Chỉ riêng tháng này, giá trung bình của dầu Tây Texas (WTI) đã tăng gần 5 USD, chạm mức trên 55 USD/thùng lần đầu tiên kể từ năm 2015. Dầu Brent ở khu vực châu Âu đã tăng khá nhiều, duy trì mức trên 60 USD/thùng trong tháng 11. 

Tình hình thực tế

Thị trường dầu mỏ vừa có biến chuyển tích cực. Giá hợp đồng dầu WTI kỳ hạn giao đầu tháng này đã hoàn toàn đảo ngược. Trước đó, giá dầu mỏ giao sau 6 tháng duy trì ở mức cao hơn giá dầu mỏ giao ngay nhưng hiện tại, giá dầu kỳ hạn đã giảm xuống thấp hơn. Điều này cho thấy nhu cầu dầu mỏ giao ngay tăng cao hơn, do đó giá cũng tăng theo, ít nhất trong thời gian trước mắt.

Nguyên nhân đằng sau những biến chuyển gần đây trên thị trường dầu mỏ một phần nhờ vào những tin tốt liên quan đến việc các nước thuộc Tổ chức Các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) cùng Nga và 10 nước khác sẽ tái đàm phán Hiệp định cắt giảm sản lượng, được ký kết cách đây một năm, trong cuộc họp ở Vienna vào tuần tới. Nhưng đó không phải là toàn bộ nguyên nhân. Xét về nguồn cung, những căng thẳng địa chính trị ở Trung Đông đã làm gián đoạn thị trường.

Căng thẳng leo thang giữa Ảrập Xêút và Iran ở Yemen ngày càng lớn. Ngoài ra, cuộc chiến “chống tham nhũng” của Hoàng tử Ảrập Xêút Mohammed bin Salman cũng là yếu tố gây bất ổn cho khu vực cũng như nước thành viên mạnh nhất OPEC khi ra lệnh bắt giữ các nhà lãnh đạo quân sự, kinh doanh, tôn giáo và các thành viên trong gia đình. Rõ ràng, tình hình bất ổn ở Trung Đông khiến các quốc gia trong khu vực kỳ vọng giá dầu tăng cao hơn.

Triển vọng và nguy cơ

Xét theo tình hình hiện tại, có thể phỏng đoán rằng OPEC và các đối tác có thể gia hạn thỏa thuận vào tuần tới, nhưng thách thức lâu dài đối với OPEC vẫn là việc cắt giảm hoạt động sản xuất ra sao. Ủy ban giám sát của OPEC+ (gồm các thành viên của OPEC, Nga và 10 quốc gia khác) tuyên bố sẵn sàng kéo dài thỏa thuận đạt được về giới hạn sản lượng khai thác vào quý II/2018 nếu điều này là cần thiết để cân bằng thị trường dầu mỏ thế giới.

Thỏa thuận về cắt giảm sản xuất 1,8 triệu thùng/ngày đã đạt được vào cuối năm 2016 và được gia hạn tới cuối quý I/2018. Thỏa thuận đã cho phép các nước xuất khẩu dầu cắt giảm khoảng 350 triệu thùng dầu, và điều này đã giúp giá dầu tăng lên 1/3 so với cùng kỳ năm ngoái. Trong nửa cuối năm, các nước tham gia thỏa thuận đang hy vọng giá dầu và nhu cầu sử dụng dầu mỏ cùng tăng. Tuy nhiên, các nhà phân tích cảnh báo rằng Libya, Nigeria và Mỹ đang gia tăng sản xuất và đe dọa kế hoạch cân bằng thị trường này.

Tháng 10 là tháng đầu tiên của năm nay cả OPEC và các nước không thuộc OPEC (do Nga dẫn đầu) đều đạt được mục tiêu sản xuất. Theo Bloomberg, Iraq - nước xuất khẩu dầu thô lớn thứ hai sau Mỹ - là quốc gia phá vỡ cam kết OPEC nhiều nhất. Có một thực tế, OPEC cũng không phải nhà cung cấp độc quyền trên thị trường dầu khí. Các nhà sản xuất khác, đặc biệt là ngành công nghiệp dầu đá phiến của Mỹ, lại tăng cường sản lượng trong khi OPEC đã cắt giảm.

Theo Cơ quan Thông tin năng lượng Mỹ, sản lượng dầu của Mỹ đã tăng lên gần 9,65 triệu thùng/ngày trong tuần đầu tiên của tháng 11. Đó là một con số cao trong nhiều năm liền. Điều đáng chú ý hơn nữa là sản lượng dầu đá phiến đã tăng gần 15% kể từ mức thấp giữa năm 2016. Còn các kho dự trữ dầu thô của Mỹ đều có độ bền (trung bình khoảng 5 năm) và sản lượng biến động liên tục.

Cách đây một tuần, dữ liệu của Viện Dầu khí Mỹ (API) cho thấy sản lượng của nước này bất ngờ tăng lên 6,5 triệu thùng. Tuần này, dữ liệu API lại cho thấy sản lượng lại giảm. Trong khi đó, trữ lượng của Trung Quốc vẫn là một ẩn số. Tuy nhiên, Cơ quan Năng lượng quốc tế ước tính sức mua của nước này đã đạt tới mức kỷ lục trong năm nay.

Vậy nếu bất ổn ở Trung Đông không gây ra quá nhiều hậu quả như cả thế giới lo sợ, điều gì sẽ xảy ra với giá dầu mỏ? Nếu không tính đến các yếu tố địa chính trị, việc cắt giảm sản lượng của OPEC có hiệu quả như thế nào? Không dễ dàng để trả lời câu hỏi này. Ít nhất, có thể tạm kết luận rằng thỏa thuận cắt giảm sản lượng có nhiều khả năng sẽ tiếp tục được gia hạn để đưa dầu trở lại thời hoàng kim của mình.