Tạp chí Tài chính: Được biết, sau 2 năm nghiên cứu xây dựng, đến nay, Hợp đồng tương lai trái phiếu Chính phủ (TPCP) kỳ hạn 10 năm chính thức ra mắt. Việc đưa vào giao dịch sản phẩm này có ý nghĩa như thế nào đối với sự phát triển của thị trường TPCP và thị trường chứng khoán (TTCK) phái sinh, thưa ông?

Ông Nguyễn Anh Phong: Theo Quyết định số 366/QĐ-TTg ngày 11/3/2014 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Đề án xây dựng và phát triển TTCK phái sinh tại Việt Nam, việc xây dựng và phát triển TTCK phái sinh được thực hiện theo lộ trình từ đơn giản đến phức tạp, đảm bảo khả năng quản lý, giám sát các rủi ro trên thị trường.

Tại thời điểm chuẩn bị cho việc ra mắt TTCK phái sinh trước tháng 8/2017, Bộ Tài chính đã trình Thủ tướng Chính phủ kế hoạch triển khai cả hai sản phẩm là: Hợp đồng tương lai chỉ số VN30 và Hợp đồng tương lai TPCP kỳ hạn 5 năm.

Thời điểm đó, Hợp đồng tương lai chỉ số VN30 được lựa chọn triển khai trước (được tổ chức giao dịch thành công từ ngày 10/8/2017 cùng với thời điểm ra mắt TTCK phái sinh), còn Hợp đồng tương lai TPCP kỳ hạn 5 năm sẽ được triển khai sau một thời gian nhất định (từ 1-2 năm).

Ngày 04/7/2019, sản phẩm Hợp đồng tương lai TPCP kỳ hạn 5 năm chính thức được giao dịch tại HNX. Điều này cũng đồng nghĩa, về mặt khung pháp lý và hệ thống công nghệ cho giao dịch sản phẩm hợp đồng tương lai TPCP đã sẵn sàng ngay từ thời gian đầu triển khai TTCK phái sinh.

Theo lộ trình đề ra, HNX tiếp tục xây dựng sản phẩm Hợp đồng tương lai TPCP kỳ hạn 10 năm và đến nay, sau 2 năm nghiên cứu xây dựng và chuẩn bị các điều kiện cần thiết, sản phẩm chính thức ra mắt vào ngày 28/6/2021. Đây là sự kiện quan trọng, được cơ quan quản lý, công chúng đầu tư, thành viên thị trường kỳ vọng là bước phát triển tiếp theo nhằm góp phần hoàn thiện TTCK phái sinh, hỗ trợ cho sự phát triển bền vững của thị trường TTCP.

Ông kỳ vọng như thế nào đối với sản phẩm Hợp đồng tương lai TPCP kỳ hạn 10 năm?

Năm 2019, HNX đã đưa vào giao dịch sản phẩm Hợp đồng tương lai TPCP kỳ hạn 5 năm. Tuy nhiên, tính thanh khoản của sản phẩm này còn khiêm tốn, bắt nguồn từ nguyên nhân các hoạt động phát hành trên thị trường sơ cấp và giao dịch trên thị trường thứ cấp có xu hướng tập trung vào các trái phiếu có kỳ hạn dài. Ngoài ra, còn phải kể đến nguyên do hạn chế đối tượng nhà đầu tư (NĐT) được phép tham gia giao dịch, chỉ cho phép NĐT tổ chức và hạn chế đối tượng NĐT cá nhân tham gia.

Trong bối cảnh đó, có thể nói, sản phẩm Hợp đồng tương lai TPCP kỳ hạn 10 năm hiện nay được kỳ vọng sẽ giải quyết được những vấn đề này của thị trường. 

Cụ thể, việc tiếp tục triển khai sản phẩm Hợp đồng tương lai TPCP kỳ hạn 10 năm được kỳ vọng sẽ đáp ứng tốt nhu cầu phòng vệ rủi ro của NĐT cũng như sự phát triển thị trường TPCP. Đối tượng tham gia cũng không hạn chế như Hợp đồng tương lai TPCP kỳ hạn 5 năm trước đây, mà sẽ mở rộng thêm đối tượng là các NĐT cá nhân chuyên nghiệp.

Như vậy, NĐT sẽ không chỉ có thêm công cụ phòng vệ rủi ro, công cụ đầu tư trên thị trường phái sinh mà sự tham gia của các NĐT chuyên nghiệp cá nhân sẽ góp phần làm cho thị  trường sôi động, thúc đẩy sự phát triển của thị trường TPCP cơ sở.

Ông có thể chia sẻ cụ thể hơn các nội dung công việc đã triển khai trong thời gian qua, để xây dựng và áp dụng chính thức sản phẩm mới này?

Sản phẩm Hợp đồng tương lai TPCP 10 năm được HNX, VSD, và các CTCK thành viên cùng nhau xây dựng trong 2 năm qua, đến nay đã hoàn tất thử nghiệm và ra mắt thị trường vào ngày 28/6/2021. Sản phẩm này có tài sản cơ sở là trái phiếu giả định có những đặc điểm tương tự một TPCP với mệnh giá 100.000 đồng, kỳ hạn 10 năm, lãi suất danh nghĩa 5%/năm, trả lãi định kỳ cuối kỳ 12 tháng/lần, trả gốc một lần khi đáo hạn.

Cũng giống như triển khai sản phẩm Hợp đồng tương lai TPCP trước đó, công tác triển khai sản phẩm Hợp đồng tương lai TPCP kỳ hạn 10 năm trong thời gian qua tập trung xem xét các vấn đề cụ thể về hợp đồng như: Phê duyệt và công bố chi tiết các nội dung điều khoản của hợp đồng; xác định các tỷ lệ ký quỹ; giới hạn vị thế; đối tượng NĐT tham gia giao dịch sản phẩm Hợp đồng tương lai TPCP và thực hiện công tác giáo dục, tuyên truyền, phổ biến kiến thức tới các NĐT nhằm trang bị hành trang kiến thức cần thiết trước khi giao dịch một sản phẩm mới... 

Việc phát triển và bổ sung các sản phẩm mới nhằm đáp ứng đòi hỏi hết sức cấp thiết của thị trường, tuy nhiên cùng với sự phát triển về quy mô thị trường là tăng áp lực về hoạt động quản lý, giám sát thị trường. Vậy, HNX đã chuẩn bị cho việc này thế nào, thưa ông?

Đối với hoạt động giám sát giao dịch chứng khoán phái sinh, công tác này đã được HNX thực hiện ngay từ khi khai trương thị trường với sản phẩm đầu tiên là Hợp đồng tương lai trên chỉ số cổ phiếu VN30.

Đối với sản phẩm Hợp đồng tương lai TPCP kỳ hạn 10 năm, HNX đã tập trung nghiên cứu, thiết lập hệ thống giám sát và sắp xếp nguồn nhân sự nhiều kinh nghiệm sẵn sàng phục vụ công tác giám sát giao dịch sản phẩm này. Hoạt động giám sát sẽ được tổ chức liên tục hàng ngày, theo sát diễn biến của thị trường và nhanh chóng phát hiện các dấu hiệu giao dịch bất thường để báo cáo Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước xem xét, xử lý theo quy định.

HNX và HOSE cũng phối hợp chặt chẽ để triển khai giám sát liên thị trường, giám sát cả trên thị trường phái sinh và thị trường cơ sở. Hoạt động phối hợp giữa HNX, VSD và Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước sẽ được đẩy mạnh, trao đổi thông tin thường xuyên nhằm nâng cao hiệu quả giám sát và đảm bảo sự minh bạch, công bằng trên thị trường. 

Bên cạnh đó, HNX cũng chú trọng tuyên truyền, đào tạo về sản phẩm mới này. Công chúng đầu tư có thể tìm hiểu, tiếp cận sâu hơn về sản phẩm này thông qua các tài liệu giới thiệu về sản phẩm và hướng dẫn giao dịch Hợp đồng tương lai TPCP kỳ hạn 10 năm được đăng tải lên website chính thức của HNX. 

Xin trân trọng cảm ơn ông!