Bề dày truyền thống

Sau khi hòa bình lập lại, miền Bắc bước vào thời kỳ quá độ tiến lên chủ nghĩa xã hội, ngày 21/02/1955, Bộ trưởng Bộ Công Thương Phan Anh ký Nghị định số 23/ BCT/NĐ/KB thành lập Chi sở Hải quan Lao Kay thuộc Sở Hải quan Trung ương, có nhiệm vụ quản lý xuất nhập khẩu và thuế xuất nhập khẩu, trên cơ sở chuyển hướng từ cơ quan Phân khu quản lý xuất nhập khẩu và từ các Phòng thuế quan của Thuế vụ trong kháng chiến. Địa bàn hoạt động của Chi sở Hải quan Lao Kay là dọc theo biên giới Việt - Hoa thuộc tỉnh Lao Kay.

Ra đời và hoạt động trong bối cảnh đất nước ta vừa trải qua cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp trường kỳ và gian khổ, cơ sở vật chất nghèo nàn và vô cùng thiếu thốn, hoạt động của Chi sở Hải quan Lao Kay cũng gặp phải rất nhiều khó khăn. Địa bàn hoạt động của đơn vị chủ yếu trên vùng biên giới phía Bắc Tổ quốc, nơi có nhiều trọng điểm buôn lậu trong nội địa và qua biên giới. Nhiệm vụ thì nặng nề nhưng đội ngũ cán bộ, nhân viên Hải quan được tập hợp từ nhiều ngành khác nhau, chưa được đào tạo và am hiểu về nghiệp vụ hải quan… Tuy nhiên, đội ngũ cán bộ, nhân viên Chi sở Hải quan Lao Kay vẫn nỗ lực hoàn thành nhiệm vụ được giao, trưởng thành ngày càng vững mạnh.

Kết quả là từ năm 1955 đến năm 1975, Chi cục Hải quan Lao Kay đã làm thủ tục hải quan cho các loại hàng hoá trao đổi tiểu ngạch nhân dân biên giới, hàng quà biếu của nhân dân 2 bên biên giới, hàng xuất nhập mậu dịch, hàng quá cảnh, bưu điện ngoại dịch, hàng viện trợ cho chiến đấu, hành lý xuất nhập cảnh… đạt 3.828.045 tấn, trị giá 70.988.022 đồng; Tổng số thu nộp ngân sách nhà nước đạt 2.343.351,89 đồng…

Thực hiện chủ trương của Đảng và Chính phủ, Sở Hải quan Trung ương thành lập thêm một số Đội kiểm soát Hải quan lưu động thuộc Chi sở Hải quan Lao Kay. Việc thành lập Đội kiểm soát Hải quan lưu động nhằm kiểm soát việc trồng và tiêu thụ thuốc phiện, tại một số địa bàn trọng điểm, trong đó có địa bàn các tỉnh Lào Cai, Yên Bái và Nghĩa Lộ. Chỉ tính riêng từ năm 1955 đến năm 1960 Chi sở Hải quan Lao Kay đã phát hiện bắt giữ và xử lý 3.577 vụ vi phạm pháp luật, trị giá hàng phạm pháp khoảng 887.466, đồng. Trong đó: Buôn bán và vận chuyển thuốc phiện 950 vụ, tang vật vi phạm bị tich thu 387,4 kg, vàng 10 vụ, tang vật vi phạm bị tịch thu 0,106 kg, bạc 30 vụ, tang vật vi phạm bị tịch thu 0,846 kg, ngoại tệ 377 vụ, tang vật vi phạm bị tịch thu 50.627 Nhân dân tệ, tiền Việt Nam 88 vụ, tang vật vi phạm bị tịch thu 43.752, đồng và nhiều hàng hoá vi phạm khác.

Vào cuối những năm 80, đầu những năm 90 của thế kỷ trước, sau khi bình thường hoá quan hệ với Trung Quốc, được sự đồng ý của Chính phủ, ngày 29/10/1987, Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan ký Quyết định số 566/TCHQ - TCCB thành lập Đội kiểm soát Hoàng Liên Sơn trực thuộc Tổng cục Hải quan, đây là cơ sở của việc thành lập Hải quan Hoàng Liên Sơn sau này. Sau hơn một năm hoạt động, Đội kiểm soát Hoàng Liên Sơn đã thu được nhiều kết quả trong đấu tranh phòng, chống buôn lậu và vận chuyển trái phép hàng hoá qua biên giới. Ngày 19/5/1989, Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan ký Quyết định số 128/TCHQ - TCCB thành lập Hải quan Hoàng Liên Sơn trực thuộc Tổng cục Hải quan.

Tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội khoá VIII, ngày 12/8/1991 đã thông qua Nghị quyết chia tách tỉnh Hoàng Liên Sơn thành hai tỉnh Lào Cai và Yên Bái. Thực hiện Nghị quyết trên, Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan ký Quyết định số 115/TCHQ-TCCB ngày 30/9/1991 đổi tên Hải quan Hoàng Liên Sơn thành Hải quan Lào Cai, trực thuộc Tổng cục Hải quan, trụ sở của Hải quan Lào Cai được chuyển từ tỉnh Yên Bái về tỉnh Lào Cai. Ngay từ khi tái lập tỉnh Lào Cai tháng 10/1991, nhiệm vụ của Hải quan Lào Cai là chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới trên địa bàn tỉnh Lào Cai, hoạt động xuất nhập khẩu thời kỳ này chủ yếu là xuất nhập khẩu tiểu ngạch của cư dân biên giới.

Trong bất kỳ giai đoạn này, hoàn cảnh nào Hải quan Lào Cai – tiền thân là Chi cục Hải quan Lao Kay luôn hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ được giao. Cán bộ, công chức, nhân viên các thế hệ Hải quan Lào Cai luôn tự hào về những nỗ lực cống hiến của mình để tạo nền móng vững chắc xây dựng đơn vị vững vàng phát triển.

Vững vàng phát triển

Trải qua gần 30 năm xây dựng và trưởng thành, Hải quan tỉnh Lào Cai đã không ngừng lớn mạnh và trưởng thành về mọi mặt, luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, trở thành đơn vị tiêu biểu trên vùng Tây bắc Tổ quốc.

Với biên chế 189 cán bộ, công chức (trong đó 93,2% có trình độ đại học trở lên, 6,8% có trình độ cao đẳng, trung cấp), cán bộ, công chức Hải quan Lào Cai được đào tạo chuyên môn, nghiệp vụ vững vàng, sẵn sàng thực tốt các nhiệm vụ được giao trên mọi lĩnh vực công tác.

Kim ngạch xuất nhập khẩu hàng năm tại địa bàn tỉnh Lào Cai không ngừng tăng trưởng, bình quân tăng từ 25 đến 30%/năm: Nếu như năm 1999 tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt 62.581.681 USD thì đến năm 2009 đạt 625.024.374 USD. Công tác thu nộp ngân sách nhà nước đã đạt được những kết quả cao. Năm 2001 thu đạt 148,4 tỷ đồng thì đến năm 2009 đã thu đạt 661,4 tỷ đồng. Đặc biệt năm 2007 thu đạt 847,7 tỷ đồng, góp phần quyết định vào việc đưa tỉnh Lào Cai vào danh sách câu lạc bộ 1.000 tỷ. Từ năm 2010, kim ngạch xuất nhập khẩu tăng mạnh, đặc biệt năm 2011, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt 1.608 triệu USD bằng 196% so với cùng kỳ năm 2010, thu nộp ngân sách nhà nước 1.266 tỷ đồng; năm 2013 kim ngạch xuất nhập khẩu đạt 2.115 triệu USD, thu nộp ngân sách 1.837.8 tỷ đồng; Năm 2014, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đến hết ngày 31/12/2014 đạt 1.747,3 triệu USD, thu nộp ngân sách đạt 1.727,7 tỷ đồng.

Công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển trái phép hàng hoá qua biên giới đạt được nhiều kết quả tốt, góp phần bảo vệ an ninh chủ quyền kinh tế của đất nước, trật tự an toàn xã hội trên biên giới, cửa khẩu.

Từ năm 2008 trở lại đây, thực hiện kế hoạch cải cách, phát triển và hiện đại hoá Hải quan Lào Cai giai đoạn 2008 - 2010 và định hướng đến năm 2020 theo Quyết định của Bộ Tài chính và Tổng cục Hải quan, Cục Hải quan tỉnh Lào Cai đã hoàn thành cơ bản các nội dung theo kế hoạch cải cách, phát triển hiện đại hoá hải quan trong năm 2009 làm tiền đề cho việc triển khai thực hiện trong năm 2010 và những năm tiếp theo, cụ thể:

- Cục Hải quan Lào Cai vinh dự là đơn vị quản lý nhà nước đầu tiên trên địa bàn tỉnh Lào Cai áp dụng hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn ISO 9001- 2000 và đã được Tổng cục trưởng Tổng cục Tiêu chuẩn đo lường chất lượng Bộ Khoa học và Công nghệ cấp Giấy chứng nhận ngày 24/4/2009. Đến nay, Cục Hải quan Lào Cai vẫn thường xuyên nâng cấp hệ thống công nghệ thông tin, chương trình quản lý điều hành qua mạng Net.office, nâng cao hiệu quả quản lý điều hành của lãnh đạo các cấp, giảm thiểu giấy tờ và tiết kiệm thời gian, chi phí hành chính.

- Công tác cải cách hiện đại hoá hải quan và đầu tư trang thiết bị kỹ thuật được quan tâm thực hiện. Tại Chi cục Hải quan cửa khẩu Lào Cai và Đội kiểm soát đã được trang bị những phương tiện kỹ thuật hiện đại để kiểm tra, kiểm soát và quản lý hải quan đối với hàng hoá xuất nhập khẩu, người và phương tiện xuất nhập cảnh cũng như công tác đấu tranh phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại; máy soi hành lý xuất nhập cảnh, hệ thống camera, dự án lắp máy soi Container lắp đặt trong năm 2015, xuồng máy, chó nghiệp vụ…

- Hoàn thành đề án thành lập Đội Kiểm soát phòng, chống ma tuý trực thuộc Cục Hải quan tỉnh Lào Cai, triển khai công tác quản lý Hải quan tại khu Thương mại - Công nghiệp Kim Thành. Bên cạnh đó, để phục vụ hoạt động xuất nhập khẩu trên địa bàn, Lào Cai đã thành lập Cảng ICD Đông Phố Mới, các khu ngoại quan TP. Lào Cai, đây cũng là nhiệm vụ mới của Cục Hải quan Lào Cai.

- Thực hiện công tác cải cách hành chính, công khai thủ tục hải quan tại các Chi cục Hải quan cửa khẩu và trụ sở Cục Hải quan Tỉnh, đẩy mạnh thực hiện áp dụng quản lý rủi ro được các doanh nghiệp đánh giá rất cao, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp tham gia xuất nhập khẩu, đầu tư kinh doanh trên địa bàn tỉnh Lào Cai, theo đúng phương châm của ngành Hải quan “Chuyên nghiệp, minh bạch, hiệu quả”, góp phần quan trọng phát triển kinh tế xã hội trên địa bàn Tỉnh. Từ năm 2010, Cục

Hải quan Lào Cai là 1 trong 10 Cục Hải quan tỉnh, thành phố đầu tiên được Chính phủ đồng ý cho thực hiện thí điểm thủ tục Hải quan điện tử. Đến tháng 5/2014, Hải quan Lào Cai tiếp tục lọt vào Top 10 Cục Hải quan áp dụng hệ thống thông quan tự động VNACCS/VCISS trong việc khai báo làm thủ tục cho hàng hóa xuất nhập khẩu. Thực hiện hệ thống thông quan tự động này, 100% doanh nghiệp làm thủ tục xuất nhập khẩu qua địa bàn tỉnh Lào Cai, được khai báo 24/7 (24 giờ/ngày và 7 ngày trong tuần), tạo thuận lợi thông quan hàng hóa nhanh chóng, giảm thời gian, chi phí cho doanh nghiệp. Đặc biệt, trong năm 2014, với việc triển khai thành công hệ thống thông quan tự động VNACCS/VCISS đã tạo bước tiến lớn trong lĩnh vực công nghệ thông tin và hiện đại hóa hải quan tại Hải quan Lào Cai.

Với những kết quả đạt được, Cục Hải quan tỉnh Lào Cai đã vinh dự được Nhà nước, Chính phủ, Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan và Tỉnh ủy, UBND tỉnh Lào Cai tặng nhiều phần thưởng cao quý: 07 lần được Chủ tịch Nước tặng Huân chương Lao động hạng Ba cho tập thể và cá nhân đạt thành tích xuất sắc; 02 lần được Thủ tướng Chính phủ tặng Cờ thi đua của Chính phủ và Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ; 11 lần nhận cờ thi đua của UBND tỉnh Lào Cai về thành tích thu nộp ngân sách; 07 lần nhận Bằng khen của Bộ trưởng Bộ Tài chính…. Cấp uỷ, chính quyền địa phương và cộng đồng doanh nghiệp ghi nhận và đánh giá cao những kết quả đã đạt được của Hải quan tỉnh Lào Cai.