Nguy cơ bất ổn thương mại toàn cầu

Đầu tháng 4/2025, Tổng thống Mỹ Donald Trump bất ngờ công bố thuế đối ứng đối với hầu hết các quốc gia có thương mại thặng dư với Mỹ. Trong đó, Việt Nam có thể bị áp thuế đối ứng lên tới 46%, trở thành một trong những quốc gia bị áp thuế đối ứng cao nhất.

Tại Hội thảo Thuế đối ứng của Mỹ và ứng phó của doanh nghiệp Việt Nam, ông Phạm Tấn Công - Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết: Việc Tổng thống Mỹ Donald Trump đề xuất áp thuế đối ứng đại trà đã tạo ra cơn địa trấn thương mại toàn cầu, báo hiệu một bước ngoặt mới cho thương mại toàn cầu. Hành động của Tổng thống Mỹ có thể tạo ra sự lên ngôi của xu thế bảo hộ.

Mặc dù gần đây, Mỹ đã thông báo tạm hoãn thuế đối ứng trong 90 ngày, nguy cơ vẫn treo lơ lửng trên đầu.

“Trước áp lực rất lớn trong nước và quốc tế, thậm chí ngay trong nội bộ Chính phủ, Quốc hội Mỹ cũng có sự tranh cãi gay gắt việc loại thuế này, vì vậy, Tổng thống Mỹ đã thông báo tạm hoãn áp thuế đối ứng. Tuy nhiên, tôi cho rằng, không ngoại trừ đây là chiến lược của Tổng thống Donald Trump”, ông Phạm Tấn Công nói.

Ông Phạm Tấn Công nhấn mạnh, các doanh nghiệp Việt Nam đang đối mặt với rất nhiều khó khăn, thách thức. Bởi, điều tối kỵ trong kinh doanh chính là các nguy cơ bất ổn về thương mại.

“Việc Mỹ đề nghị áp thuế đối ứng đối với hàng hóa Việt Nam là điều chưa từng có, đây là mối lo chung của cộng đồng doanh nghiệp”, Chủ tịch VCCI cho biết.

Chia sẻ rõ hơn về những tác động của thuế đối ứng đối với nền kinh tế Việt Nam, TS. Cấn Văn Lực - chuyên gia kinh tế cho rằng, việc Mỹ đề xuất áp thuế đối ứng với nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam đã tạo ra một số thách thức đối với nền kinh tế.

Thứ nhất, việc Mỹ có thể áp thuế đối ứng đối với hàng hóa Việt Nam có thể khiến kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam giảm do nhu cầu yếu đi. Khối FDI, kể cả từ Mỹ bị ảnh hưởng vì tâm lý nhà đầu tư, rủi ro chính sách toàn cầu và chính sách khuyến khích sản xuất tại Mỹ.

Thứ hai, xu hướng bảo hộ thương mại, kiểm soát xuất khẩu và điều tra trốn thuế, nguồn gốc xuất xứ, trung chuyển hàng hóa... có thể gia tăng, tạo ra rủi ro bị áp thuế đối ứng và hạn chế xuất khẩu công nghệ cao.

Thứ ba, cạnh tranh với hàng hóa từ các nước khác xuất khẩu sang Việt Nam, do thừa cung, nhất là từ Trung Quốc. Đồng thời, chi phí logistics có thể tăng cao, và các rủi ro khác liên quan tới lãi suất và tỷ giá.

Trước thực trạng đó, TS. Cấn Văn Lực dự báo, với kịch bản cơ sở, giả sử Mỹ áp thuế đối ứng khoảng 20% - 25% lên hàng hóa Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ, ước tính giá trị phải trả thêm khoảng 55 tỷ USD/năm. Trong trường hợp Việt Nam giảm thuế xuống 0% cho hàng Mỹ, tổn thất giảm thu thuế ước tính khoảng 1,2 tỷ USD.

Trong nguy có cơ

Trước những “cơn địa chấn” trên, TS Cấn Văn Lực vẫn tin rằng, Việt Nam có một số cơ hội nhất định trong vấn đề này. Cụ thể, Việt Nam có thể mở rộng xuất khẩu sang các thị trường khác khi họ tìm nguồn thay thế.

Việt Nam cũng có thể có cơ hội từ xu hướng dịch chuyển đầu tư, chuỗi cung ứng. Đồng thời, doanh nghiệp phải đa đang dạng hóa, tăng nội lực và đáp ứng các tiêu chuẩn mới, từ đó tăng sức chống chịu.

Trước thực trạng này, TS. Cấn Văn Lực kiến nghị Chính phủ và các cơ quan quản lý Nhà nước một số giải pháp. Cụ thể, ông Lực đề nghị Chính phủ chú trọng hơn nữa các biện pháp thúc đẩy quan hệ hợp tác cùng có lợi với Mỹ, tăng cường đối thoại, đàm phán qua các kênh. Việt Nam cần sớm triển khai các giải pháp cụ thể nhằm cân bằng thương mại hơn với Mỹ, như tăng nhập khẩu từ Mỹ, tiếp tục giảm thuế đối ứng đối với hàng nhập khẩu từ Mỹ.

Ông Lực cũng đề nghị chủ động giải quyết kịp thời, hợp lý các quan ngại, vướng mắc từ phía Mỹ quan tâm. Việt Nam cũng cần có phương án đàm phán nhanh, hiệu quả với những cam kết, giải pháp và lộ trình cụ thể để đạt được kịch bản thuế suất thấp hơn 20% - 25%. Chính phủ cũng cần có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, ngành hàng bị ảnh hưởng tiêu cực từ chính sách thuế quan mới của Mỹ, kích cầu đầu tư, tiêu dùng trong nước và giữ vững mặt trận xuất khẩu.

Đối với doanh nghiệp, TS. Cấn Văn Lực đề nghị tận dụng tốt chính sách hỗ trợ về thuế, phí, lãi suất... để tiết giảm chi phí, tinh giản quy trình bộ máy.