Một liên minh gồm 19 nước, trong đó có Anh, Mỹ, Pháp, Đức và Nhật Bản đã nhất trí thiết lập các tuyến vận tải biển không phát thải carbon kết nối các cảng, để đẩy mạnh tiến trình phi carbon hóa ngành hàng hải toàn cầu.

Theo đó, thỏa thuận mới có tên là "Clydebank Declaration" được công bố trong khuôn khổ Hội nghị COP26 đang diễn ra tại Glasgow, Scotland (Vương quốc Anh). Trong đó, các nước tham gia nhất trí ủng hộ đến năm 2025 sẽ thiết lập ít nhất 6 hành lang vận tải biển xanh.

Hiện vận tải biển đảm nhận lưu thông khoảng 90% hàng hóa thương mại toàn cầu và ước tính gây ra gần 3% lượng khí thải carbon của toàn thế giới.

Thông tin từ Tổ chức hàng hải quốc tế (IMO), cơ quan vận tải biển của Liên Hợp Quốc cho biết, cơ quan này đặt mục tiêu đến năm 2050 sẽ giảm 50% lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính từ các tàu biển so với mức ghi nhận năm 2008.

Mục tiêu này bị cho là không khớp với các mục tiêu của Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu ký kết năm 2015 và ngành vận tải biển cũng đang được hối thúc đưa ra mục tiêu tham vọng hơn.

Trước đó, Tổng Thư ký IMO Kitack Lim cũng đã khẳng định tổ chức này phải nâng mục tiêu, để bắt kịp xu hướng của cộng đồng quốc tế. Việc thiết lập các hành lang này đòi hỏi phải có hệ thống cung ứng nhiên liệu không phát thải khí carbon và các cơ sở hạ tầng tương ứng cũng như các cơ chế quản lý đi kèm. Các bên tham gia thỏa thuận cũng bày tỏ mong muốn đến năm 2030 sẽ đưa thêm nhiều tuyến đường vận tải biển xanh vào vận hành.

Quốc vụ khanh phụ trách hàng hải thuộc Bộ Giao thông Anh Robert Courts cho rằng chỉ mình các nước tham gia thỏa thuận sẽ không thể giúp phi carbon hóa các tuyến vận tải biển, mà nỗ lực này muốn thành công cần có sự tham gia của khu vực tư nhân và phi chính phủ.

Trong khi đó, Anh cùng nhiều quốc gia, công ty và tổ chức phi Chính phủ tham dự hội nghị COP26 đều tin rằng ngành vận tải biển quốc tế có thể đạt mục tiêu không phát thải vào năm 2050.

Bộ trưởng Giao thông Mỹ Pete Buttigieg cho rằng việc các bên triển khai thỏa thuận là một bước tiến lớn thúc đẩy hình thành các hành lang vận tải biển xanh và hành động tập thể. Ngoài ra, Mỹ cũng đang hối thúc IMO đưa ra mục tiêu cho ngành vận tải biển quốc tế đến năm 2050 không còn phát thải khí carbon. 

Các nước khác tham gia thỏa thuận trên gồm Australia, Bỉ, Canada, Chile, Costa Rica, Đan Mạch, Fiji, Phần Lan, Pháp, Đức, Cộng hòa Ireland, Nhận Bản, Quần đảo Marshall, Hà Lan, New Zealand, Na Uy và Thụy Điển.

Theo dự báo của IMO, đến năm 2050, lượng phát thải khí nhà kính của hoạt động vận tải biển sẽ tăng lên tới 50% so với năm 2018, bất chấp các biện pháp hiệu quả năng lượng được áp dụng do nhu cầu vận tải dự kiến sẽ tiếp tục tăng.

Trong đó, lượng phát thải khí nhà kính của ngành vận tải biển (quốc tế, nội địa và đánh bắt cá) đã tăng gần 9,6% trong giai đoạn từ năm 2012 đến năm 2018 (từ 977 triệu tấn lên 1.076 triệu tấn). Chỉ tính riêng phát thải khí CO2 đã tăng từ 962 triệu tấn lên 1.056 triệu tấn.

Trước đó, vào năm 2018, IMO đã thông qua mục tiêu cắt giảm một nửa lượng phát thải trong vận tải biển quốc tế vào giữa thế kỉ này so với mức năm 2008. Tuy nhiên, con số này vẫn “hụt hơi” so với mục tiêu phát thải ròng CO2 bằng 0 – một mục tiêu mà các nhà khoa học cho rằng thế giới bắt buộc phải đạt được vào năm 2050 để tránh những tác động thảm khốc nhất của biến đổi khí hậu.

Việc khử carbon trong ngành vận tải biển sẽ đòi hỏi những khoản đầu tư lớn để tăng quy mô sản xuất nhiên liệu xanh và hạ thủy các con tàu chạy bằng năng lượng sạch trong thập kỉ này. Hãng tàu container lớn nhất thế giới Maersk (Đan Mạch) dự định sẽ vận hành tàu trung hòa carbon đầu tiên vào năm 2023 bằng cách sử dụng nhiên liệu methanol xanh được sản xuất từ các nguồn tái tạo.