Sáng 17/12/2022, trong khuôn khổ Diễn đàn Kinh tế Việt Nam lần thứ 5, Ban Kinh tế Trung ương phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Giao thông vận tải tổ chức Hội thảo Chuyên đề 3 với chủ đề “Đẩy nhanh tiến độ giải ngân và nâng cao hiệu quả đầu tư công tạo động lực tăng trưởng kinh tế năm 2023”.

Hiệu quả giải ngân vốn đầu tư công chưa cao

Phát biểu khai mạc Hội thảo Chuyên đề 3, ông Nguyễn Duy Hưng - Phó Trưởng ban Kinh tế Trung ương cho rằng, đầu tư công là kênh quan trọng, thúc đẩy tăng trưởng, đặc biệt trong bối cảnh phục hồi kinh tế sau đại dịch COVID-19, tình hình kinh tế thế giới có nhiều biến động.

Thẳng thắn chỉ ra tình trạng giải ngân vốn đầu tư công chậm, Phó Trưởng ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Duy Hưng cho rằng, tỷ lệ giải ngân đầu tư công qua các năm vẫn rất bấp bênh. Đây không phải là vấn đề mới mà "đã bàn nhiều, nói nhiều" nhưng chưa giải quyết được căn cơ. Dẫn chứng tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công hiệu quả chưa cao qua các năm, ông Hưng cho biết, năm 2017, đầu tư công giải ngân đạt 73%, năm 2018 tỷ lệ này giảm xuống 66%, năm 2019 là 67%, năm 2020 là 82%, năm 2021 là 72%, 11 tháng năm 2022 mới đạt trên 53,8%.

Theo Phó Trưởng ban Kinh tế Trung ương, nguyên nhân dẫn đến tình trạng giải ngân vốn đầu tư công “bấp bênh” nói trên đã được các bộ, ngành, địa phương có báo cáo Chính phủ, trong đó nêu 25 - 30 khó khăn, vướng mắc, trong đó chia ra 3 nhóm lĩnh vực. Nhóm thứ nhất là thể chế, pháp luật chính sách thiếu đồng bộ, quy định phức tạp về ngân sách, đất đai, đấu thầu, môi trường, giải phóng mặt bằng...

Nhóm thứ hai là tổ chức thực thi, cùng hệ thống pháp luật như nhau, nhưng có tỉnh rất tốt, có bộ, ngành, địa phương còn kém. Chẳng hạn như: Thanh tra Chính phủ có tỷ lệ giải ngân đạt 100%, Tiền Giang đạt 82%... trong khi đó có 12 bộ và 1 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt rất thấp (hơn 30%). Thực tế này cho thấy, quá trình tổ chức thực thi của các cơ quan cũng là một trở ngại, cần sự quyết tâm vào cuộc trong việc quyết liệt triển khai đầu tư công. Nhóm 3 là các yếu tố khách quan, đặc thù trong năm 2022.

Nhìn nhận về vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương cho biết, thực hiện nhiệm vụ giải ngân vốn đầu tư công năm 2022 trong bối cảnh còn nhiều khó khăn, thách thức, đặc biệt là những yếu tố mới xuất hiện ngoài dự báo như giá nguyên vật liệu, cước phí vận chuyển hàng hóa quốc tế tăng cao... Bối cảnh này đã tác động đến kết quả giải ngân vốn đầu tư công năm 2022.

Về kết quả giải ngân vốn đầu tư công, Thứ trưởng Trần Quốc Phương cho hay, 11 tháng năm 2022 uớc giải ngân kế hoạch đầu tư vốn ngân sách nhà nước là 338.319,81 tỷ đồng, đạt 58,33% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, thấp hơn cùng kỳ năm 2021 và một số năm gần đây.

“Chỉ còn khoảng hơn 1 tháng nữa là kết thúc niên độ ngân sách năm 2022, do đó, các bộ, cơ quan trung ương và địa phương cần tập trung chỉ đạo thực hiện quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp được giao tại Nghị quyết số 124/NQ-CP của Chính phủ, trong đó đôn đốc chủ đầu tư triển khai thi công, có khối lượng ra kho bạc thanh toán ngay” - Thứ trưởng Trần Quốc Phương đề nghị.

Để khơi thông nguồn lực từ giải ngân vốn đầu tư công

Nêu rõ tầm quan trọng của việc giải ngân vốn đầu tư công, Thứ trưởng Trần Quốc Phương cho rằng, việc khơi thông nguồn lực, đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công có vai trò hết sức quan trọng, góp phần phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, bảo đảm các cân đối lớn, góp phần phát triển nhanh và bền vững.

Quốc hội đã thông qua kế hoạch đầu tư công năm 2023 với tổng số vốn trên 700.000 tỷ đồng, tăng khoảng 25% (khoảng 140.000 tỷ đồng) so với kế hoạch năm 2022 và tăng khoảng 260.000 tỷ đồng so với kế hoạch năm 2021 (năm đầu tiên của kế hoạch đầu tư công trung hạn 2021-2025).

Đây cũng là năm phải giải ngân toàn bộ số vốn thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế, trong khi hoạt động đầu tư công vẫn còn nhiều hạn chế đã tồn tại từ lâu, chưa xử lý được trong thời gian ngắn như giải phóng mặt bằng, chất lượng chuẩn bị dự án, năng lực ban quản lý dự án, nhà thầu...

Phân tích ý nghĩa quan trọng của giải ngân vốn đầu tư công trong lĩnh vực hạ tầng, ông Nguyễn Xuân Sang - Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải cho biết, tăng trưởng kinh tế cả nước trong nhiều năm qua gắn liền với tăng vốn đầu tư công, do đó Chính phủ xác định đây là một trong 5 "mũi giáp công" để phục hồi kinh tế giai đoạn này.

Chia sẻ về kết quả giải ngân vốn của Bộ Giao thông vận tải, Thứ trưởng Nguyễn Xuân Sang cho biết, năm 2019 giải ngân được 26.500 tỷ đồng, đạt 88,2%, cả nước là 76,5%. Năm 2020, Bộ Giao thông vận tải giải ngân đạt hơn 35.000 tỷ đồng, đạt 97%; năm 2021 trên 40.000 tỷ đồng, trên 93,7%; với năm 2022, đến nay trên 40.000 tủ đồng, đạt 74%, phấn đấu cả năm đạt trên 90%, tương ứng 53.000 tỷ đồng.

Theo Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải, năm 2023, Bộ Giao thông vận tải được giao giải ngân vốn đầu tư công là 94.000 tỷ đồng, cao gấp 2,2 lần năm 2021. Đây là nhiệm vụ khó khăn, nhất là triển khai các dự án còn rủi ro như giá nhiên vật liệu tăng đột biến, giải phóng mặt bằng vẫn phức tạp, quá trình thực hiện có thể phát sinh ảnh hưởng đến triển khai dự án; năng lực các ban quản lý, nhà thầu khó đáp ứng yêu cầu khi khối lượng công việc lớn tập trung vào một thời điểm...

Từ những khó khăn, vướng mắc trên thực tiễn triển khai, lãnh đạo Bộ Giao thông vận tải đề xuất tiếp tục tháo gỡ vướng mắc về thể chế, tăng cường kiểm tra giám sát, có kế hoạch theo dõi chi tiết hàng tuần, hàng tháng, quý... để đảm bảo hiệu quả giải ngân vốn trong năm 2023.

Đưa ra giải pháp tổng thể chung, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương cho rằng, các bộ, ngành, địa phương trong thời gian tới cần làm tốt công tác chuẩn bị đầu tư, chuẩn bị thực hiện dự án, kiểm tra, rà soát từng dự án bố trí kế hoạch vốn năm 2023, đặc biệt là các dự án khởi công mới, lựa chọn dự án đủ thủ tục đầu tư, đáp ứng điều kiện bố trí vốn theo quy định, nâng cao tính sẵn sàng và tính khả thi, khả năng triển khai thực hiện dự án. Đồng thời, khẩn trương phân bổ chi tiết kế hoạch vốn năm 2023 cho các nhiệm vụ, dự án trước ngày 31/12/2022 để có thể giải ngân từ ngày đầu, tháng đầu của năm 2023.

Để thực hiện thành công kế hoạch đầu tư công năm 2023, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề nghị rà soát, hoàn thiện hệ thống pháp luật điều chỉnh hoạt động các dự án đầu tư công; nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội; làm tốt công tác chuẩn bị đầu tư, chuẩn bị thực hiện dự án, kiểm tra, rà soát từng dự án bố trí kế hoạch vốn năm 2023...

Khẩn trương phân bổ chi tiết kế hoạch vốn năm 2023 cho các nhiệm vụ, dự án trước ngày 31/12/2022 để có thể giải ngân từ ngày đầu, tháng đầu của năm 2023.

Cùng với đó, các bộ, ngành, địa phương tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong đầu tư công, xác định rõ trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân liên quan, xử lý nghiêm vi phạm theo quy định...