Sự ra đời của ETF nội địa

Hình thức đầu tư chỉ số (ETF) không phải quá mới lạ trên TTCK Việt Nam. Thực tế, tại thời điểm hiện tại, hình thức đầu tư dựa trên chỉ số chứng khoán sàn HSX và HNX đã được 2 quỹ đầu tư nước ngoài triển khai tại Việt Nam trong vòng 4 năm qua. Tuy nhiên, việc chuẩn bị ra đời quỹ ETF nội địa vẫn tạo “sức nóng” và sự hấp dẫn mới với thị trường bởi đây là lần đầu tiên, TTCK Việt Nam xây dựng và cho ra đời sản phẩm ETF nội.

Quỹ ETF là quỹ đầu tư cho phép nhà đầu tư (NĐT) nắm giữ danh mục chứng khoán cơ cấu gồm các chứng khoán mô phỏng biến động của chỉ số tham chiếu và được niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán. Ưu điểm nổi bật của quỹ ETF là tính minh bạch cao, sự đa dạng hóa danh mục đầu tư, linh hoạt trong giao dịch và có chi phí quản lý thấp. Tại một số TTCK lớn như Hồng Kông, Nhật Bản, ETF từng được sử dụng làm công cụ thoát khỏi khủng hoảng khi Chính phủ bơm một lượng tiền lớn cứu thị trường qua việc mua lại loại chứng chỉ quỹ này.

Tại TTCK Việt Nam, việc phát triển sản phẩm ETF là phù hợp với định hướng Chiến lược phát triển TTCK Việt Nam giai đoạn 2011- 2020 và là một trong những công cụ để thực hiện giải pháp tái cấu trúc hàng hóa thị trường theo Đề án tái cấu trúc TTCK, hướng tới mục tiêu phát triển thị trường ổn định, bền vững, tạo nền tảng hội nhập quốc tế sâu rộng.

Theo bà Nguyễn Thị Hoàng Lan, Phó Chủ tịch HĐQT kiêm Phó Tổng Giám đốc Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX), thời điểm này, HNX đã sẵn sàng cơ sở hạ tầng cho việc giao dịch ETF. Hiện đã có một công ty quản lý quỹ nộp hồ sơ tại Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) đăng ký chào bán chứng chỉ quỹ ETF mô phỏng theo chỉ số HNX30 - chỉ số được xây dựng dựa trên 30 DN niêm yết có vốn hóa và thanh khoản tốt nhất trên sàn Hà Nội. Dự kiến, đầu quý IV/2014, sẽ có chứng chỉ quỹ ETF đầu tiên được niêm yết trên sàn Hà Nội sau khi được cơ quan quản lý cấp phép. HNX cũng sẽ tiếp tục nghiên cứu và phát triển các bộ chỉ số đa dạng để các công ty quản lý quỹ có thể lựa chọn và xây dựng các sản phẩm ETF. Về lâu dài, HNX sẽ tạo thêm các chỉ số mới để làm hàng hóa cho các ETF hoạt động.

Từ năm 2013, HNX đã chuẩn bị cho giao dịch thứ cấp các chứng chỉ quỹ ETF, chạy thử với gần 80 công ty chứng khoán. Nhằm tạo sự liên kết đồng bộ trong lưu ký, phát hành, Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSD) cũng đã xây dựng hệ thống và chạy thử để hỗ trợ giao dịch arbitrage - loại giao dịch của thành viên lập quỹ nhằm tránh hiện tượng thao túng giá.

Hiện VSD đang xây dựng hệ thống vay và cho vay chứng chỉ quỹ ETF.

Tại sàn HSX, từ cuối quý II/2014, những sản phẩm ETF nội địa đầu tiên sẽ được chào bán cho các nhà đầu tư để niêm yết trên Sở vào cuối quý III/2014. Trong thời gian tháng 6 và 7/2014, HSX sẽ mở lớp phổ biến kiến thức về ETF nhằm giúp các công ty chứng khoán và nhà đầu tư nắm bắt thêm những quy định trong vận hành, kết nối, giao dịch.

Theo bà Nguyễn Thị Việt Hà, Giám đốc Nghiên cứu và phát triển HSX, Công ty quản lý quỹ Vietfund Management (VFM) là đơn vị thành lập quỹ ETF nội địa đầu tiên được hình thành từ hoán đổi danh mục chứng khoán cơ cấu và chứng chỉ quỹ. Việc HSX ra mắt sản phẩm ETF vào quý III/2014 được giới đầu tư kỳ vọng sẽ đẩy mạnh thanh khoản, thu hút thêm nguồn vốn vào thị trường, đặc biệt là dòng vốn ngoại, do NĐT nước ngoài không bị hạn chế tỷ lệ sở hữu chứng chỉ quỹ ETF nội.

Ưu thế của quỹ nội

Hiện tại, TTCK Việt Nam đã hiện diện 02 quỹ đầu tư nước ngoài thực hiện đầu tư theo dạng ETF và ngày càng có tác động lớn trên thị trường khi mức vốn hóa tăng nhanh từ 50 triệu USD vào cuối năm 2009 lên khoảng 700 USD vào thời điểm hiện nay. Tuy nhiên, theo các chuyên gia chứng khoán, quỹ ETF nội địa dù mới ra đời vẫn có những ưu điểm nhất định so với các quỹ ngoại. Cụ thể, những quỹ ETF nước ngoài bị hạn chế khi mua vào cổ phiếu Việt Nam, tức hạn chế tỷ lệ sở hữu qua khống chế “room” của các DN. Trong khi đó, các quỹ ETF nội sẽ khắc phục được điều này, tuy nhiên điều khác biệt là khi đầu tư quỹ ETF nội, bắt buộc nhà đầu tư phải mở tài khoản giao dịch ngay tại Việt Nam.

Với ưu thế về minh bạch thông tin, các quỹ ETF ngoại đã có những ảnh hưởng đáng kể đến TTCK Việt Nam trong thời gian thông qua chu kỳ rà soát danh mục, hoạt động tái cơ cấu hàng hóa, qua đó gia tăng tính thanh khoản cho cổ phiếu thuộc chỉ số quỹ ETF. Bởi vậy, sự ra đời các quỹ ETF nội địa chắc chắn sẽ làm thị trường ETF thêm “nóng” hơn, trước hết là tăng tính thanh khoản cho những cổ phiếu trong rổ chỉ số, từ đó làm tăng tính hấp dẫn cho TTCK Việt Nam.

Bài đăng trên Tài chính & Đầu tư số 6 - 2014