Năm 2012, ngành Hải quan phấn đấu thu hồi nợ cũ, hạn chế phát sinh nợ thuế mới; phấn đấu số nợ thuế không vượt quá 5% tổng số thu. Tuy nhiên, trước thực tế nợ thuế xuất nhập khẩu (XNK) của doanh nghiệp (DN) hiện nay, đáng chú ý là DN FDI luôn có số nợ thuế cả chục tỷ đồng, ý kiến từ các đơn vị hải quan cho rằng, đã đến lúc cải cách căn bản phương pháp quản lý.

Theo Tổng cục Hải quan (TCHQ), tính đến cuối năm 2011, số nợ đọng thuế xuất nhập khẩu (XNK) do ngành quản lý khoảng 5.218 tỷ đồng, trong đó nợ không có khả năng thu đòi khá lớn.

Khác với khoản nợ thuế NK thuộc diện hàng kinh doanh, việc nợ thuế của các loại hình gia công, sản xuất XK chỉ phát sinh sau khi DN không còn hoạt động, cơ quan Hải quan kiểm tra xác định để ấn định thuế với số thuế lên đến hàng chục tỉ đồng và cũng rơi vào diện khó đòi, do DN đã bỏ trốn, ngưng hoạt động…

Do cơ chế thông thoáng trong việc thành lập DN và nhiều DN không thường xuyên hoạt động xuất-nhập khẩu, nên đã xảy ra tình trạng DN lợi dụng chính sách ân hạn thuế, nhập khẩu hàng hóa sau đó bỏ trốn hoặc tự giải thể. Vấn đề ân hạn thuế nhập khẩu chính vì vậy cần được xem xét thoả đáng và có những biện pháp hợp lý để khắc phục tình trạng này.

Ngành Hải quan được giao quản lý thu thuế đối với hàng hoá XNK, bao gồm các loại thuế: Thuế XNK (thực hiện từ năm 1987), thuế TTĐB (thực hiện từ năm 1996) và thuế GTGT (thực hiện từ năm 1999). Theo số liệu tổng hợp đối với hàng hoá XNK luỹ kế tính đến ngày 31-10-2011, nợ thuế chuyên thu quá hạn của ngành Hải quan khoảng 5.218 tỷ đồng.

Các chính sách ưu đãi về thuế dành cho doanh nhiệp đã và đang phát huy tác dụng nhất là trong giai đoạn khó khăn hiện nay. Tuy nhiên, không ít doanh nghiệp đã lợi dụng sự ưu đãi để trốn thuế…

Dòng vốn đầu tư từ các doanh nghiệp nước ngoài (DN FDI) đã có những đóng góp to lớn vào sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam, là động lực quan trong thúc đẩy sự phát triển của xã hội. Tuy nhiên, từ đầu năm đến nay, trước những biến động đầy khó khăn của nền kinh tế, không ít DN FDI đã lợi dụng những chính sách hỗ trợ của Nhà nước để nợ thuế hàng chục tỉ đồng rồi bỏ trốn về nước.

Có một điểm chung mà chúng tôi ghi nhận được ở các đơn vị thuộc Cục Hải quan Hải Phòng, đó là việc cần thiết của chủ trương sửa Luật Hải quan cho phù hợp với sự phát triển của thực tiễn, tạo hành lang pháp lí thuận lợi cho cơ quan quản lí và người dân, DN khi thực hiện. Tùy vào từng lĩnh vực quản lí, các Chi cục đã có những đóng góp hết sức cụ thể.

Theo Tổng cục Hải quan, hiện tượng doanh nghiệp nước ngoài lợi dụng chính sách ưu đãi để chây ì thuế, sau đó bỏ trốn diễn ra khá phổ biến trong thời gian qua. Thiệt hại trong nhiều vụ lên tới hàng chục tỷ đồng.

Số nợ thuế của DN bỏ trốn, ngưng hoạt động do Cục Hải quan TP.HCM quản lí chủ yếu là thuế NK đối với hàng kinh doanh. Phần lớn hàng hóa NK DN bán hết ngay trong thời gian ân hạn thuế, rồi “xù” luôn tiền thuế, tự giải thể, bỏ trốn hoặc ngưng hoạt động.