Phóng viên: Thưa Bộ trưởng, thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam đang trong giai đoạn biến động mạnh và điều chỉnh giảm sâu kể từ cuối tháng 3 đến nay. Bộ trưởng có ý kiến gì về những biến động này?

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc: Tiếp nối năm 2021, quý đầu năm 2022, TTCK cơ bản vẫn giữ được nhịp tăng tốt và ổn định. Sau khi lập đỉnh mới, tính đến cuối quý I/2022, chỉ số VN-Index chỉ giảm nhẹ 0,4% so với thời điểm cuối năm ngoái. Thị trường mới chịu áp lực điều chỉnh giảm và biến động mạnh kể từ cuối tháng 3 đến nay. Chỉ số VN-Index đóng cửa ngày 25/4 tại 1.310,92 điểm, như vậy đã điều chỉnh giảm khoảng hơn 200 điểm so với cuối tháng 3.

Trên thế giới, áp lực lạm phát tăng khiến các ngân hàng trung ương lớn đều có động thái thắt chặt chính sách và điển hình nhất là Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) đã tăng lãi suất điều hành sau 3 năm. Xung đột Nga – Ukraine làm gia tăng rủi ro cho sự phục hồi kinh tế toàn cầu, nhất là khi giá năng lượng, giá nguyên liệu đầu vào tăng mạnh,…Đây là đợt điều chỉnh tương đối mạnh của TTCK Việt Nam dưới sự tác động tổng hòa của nhiều nguyên nhân khác nhau cả trong nước và thế giới, cả khách quan lẫn chủ quan.

Những điều này đã tác động tiêu cực tới nhiều TTCK trên thế giới. TTCK Việt Nam đương nhiên cũng bị tác động, biểu hiện là áp lực bán tăng dần vào cuối quý I và điều chỉnh giảm mạnh kể từ cuối tháng 3 sau quá trình dài liên tục tăng.

Ngoài các tác động từ vĩ mô ngoài nước, TTCK còn một phần chịu tác động tâm lý khi các cơ quan chức năng và cơ quan quản lý xử lý nghiêm các vụ việc trên TTCK và trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ.

Do vậy, TTCK Việt Nam điều chỉnh giảm điểm mạnh cũng một phần tương đồng với nhịp giảm chung của các TTCK thế giới. Chẳng hạn như trong phiên giảm mạnh (hơn 68 điểm) ngày 25/4 thì các thị trường lớn trên thế giới cũng giảm điểm rất sâu. Bên cạnh đó, áp lực điều chỉnh sau quá trình tăng dài và tâm lý thận trọng trên thị trường trước các vụ việc đơn lẻ đã khiến thị trường biến động mạnh.

Phóng viên: Như Bộ trưởng vừa nói, TTCK giảm cũng có tác động một phần từ việc quyết liệt xử lý những vụ việc, sai phạm đơn lẻ nhằm thanh lọc thị trường cổ phiếu và trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ. Vậy quan điểm của Bộ Tài chính về điều này ra sao, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc: Chúng tôi khẳng định rằng, các sự việc, sự vụ đơn lẻ vừa qua chỉ có tác động tới tâm lý của thị trường trong ngắn hạn. Đây là nỗ lực và quyết tâm rất lớn từ Chính phủ, Bộ Tài chính và các cơ quan chức năng nhằm thanh lọc, lành mạnh hóa TTCK. Dù khó tránh khỏi những tác động tâm lý trong ngắn hạn, nhưng việc “loại bỏ những hạt sạn” sẽ có tác động tích cực tới sự phát triển của TTCK trong trung và dài hạn.

Bởi mục tiêu của chúng ta là xây dựng, phát triển thị trường chứng khoán an toàn, minh bạch và bền vững, nên thanh lọc thị trường sẽ góp phần đảm bảo quyền lợi của các doanh nghiệp, nhà đầu tư chân chính, tăng tính hấp dẫn cho TTCK nhằm thu hút thêm các dòng vốn đầu tư cả trong và ngoài nước, góp phần hỗ trợ quá trình nâng hạng TTCK từ cận biên lên mới nổi.

Việc kiên quyết xử lý các sai phạm, như tôi nói ở trên, có thể tác động tới tâm lý nhà đầu tư trong ngắn hạn, khiến thị trường tăng trưởng chậm lại, nhưng là nỗ lực để thị trường tăng trưởng minh bạch, bền vững hơn. Quá trình phát triển luôn cần những thay đổi, những bước chuyển để hoàn thiện hơn. TTCK cũng vậy. Chúng tôi cho rằng: con đường phát triển của TTCK cũng cần “gạn đục, khơi trong”.

Dù vậy, phải khẳng định rằng: TTCK Việt Nam vẫn còn nguyên các yếu tố hỗ trợ tích cực mang tính nền tảng từ kinh tế vĩ mô và nội tại thị trường. Vì vậy, trong tương lai, TTCK Việt Nam sẽ phát triển ngày càng hoàn thiện hơn, chất lượng hơn, khẳng định vai trò là kênh huy động vốn trung, dài hạn quan trọng của nền kinh tế, doanh nghiệp; đồng thời là kênh đầu tư hấp dẫn, an toàn, hiệu quả.

Phóng viên: Vừa qua, Thủ tướng Chính phủ đã khẳng định quan điểm chỉ đạo là “không hình sự hóa các quan hệ dân sự, kinh tế”. Điều này sẽ được cụ thể hóa thế nào trong chỉ đạo, điều hành của Bộ Tài chính đối với hoạt động của TTCK, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc: Tại hội nghị phát triển thị trường vốn mới đây, không dưới 2 lần Thủ tướng Chính phủ đã khẳng định và nhấn mạnh: Đảng và Nhà nước ta nhất quán chủ trương không hình sự hóa các quan hệ kinh tế và luôn có chính sách hỗ trợ, khuyến khích những doanh nghiệp tuân thủ Hiến pháp, pháp luật, làm ăn hiệu quả, chính đáng, minh bạch, làm giàu chính đáng cho mình, đóng góp cho xã hội, góp phần xây dựng đất nước hùng cường, thịnh vượng, mang lại hạnh phúc, ấm no cho nhân dân.

Dẫn lời của Chủ tịch Hồ Chí Minh "một cái ung nhọt dầu có đau cũng phải cắt bỏ, không để nó lây lan nguy hiểm", Thủ tướng Chính phủ cũng đã cho rằng, nếu chúng ta không làm quyết liệt, "con sâu làm rầu nồi canh" sẽ ảnh hưởng đến việc huy động vốn trung và dài hạn, đến thị trường trái phiếu, cổ phiếu, chủ trương phát triển thị trường vốn, đến niềm tin nhà đầu tư trong và ngoài nước và ảnh hưởng đến nền kinh tế.

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng, Bộ Tài chính quyết tâm cao để thực hiện giải pháp lành mạnh hóa thị trường, không để một số vụ việc đơn lẻ ảnh hưởng đến niềm tin của nhà đầu tư, lợi ích chính đáng của các thành viên thị trường, của doanh nghiệp và cao nhất là không để ảnh hưởng tiêu cực đến vấn đề huy động vốn qua TTCK, trái phiếu doanh nghiệp để phục vụ phát triển kinh tế đất nước.

Chiều ngày 25/4, chúng tôi cũng đã tiếp tục có thêm buổi làm việc với lãnh đạo Bộ Công an và các cơ quan chức năng hai bộ. Tinh thần không hình sự hóa các quan hệ dân sự kinh tế một lần nữa được thống nhất cao.

Về phía Bộ Tài chính, chúng tôi sẽ ủng hộ ở mức cao nhất các doanh nghiệp tuân thủ pháp luật và các nhà đầu tư chân chính, nhưng đồng thời sẽ xử lý nghiêm, dứt điểm, nhanh gọn các hành vi sai phạm trên TTCK. Chúng ta tôn trọng quy luật và tính thị trường của TTCK, đã là thị trường thì có lúc tăng, lúc giảm bởi phải tuân theo cung cầu của người mua, người bán. Mục tiêu của chúng ta là xây dựng TTCK thành một sân chơi minh bạch, công bằng, bình đẳng cho mọi người chơi trên tinh thần thượng tôn pháp luật.

Nhà nước tôn trọng quy luật khách quan của thị trường, nhưng luôn có sự giám sát, quản lý, điều tiết hợp lý bằng pháp luật. Các yếu tố giá trị cơ bản, tích cực sẽ luôn được ủng hộ. Thậm chí Bộ Tài chính cũng đã chỉ đạo các đơn vị chức năng tạo mọi điều kiện để các tổ chức sai phạm vừa qua sớm ổn định, nhanh chóng sản xuất, kinh doanh để đảm bảo tốt nhất quyền lợi cho cổ đông và người lao động.

Phóng viên: Để TTCK phát triển ổn định, lành mạnh, minh bạch và bền vững trong thời gian tới, Bộ trưởng có thể cho biết đâu là các giải pháp mà Bộ Tài chính đã, đang và sẽ triển khai trong thời gian tới?

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc: Như đã khẳng định ở trên, so với lịch sử của nhiều TTCK phát triển trên thế giới, TTCK Việt Nam vẫn là còn non trẻ. Tuy nhiên, chứng khoán Việt Nam đã có sự phát triển rất nhanh, mạnh và còn nhiều dư địa để phát triển, với mục tiêu trở thành kênh thu hút vốn trung và dài hạn chủ yếu, quan trọng cho nền tài chính quốc gia và nền kinh tế của đất nước.

Để hiện thực được mục tiêu quan trọng đó, bên cạnh nhiều giải pháp hỗ trợ, thúc đẩy sự phát triển ổn định, bền vững của thị trường, Bộ Tài chính sẽ có các giải pháp để ngăn ngừa, tức là “tiền phòng, hậu kiểm”, để bảo vệ lợi ích của nhà đầu tư, cũng như các công ty hoạt động trên thị trường một cách bình đẳng, minh bạch và đúng pháp luật.

Bộ Tài chính sẽ tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý nhằm tăng cường các điều kiện để thị trường phát triển lành mạnh, giống như việc “xây dựng những con đường nhưng có thêm các quy định để hạn chế xảy ra tai nạn”. Bộ Tài chính đã trình Chính phủ đề xuất Quốc hội sửa Luật Chứng khoán; sửa đổi Luật Doanh nghiệp và các luật khác liên quan để tạo điều kiện cho TTCK phát triển tốt hơn nữa.

Đồng thời, chúng tôi cũng cố gắng sớm hoàn thiện chiến lược phát triển TTCK đến năm 2030 để định hình mục tiêu, giải pháp và lộ trình phát triển TTCK trong dài hạn. Với thị trường trái phiếu doanh nghiệp, hiện chúng tôi đã hoàn thành dự thảo nghị định sửa Nghị định 153/2020/NĐ-CP và đang trình Chính phủ xem xét, ban hành.

Về công tác điều hành, quản lý, Bộ Tài chính cũng đã chỉ đạo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Vụ Tài chính ngân hàng, Cục Quản lý, giám sát kế toán, kiểm toán và các đơn vị chức năng khác triển khai đồng bộ nhiều giải pháp theo hướng vừa hỗ trợ tạo điều kiện cho thị trường phát triển ổn định, vừa tăng cường giám sát, thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm các sai phạm để tăng kỷ cương, kỷ luật thị trường.

Riêng với hoạt động của TTCK, Bộ Tài chính cũng đã chỉ đạo tiếp tục thực hiện tái cấu trúc công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ, rà soát, phân loại, kiểm tra tại chỗ, xây dựng phương án đối với từng công ty để có biện pháp xử lý; tiếp tục phát triển và đa dạng hóa các loại hình quỹ đầu tư nhằm cải thiện chất lượng cầu đầu tư, hướng tới cầu đầu tư bền vững. Cùng với đó, chúng tôi triển khai các giải pháp để đảm bảo hệ thống giao dịch được thông suốt, hạn chế thấp nhất tình trạng nghẽn lệnh giao dịch; hoàn thành dự án hiện đại hóa công nghệ thông tin; nghiên cứu khuôn khổ pháp lý cho phát triển các dịch vụ mới, sản phẩm trên TTCK Việt Nam.

Về thị trường trái phiếu doanh nghiệp, bên cạnh việc hoàn thiện pháp lý, Bộ Tài chính đã chỉ đạo các đơn vị chức năng tăng cường giám sát, kiểm tra, chấn chỉnh các sai phạm. Ủy ban Chứng khoán Nhà nước sẽ kiểm tra và chấn chỉnh các tổ chức kinh doanh chứng khoán nhằm ngăn ngừa các sai phạm, hạn chế việc “lách” quy định về nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp. Chúng tôi cũng chỉ đạo Cục Quản lý, giám sát kế toán, kiểm toán tiến hành áp dụng cả biện pháp trực tiếp và gián tiếp. Theo đó, sẽ trực tiếp kiểm tra báo cáo tài chính đã kiểm toán tại các đơn vị phát hành; đồng thời cũng kiểm tra lại những công ty kiểm toán mà đã kiểm toán các doanh nghiệp đó. Nếu phát hiện sai phạm xử lý nghiêm các đơn vị kiểm toán độc lập thiếu trách nhiệm để xảy ra sai sót.

Ngoài ra, chúng tôi cũng chỉ đạo các đơn vị tăng cường hơn nữa công tác đào tạo để trang bị kiến thức tài chính cho nhà đầu tư; tăng cường công tác tuyên truyền để nhà đầu tư và doanh nghiệp nắm được các quy định pháp luật, các cơ hội, rủi ro để đầu tư hiệu quả trên cả TTCK và trái phiếu doanh nghiệp.

Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!