Kinh nghiệm và Bằng cấp - "Nút thắt" trong việc thu hút nhân tài toàn cầu

Trọng tâm trong kiến nghị của EuroCham gửi tới Bộ Nội vụ tập trung vào vấn đề đang được cộng đồng doanh nghiệp và nhà đầu tư nước ngoài đặc biệt quan tâm hiện nay: yêu cầu bắt buộc về bằng cấp học thuật chính quy khi xin giấy phép lao động diện chuyên gia – ngay cả trong những lĩnh vực mới xuất hiện và chưa có chuyên ngành đào tạo tương ứng trước đây.

Theo ông Bruno Jaspaert - Chủ tịch EuroCham, các doanh nghiệp – đặc biệt trong lĩnh vực bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI) và chuyển đổi số – mong muốn có sự linh hoạt hơn trong việc công nhận kinh nghiệm làm việc thay thế cho bằng cấp học thuật.

Chủ tịch EuroCham cũng nhấn mạnh đã nhắc tới vấn đề này khi chia sẻ tại lễ ra mắt Sách trắng gần đây. "Phải mất hơn 6 tháng để có thể đưa một chuyên gia trong lĩnh vực logistics với 25 năm kinh nghiệm vào Việt Nam – chỉ vì chuyên gia này có bằng cấp trong chuyên ngành sinh học. Đó không chỉ là gánh nặng chi phí mà còn làm chậm quá trình đổi mới và cản trở hoạt động kinh doanh", chuyên gia này nhấn mạnh.

Thư kiến nghị của Eurocham khuyến nghị, trong vài thập kỷ qua, nhiều ngành công nghiệp đã phát triển nhanh hơn khả năng thích ứng của hệ thống giáo dục chính quy và Việt Nam có nguy cơ bỏ lỡ nguồn nhân lực chất lượng cao do các tiêu chí hành chính không được cập nhật kịp thời.

Ông Nguyễn Hải Minh - Phó Chủ tịch EuroCham cũng nhấn mạnh trong phiên hỏi đáp với Bộ Nội vụ: "Ngày càng phổ biến việc chuyên gia học một ngành nhưng phát triển sự nghiệp ở ngành khác. Trong thế giới liên ngành như hiện nay, kinh nghiệm thực tiễn cần được đánh giá ngang hàng với giáo dục chính quy".

Tham vấn chiến lược với các cơ quan quản lý

Động thái này tiếp nối sự kiện Hội thảo tham vấn và đối thoại chính sách cấp cao do EuroCham phối hợp với Hiệp hội Doanh nghiệp Hàn Quốc tại Việt Nam (Kocham) tổ chức ngày 16/5 vừa qua tại Thành phố Hồ Chí Minh. 

Với chủ đề “Đóng góp ý kiến cho Quy định giấy phép lao động và sửa đổi Nghị định số 152/2020/NĐ-CP”, hội thảo là cuộc tham vấn công khai có sự tham gia trực tiếp của đại diện cơ quan chức năng với cộng đồng doanh nghiệp quốc tế trong quá trình xây dựng dự thảo Nghị định sửa đổi vốn dự kiến được trình Chính phủ vào ngày 31/5/2025. Cuộc đối thoại nằm trong nỗ lực cải cách thủ tục hành chính quy mô lớn mà Chính phủ Việt Nam đang đẩy mạnh từ cuối năm 2024.

Tại cuộc đối thoại, bà Nguyễn Thị Quyên – Phó Cục trưởng Cục Việc làm, Bộ Nội vụ cho biết, dự thảo Nghị định mới sẽ tuân theo chỉ đạo của Thủ tướng về việc cắt giảm tối thiểu 30% thủ tục hành chính, trong đó có những đề xuất có thể đơn giản hóa tới 40% quy trình hiện tại.

Đại diện các cơ quan chức năng cũng ghi nhận các phản hồi của cộng đồng doanh nghiệp, nhà đầu tư nước ngoài về mối quan ngại liên quan đến yêu cầu bằng cấp và cho biết đang xem xét việc cho phép thay thế bằng cấp học thuật bằng kinh nghiệm làm việc phù hợp – đặc biệt trong các ngành nghề thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Góp ý chính sách từ thực tiễn doanh nghiệp

Cũng trong khuôn khổ Hội thảo, bà Trương Ngọc Diệp – Trưởng phòng Chính sách của EuroCham, cùng bà Nguyễn Thùy Dương – đại diện Tiểu ban Nguồn nhân lực và Đào tạo đã trình bày các kiến nghị trọng điểm. Nội dung bao gồm: làm rõ các trường hợp được miễn trừ giấy phép cho lao động di chuyển trong nội bộ doanh nghiệp, đơn giản hóa quy định đối với chuyên gia ngắn hạn, điều chỉnh yêu cầu đăng tuyển lao động Việt Nam và thống nhất quy trình nộp hồ sơ giữa các cấp.

Nhiều đại diện doanh nghiệp cũng đã chia sẻ các trường hợp cụ thể, phản ánh những vướng mắc thực tế gặp phải khi áp dụng quy định hiện hành, từ đó giúp cơ quan chức năng hiểu rõ hơn góc nhìn của nhà tuyển dụng lẫn người lao động. Ngoài ra, cộng đồng doanh nghiệp cũng đề xuất cập nhật quy định để tăng tính linh hoạt, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động và thu hút đầu tư chất lượng cao vào Việt Nam.

Theo đại diện EuroCham, cuộc tham vấn một lần nữa khẳng định cam kết mạnh mẽ của EuroCham trong việc thúc đẩy môi trường pháp lý minh bạch, ổn định và thuận lợi hơn cho hoạt động kinh doanh tại Việt Nam. Cải cách về giấy phép lao động là một trong năm ưu tiên chiến lược mà EuroCham đặt ra cho năm 2025, như đã nêu rõ trong Sách trắng EuroCham 2025.

Phó Chủ tịch EuroCham Jean-Jacques Bouflet nhấn mạnh đây là bước tiến quan trọng hướng tới một môi trường pháp lý rõ ràng và cạnh tranh hơn trong việc thu hút nhân tài. Trong bối cảnh Việt Nam đặt mục tiêu trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo của khu vực, EuroCham khẳng định sẵn sàng đồng hành cùng các cơ quan chức năng để bảo đảm quy định pháp luật phát triển theo hướng phù hợp với nhu cầu của một nền kinh tế toàn cầu hóa, công nghệ cao.