Cơ cấu kinh tế và mô hình tăng trưởng chưa có nhiều thay đổi

Theo báo cáo của Chính phủ trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 6, thực hiện Nghị quyết số 31/2021/QH15 ngày 12/11/2021 của Quốc hội về Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021-2025 (Nghị quyết số 31), Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 54/NQ-CP về Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 31, giao 30 chỉ tiêu và 102 nhiệm vụ xây dựng chương trình, đề án cho các Bộ, ngành, địa phương tổ chức triển khai thực hiện.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, 5 nhóm nhiệm vụ trọng tâm đặt ra tại Nghị quyết số 31, đến nay đã được triển khai thực hiện và mang lại những kết quả quan trọng. Việc cơ cấu lại một số lĩnh vực trọng tâm đã đạt được một số kết quả, góp phần giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, duy trì đà tăng trưởng. Việc đẩy mạnh xử lý nợ xấu, cơ cấu lại hệ thống tổ chức tín dụng, cơ cấu lại ngân sách nhà nước và đầu tư công đã tạo dư địa cho chính sách tài khóa và tiền tệ được sử dụng linh hoạt, giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ tăng trưởng.

Về kết quả thực hiện các mục tiêu tái cơ cấu kinh tế, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng thông tin, Nghị quyết số 31 đề ra 7 nhóm mục tiêu về cơ cấu lại nền kinh tế đến năm 2025 với 27 chỉ tiêu cụ thể. Đến nay, kết quả sơ bộ sau gần 2 năm thực hiện cho thấy, có khoảng 10/23 chỉ tiêu (có thông tin đánh giá) có khả năng hoàn thành. Một số chỉ tiêu đạt kết quả khả quan như: Tổng vốn đầu tư toàn xã hội so với GDP, các ngân hàng thương mại áp dụng Basel II, đóng góp của năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) vào tăng trưởng. Tuy nhiên, khả năng đạt được 13 chỉ tiêu còn lại gặp thách thức rất lớn, thậm chí có một số chỉ tiêu rất khó đạt.

Để thúc đẩy tái cơ cấu nền kinh tế, một trong những vấn đề ưu tiên là cần tạo đột phá về mặt thể chế, chính sách. Theo đó, cần quyết liệt cải cách hành chính, thường xuyên rà soát, kịp thời tháo gỡ các vướng mắc, các rào cản lớn đối với doanh nghiệp, tạo môi trường pháp lý thuận lợi, minh bạch cho doanh nghiệp hoạt động và đóng góp vào tăng trưởng kinh tế.

Đại biểu Quốc hội Phan Đức Hiếu - Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội

Cơ cấu kinh tế và mô hình tăng trưởng chưa có nhiều thay đổi đáng kể. Mức độ cải thiện về năng suất, chất lượng chưa đạt như kỳ vọng, khả năng chống chịu của nền kinh tế còn hạn chế. Tốc độ tăng năng suất lao động trung bình 2 năm 2021-2022 là 4,7%, năm 2023 ước tăng khoảng 4%, thấp hơn khá nhiều so với tốc độ tăng năng suất lao động trung bình giai đoạn 2016-2020 (5,9%). Tỷ trọng công nghiệp chế biến, chế tạo trong GDP tăng chậm, năm 2021 là 24,3%, năm 2022 là 24,7%... - Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư nêu rõ những hạn chế.

Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đánh giá, mặc dù đã có nhiều nỗ lực song những nhiệm vụ, giải pháp cơ cấu lại nền kinh tế được triển khai trên thực tế trong giai đoạn 2021-2023 chưa nhiều, do đó, chưa mang lại những thay đổi đáng kể về cơ cấu kinh tế và mô hình tăng trưởng, có nguy cơ bỏ lỡ các cơ hội phát triển; trong đó, hiện còn 36,3% số nhiệm vụ chưa hoàn thành việc ban hành văn bản, chương trình, đề án triển khai thực hiện.

Quyết liệt hoàn thành dứt điểm cơ cấu lại 4 lĩnh vực trọng tâm

Để phấn đấu hoàn thành các mục tiêu, nhiệm vụ Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021-2025, giải pháp trọng tâm được Chính phủ đặt lên hàng đầu là tập trung hoàn thiện thể chế, hệ thống pháp luật nhằm tháo gỡ rào cản, thúc đẩy quá trình cơ cấu lại nền kinh tế.

Theo đó, cần khẩn trương rà soát, chỉnh sửa, bổ sung những quy định chưa phù hợp, gây cản trở quá trình cơ cấu lại nền kinh tế; đồng thời, tập trung nguồn lực sửa đổi, bổ sung hệ thống các luật nhằm khai thác tốt hơn các cơ hội, tạo động lực tăng trưởng mới, thúc đẩy chuyển đổi cơ cấu theo hướng số hóa, xanh hóa, đổi mới sáng tạo.

Cùng với đó, Chính phủ xác định đẩy nhanh tiến độ, hoàn thành các mục tiêu cơ cấu lại các lĩnh vực trọng tâm. “Chính phủ cần tập trung thực hiện hiệu quả, thực chất cơ cấu lại nền kinh tế theo các nhiệm vụ trọng tâm đề ra tại Nghị quyết số 31, trong đó quyết liệt hoàn thành dứt điểm cơ cấu lại 4 lĩnh vực trọng tâm gồm: Cơ cấu lại đầu tư công, ngân sách nhà nước, các tổ chức tín dụng và các đơn vị sự nghiệp công (đã yêu cầu hoàn thành từ nhiệm kỳ trước) để dành nguồn lực cho cơ cấu lại các lĩnh vực khác” - Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh nhấn mạnh.

Đặc biệt, cơ quan thẩm tra và các đại biểu Quốc hội đề nghị Chính phủ cần bổ sung đánh giá làm rõ nguyên nhân, nhất là nguyên nhân chủ quan dẫn đến một số mục tiêu, chỉ tiêu khó hoàn thành. “Cải thiện và thúc đẩy tăng năng suất lao động là vấn đề cốt lõi của nền kinh tế Việt Nam, là con đường ngắn nhất để đưa nền kinh tế phát triển nhanh, bền vững, bắt kịp trình độ phát triển tiên tiến của các nước. Tốc độ tăng năng suất lao động là mục tiêu quan trọng, phản ánh chất lượng tăng trưởng cũng như sức cạnh tranh của nền kinh tế. Đề nghị Chính phủ đánh giá toàn diện tình hình và có đề xuất giải pháp cụ thể, quyết liệt hơn để cải thiện, nâng cao sức lao động” - đại biểu Huỳnh Tây Phương (Đoàn Tây Ninh) kiến nghị.

Đại biểu Nguyễn Thị Ngọc Xuân (Đoàn Bình Dương) cho rằng, thời gian qua cơ cấu lại đầu tư công bộc lộ một số bất cập. Bên cạnh năng lực chuẩn bị dự án, phê duyệt chủ trương, quyết định đầu tư dự án chưa tốt, theo đại biểu, nhiều quy định trong Luật Đầu tư công và pháp luật khác có liên quan chậm được sửa đổi, nhiều vấn đề có quy định nhưng chậm hướng dẫn, không đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Đại biểu đề nghị, Chính phủ cần có kế hoạch và danh mục chi tiết, tập trung hoàn thiện thể chế cho lĩnh vực này; nghiên cứu, phân cấp mạnh hơn và kịp thời ban hành các tiêu chuẩn, định mức liên quan đến đầu tư công để địa phương thực hiện.