Các nền kinh tế đang phát triển đối mặt với làn sóng rút vốn

Việc cắt giảm lãi suất có thể giúp nhiều hộ gia đình và doanh nghiệp, nhưng phần lớn các quốc gia đưa lãi suất về mức rất thấp đến mức không thể bù đắp cho lạm phát - một động lực khiến các quỹ ngoại rút vốn.

Chính sách tài khóa mở rộng có thể làm tăng mối lo ngại về tài trợ vốn vẫn đang ảnh hưởng đến các quốc gia mới nổi, làm tăng triển vọng hạ xếp hạng tín nhiệm và kêu gọi các cuộc hỗ trợ từ quốc tế.

Trong khi nhiều thị trường mới nổi đang nỗ lực để giảm thiểu rủi ro đó bằng cách thành lập thị trường nợ và tăng dự trữ ngoại hối (như trong suốt cuộc khủng hoảng tài chính, công cuộc nới lỏng định lượng (QE) của Mỹ  năm 2013 và cú sốc phá giá của Trung Quốc năm 2015), thì các nền kinh tế đang phát triển phải đối diện với việc tháo chạy của dòng vốn khỏi quốc gia mình.

Tính hình còn tồi tệ hơn

Theo dữ liệu của Viện Tài chính Quốc tế, khoảng 92,5 tỷ USD danh mục đầu tư bị rút ra khỏi các thị trường mới nổi chỉ trong vòng 70 ngày từ ngày 21/1, khi Covid-19 bắt đầu lan rộng ở Trung Quốc.

Tuy nhiên, Trung Quốc lại là quốc gia được hưởng lợi khi có dòng vốn vào đa dạng hóa, vì Trung Quốc mở ra thị trường trái phiếu lớn thứ 2 trên thế giới cho các nhà đầu tư nước ngoài. Những nỗ lực tích cực của Trung Quốc để ngăn chặn virus đã giúp thị trường chứng khoán Trung Quốc vượt trội so với các thị trường khác trên toàn cầu.

Đối với những quốc gia khác thì lại có một khởi đầu tồi tệ trong năm 2020. Theo tính toán của MSCI, ngoại trừ Trung Quốc đại lục, Covid-19 đã khiến các nhà đầu tư thua lỗ 31% trong quý I, tệ hơn so với mức giảm 21% của nhiều nền kinh tế lớn. Đồng tiền các quốc gia Brazil, Nam Phi, Nga, Mexico đều mất giá hơn 20% so với đồng USD trong 3 tháng qua.

Rủi ro từ chính sách nới lỏng tiền tệ chính là việc làm mất giá nội tệ, làm giảm bớt lợi nhuận mang lại và đẩy dòng tiền của các quỹ đầu tư chảy vào các quốc gia đang phát triển.

Theo người đứng đầu bộ phận kinh tế và chiến lược tại Mizuho Bank, Singapore, hạ lãi suất để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nhưng nếu quá thấp sẽ gây nguy hiểm cho sự ổn định kinh tế vĩ mô và thị trường ngoại hối. Đây là vấn đề nan giải của Ngân hàng Trung ương.

Chi phí nợ

Việc đồng nội tệ mất giá làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến các doanh nghiệp ở quốc gia đang phát triển, khi làm gia tăng nợ nước ngoài. Khoảng 13% tất cả các khoản nợ doanh nghiệp của thị trường mới nổi bằng đồng USD, theo dữ liệu của IIF.

Mặc dù Cục dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã mở rộng nguồn cung USD ra nước ngoài, giúp ngăn chặn sự đóng băng trên thị trường ngoại hối, nhưng nó vẫn không giải quyết được vấn đề chi phí vốn ngày một tăng cao khi giá đồng USD leo thang.

Mexico và Nam Phi đã bị hạ xếp hạng tín nhiệm, trong khi các thị trường cận biên phụ thuộc vào sự tài trợ vốn từ nước ngoài đang đối diện với chi phí tài chính leo thang khi tình hình hỗn loạn kéo dài như hiện nay.

Người đứng đầu tập đoàn xếp hàng tín nhiệm Fitch Ratings cho biết, có lẽ có rất nhiều quốc gia có nguy cơ bị hạ tín nhiệm.

Theo các nhà kinh tế tại JPMorgan Chase, các nhà hoạch định chính sách cần xem xét việc tài trợ trực tiếp cho các doanh nghiệp khi các kênh cho vay bị chặn hoặc các ngân hàng trung ương mua nợ chính phủ để tài trợ cho chi tiêu tài khóa.

Các nhà phân tích của JPMorgan cũng đã kêu gọi Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) tăng cường cung cấp tín dụng cho các thành viên đang gặp nguy hiểm về các điều khoản hỗ trợ. Nam Phi đã báo hiệu rằng họ có thể cần sự hỗ trợ của IMF, trong khi Ecuador và Zambia đang tìm cách cớ cấu lại khoản nợ của họ, làm dấy lên lo ngại về việc vỡ nợ.