Thực trạng chính sách quản lý, sử dụng tài sản công tại các thiết chế văn hóa, thể thao

Thiết chế văn hóa, thể thao có các mô hình tổ chức bộ máy khác nhau, có thiết chế được tổ chức dưới hình thức là cơ quan nhà nước, có thiết chế được tổ chức dưới hình thức đơn vị sự nghiệp, có thiết chế được tổ chức dưới hình thức tổ chức chính trị - xã hội, có thiết chế do cộng đồng dân cư quản lý.

Do vậy, việc quản lý, sử dụng các tài sản công tại các thiết chế văn hóa, thể thao vừa mang đặc điểm của tài sản công phục vụ công tác quản lý, cung cấp dịch vụ công của cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, các tổ chức đoàn thể.

Đồng thời, các thiết chế văn hóa, thể thao có đối tượng phục vụ mang tính chất công cộng (cộng đồng dân cư) nên tài sản công tại các thiết chế văn hóa, thể thao cũng mang tính chất của tài sản kết cấu hạ tầng phục vụ lợi ích công cộng, lợi ích quốc gia. Theo pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công thì việc quản lý, sử dụng tài sản công tại các thiết chế văn hóa, thể thao được áp dụng theo chế độ quản lý, sử dụng tài sản công tại các cơ quan, tổ chức, đơn vị hoặc chế độ quản lý, sử dụng và khai thác tài sản kết cấu hạ tầng phục vụ lợi ích công cộng, lợi ích quốc gia.

Chế độ quản lý, sử dụng tài sản công tại cơ quan, tổ chức, đơn vị

Một là, về quyền và nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức, đơn vị được giao quản lý, sử dụng tài sản công.

Cơ quan, tổ chức, đơn vị được giao quản lý, sử dụng tài sản công có các quyền sau đây: (i) Sử dụng tài sản công phục vụ hoạt động theo chức năng, nhiệm vụ được giao; (ii) Thực hiện các biện pháp bảo vệ, khai thác và sử dụng hiệu quả tài sản công được giao theo chế độ quy định; (iii) Được Nhà nước bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp; (iv) Khiếu nại, khởi kiện theo quy định của pháp luật; (v) Quyền khác theo quy định của pháp luật.

Cơ quan, tổ chức, đơn vị được giao quản lý, sử dụng tài sản công có các nghĩa vụ sau đây: (i) Bảo vệ, sử dụng tài sản công đúng mục đích, tiêu chuẩn, định mức, chế độ; bảo đảm hiệu quả, tiết kiệm; (ii) Lập, quản lý hồ sơ tài sản công, kế toán, kiểm kê, đánh giá lại tài sản công theo quy định của pháp luật; (iii) Báo cáo và công khai tài sản công theo quy định của pháp luật; (iv) Thực hiện nghĩa vụ tài chính trong sử dụng tài sản công theo quy định của pháp luật; (v) Giao lại tài sản công cho Nhà nước khi có quyết định thu hồi của cơ quan, người có thẩm quyền; (vi) Chịu sự thanh tra, kiểm tra, giám sát của cơ quan nhà nước có thẩm quyền; giám sát của cộng đồng, cán bộ, công chức, viên chức và Ban Thanh tra nhân dân trong quản lý, sử dụng tài sản công thuộc phạm vi quản lý theo quy định của pháp luật; (vii) Nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật.

Hai là, về việc hình thành tài sản công tại cơ quan, tổ chức, đơn vị.

Theo quy định tại Luật Quản lý, sử dụng tài sản công, nguồn hình thành tài sản công tại cơ quan nhà nước gồm: Tài sản bằng hiện vật do Nhà nước giao; tài sản được đầu tư xây dựng, mua sắm từ ngân sách nhà nước, nguồn kinh phí khác theo quy định của pháp luật. Ngoài ra, đối với các đơn vị sự nghiệp công lập còn có các tài sản được hình thành từ quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp, quỹ khấu hao tài sản, nguồn vốn vay, vốn huy động, liên doanh, liên kết với các tổ chức, cá nhân theo quy định của pháp luật.

Việc hình thành tài sản công tại cơ quan, tổ chức, đơn vị phải bảo đảm phù hợp với chức năng, nhiệm vụ được giao; phù hợp với tiêu chuẩn, định mức sử dụng tài sản công được cơ quan, người có thẩm quyền ban hành; phù hợp với nguồn tài sản và nguồn kinh phí được phép sử dụng; tuân thủ phương thức, trình tự, thủ tục theo quy định của pháp luật; công khai, minh bạch và đúng chế độ quy định.

Ba là, về việc sử dụng, khai thác tài sản công.

Theo quy định tại Luật Quản lý, sử dụng tài sản công, việc sử dụng, khai thác tài sản công tại cơ quan, tổ chức, đơn vị có sự phân biệt giữa các loại hình:

Đối với cơ quan nhà nước thì được sử dụng tài sản công phục vụ hoạt động theo chức năng, nhiệm vụ được giao; được sử dụng hội trường chưa sử dụng hết công suất cho cơ quan, tổ chức, đơn vị sử dụng chung theo đúng công năng của tài sản, bảo đảm an toàn, an ninh và được thu một khoản kinh phí để bù đắp chi phí trực tiếp liên quan đến vận hành tài sản trong thời gian sử dụng theo quy định; không được sử dụng tài sản công vào mục đích kinh doanh, cho thuê, liên doanh, liên kết.

Đối với đơn vị sự nghiệp công lập thì được sử dụng tài sản công phục vụ hoạt động kinh doanh, cho thuê, liên doanh, liên kết theo chức năng, nhiệm vụ được giao.

Đối với tổ chức chính trị - xã hội thì thực hiện theo quy định áp dụng đối với cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập thuộc tổ chức chính trị - xã hội thực hiện theo quy định áp dụng đối với đơn vị sự nghiệp công lập. Tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức khác được thành lập theo quy định của pháp luật về hội được sử dụng tài sản công phục vụ hoạt động, vào mục đích kinh doanh, cho thuê, liên doanh, liên kết theo chức năng, nhiệm vụ được giao trong trường hợp chưa sử dụng hết công suất.

Bốn là, về việc xử lý tài sản công tại cơ quan, tổ chức, đơn vị.

Theo quy định tại Luật Quản lý, sử dụng tài sản công, tài sản công tại cơ quan, tổ chức, đơn vị được xử lý theo các hình thức gồm: Thu hồi, điều chuyển, bán, thanh lý, tiêu hủy, xử lý tài sản công trong trường hợp bị mất, bị hủy hoại, xử lý tài sản công trong trường hợp chuyển đổi mô hình hoạt động của đơn vị sự nghiệp công lập và các hình thức khác theo quy định của pháp luật.

Chế độ quản lý, sử dụng và khai thác tài sản kết cấu hạ tầng

Một là, đối tượng được giao quản lý tài sản kết cấu hạ tầng.

Theo quy định của Luật Quản lý, sử dụng tài sản công, tài sản kết cấu hạ tầng do Nhà nước đầu tư, quản lý phải được giao cho đối tượng quản lý. Đối tượng quản lý bao gồm: Cơ quan nhà nước, đơn vị lực lượng vũ trang nhân dân, đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp và các đối tượng khác theo quy định của pháp luật có liên quan. Trong đó, trường hợp giao tài sản kết cấu hạ tầng do Nhà nước đầu tư, quản lý cho doanh nghiệp theo hình thức đầu tư vốn nhà nước vào sản xuất kinh doanh tại doanh nghiệp có quy định riêng của pháp luật để điều chỉnh.

Hai là, về quyền và nghĩa vụ của đối tượng được giao quản lý tài sản kết cấu hạ tầng.

Đối tượng được giao quản lý tài sản kết cấu hạ tầng có các quyền sau đây: (i) Quyết định biện pháp bảo vệ, khai thác tài sản kết cấu hạ tầng được giao quản lý theo quy định của pháp luật; (ii) Được Nhà nước bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp; (iii) Khiếu nại, khởi kiện theo quy định của pháp luật; (iv) Quyền khác theo quy định của pháp luật.

Đối tượng được giao quản lý tài sản kết cấu hạ tầng có các nghĩa vụ sau đây: (i) Lập, quản lý hồ sơ; hạch toán tài sản kết cấu hạ tầng theo quy định của pháp luật; (ii) Thực hiện chế độ báo cáo và công khai về tài sản kết cấu hạ tầng theo quy định của pháp luật; (iii) Thực hiện biện pháp duy trì, phát triển, bảo vệ tài sản kết cấu hạ tầng theo chế độ quy định; (iv) Thực hiện nghĩa vụ tài chính trong khai thác tài sản kết cấu hạ tầng theo quy định của pháp luật; (v) Bàn giao lại tài sản kết cấu hạ tầng khi Nhà nước có quyết định thu hồi; (vi) Nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật.

Ba là, về việc khai thác tài sản kết cấu hạ tầng.

Việc khai thác tài sản kết cấu hạ tầng được thực hiện theo các phương thức gồm: (i) Đối tượng được giao quản lý tài sản kết cấu hạ tầng trực tiếp tổ chức khai thác tài sản; (ii) Chuyển nhượng quyền thu phí sử dụng tài sản; (iii) Cho thuê quyền khai thác tài sản; (iv) Chuyển nhượng có thời hạn quyền khai thác tài sản; (v) Phương thức khác theo quy định của pháp luật.

Bốn là, về việc xử lý tài sản kết cấu hạ tầng.

Tài sản kết cấu hạ tầng đã được giao nhưng không còn nhu cầu sử dụng hoặc việc khai thác không hiệu quả; có sự thay đổi về quy hoạch, phân cấp quản lý; tài sản bị hư hỏng mà không thể sửa chữa được hoặc việc sửa chữa không có hiệu quả... thì được xử lý theo một trong các hình thức: Thu hồi, điều chuyển, bán, thanh lý, xử lý trong trường hợp bị mất, bị hủy hoại và hình thức khác theo quy định của pháp luật.

Mặc dù việc áp dụng các chế độ quản lý, sử dụng và khai thác tài sản công tại các thiết chế văn hóa, thể theo khác nhau thì có các quy định khác nhau, song đều phải tuân thủ các nguyên tắc cơ bản là: (i) Mọi tài sản công đều phải được Nhà nước giao quyền quản lý, quyền sử dụng và các hình thức trao quyền khác cho cơ quan, tổ chức, đơn vị theo quy định của pháp luật; (ii) Tài sản công do Nhà nước đầu tư phải được quản lý, khai thác, duy tu, bảo dưỡng, sửa chữa, được thống kê, kế toán đầy đủ về hiện vật và giá trị, những tài sản có nguy cơ chịu rủi ro cao do thiên tai, hoả hoạn và nguyên nhân bất khả kháng khác được quản lý rủi ro về tài chính thông qua bảo hiểm hoặc công cụ khác theo quy định của pháp luật…

Đánh giá thực trạng chính sách quản lý tài sản công tại các thiết chế văn hóa, thể thao