điều kiện trước khi chính thức hoạt động, thay vào đó áp dụng cơ chế hậu kiểm qua báo cáo định kỳ.
Một số công ty như Tổng Công ty Bảo Việt Nhân thọ, Công ty TNHH Manulife (Việt Nam) lại cho rằng, quy định công khai bản án, quyết định tòa án liên quan đến doanh nghiệp bảo hiểm có thể ảnh hưởng đến dữ liệu cá nhân và bí mật kinh doanh, nên cần điều chỉnh cho phù hợp với thông lệ quốc tế.
Một nhóm kiến nghị khác tập trung vào vấn đề vốn và cổ đông, trong đó Công ty Cổ phần Bảo hiểm Ngân hàng Nông nghiệp (ABIC), Tổng Công ty Cổ phần Bảo hiểm Quân đội (MIC) hay Tổng Công ty Cổ phần Tái bảo hiểm Hà Nội (Hanoi Re) đưa ra ý kiến: Quy định buộc tối thiểu hai cổ đông tổ chức nắm giữ trên 10% vốn điều lệ là khó khả thi, nhất là khi doanh nghiệp đã niêm yết cổ phiếu. Doanh nghiệp đề xuất chỉ áp dụng yêu cầu này trong 3 năm đầu thành lập, tương tự Luật Doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, các ý kiến cũng chỉ ra sự bất cập trong thủ tục hành chính. Công ty Cổ phần Bảo hiểm Dầu khí Việt Nam (PVI) phản ánh quy định “bằng chứng xác nhận” khi giải thích điều khoản loại trừ bảo hiểm khiến quy trình ký kết hợp đồng thêm phức tạp.
Nhiều doanh nghiệp, trong đó có Công ty TNHH Bảo hiểm Nhân thọ Cathay (Cathay Life) và Công ty TNHH Bảo hiểm Nhân thọ FWD Việt Nam, cho rằng, việc thông báo tới Bộ Tài chính khi thay đổi điều lệ công ty là không cần thiết, bởi điều lệ vốn là tài liệu quản trị nội bộ.
Định hướng điều chỉnh để phù hợp thị trường
Điểm chung trong hầu hết các đề xuất là mong muốn tạo hành lang pháp lý thông thoáng hơn, phù hợp với sự phát triển nhanh của thị trường bảo hiểm.
Thứ nhất, về công nghệ và bảo hiểm số, nhiều doanh nghiệp như Cathay Life, Manulife, Công ty Cổ phần Bảo hiểm Viễn Đông (VASS) kiến nghị bổ sung quy định về hợp đồng điện tử, eKYC và giá trị pháp lý của tài liệu số, nhằm tháo gỡ khó khăn khi triển khai sản phẩm trực tuyến. Bảo hiểm nhân thọ MB Life (MB Ageas Life) đề xuất luật hóa khái niệm “bộ hợp đồng điện tử” để đảm bảo tính thống nhất, tránh tranh chấp.
Thứ hai, về sản phẩm và quyền lợi bảo hiểm, doanh nghiệp kiến nghị tăng tính linh hoạt trong thiết kế, thay vì áp đặt các định nghĩa cứng. Ví dụ, MB Ageas Life đề nghị không nên luật hóa một tiêu chí duy nhất đối với “thương tật toàn bộ vĩnh viễn” mà để doanh nghiệp tự xây dựng trên cơ sở khoa học và minh bạch. Một số công ty khác đề nghị công nhận loại hợp đồng kết hợp nhân thọ - sức khỏe để tránh phải ký nhiều hợp đồng cùng lúc.
Thứ ba, về quản lý tái bảo hiểm, Hanoi Re và một số công ty nêu lo ngại việc phụ thuộc quá nhiều vào tái bảo hiểm quốc tế có thể làm thất thoát ngoại tệ, gây rủi ro ổn định thị trường. Do đó, đề xuất đưa ra quy định về tỷ lệ nhượng bắt buộc cho các công ty tái bảo hiểm nội địa nhằm củng cố năng lực trong nước.
Ngoài ra, nhiều ý kiến đề nghị nới lỏng cơ chế quản trị nhân sự và tổ chức, như bỏ quy định cấm kế toán trưởng, chuyên gia tính toán kiêm nhiệm một số chức danh, hoặc điều chỉnh yêu cầu bắt buộc phải có trưởng bộ phận quản trị rủi ro, kiểm soát tuân thủ tại các doanh nghiệp nhỏ. Các doanh nghiệp cho rằng quy định hiện hành chưa phù hợp thực tiễn và có thể gây áp lực nhân sự, chi phí.
Các ý kiến tổng hợp từ Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam cho thấy, mong muốn chung của doanh nghiệp là một khung pháp lý cân bằng giữa quản lý chặt chẽ và tạo thuận lợi cho kinh doanh. Việc sửa đổi Luật Kinh doanh bảo hiểm lần này, nếu tiếp thu hợp lý, sẽ vừa tăng cường minh bạch, bảo vệ quyền lợi khách hàng, vừa hỗ trợ doanh nghiệp chủ động hơn trong hoạt động và thích ứng với xu thế bảo hiểm số.
