Những thuận lợi từ Cách mạng số mang lại cho ngành Ngân hàng

Cuộc cách mạng số với sức ảnh hưởng trên phạm vi toàn cầu đã có nhiều tác động đến ngành Ngân hàng Việt Nam. Những tác động này thể hiện trên nhiều phương diện như: Mô hình tổ chức kinh doanh, cung cấp sản phẩm dịch vụ, lĩnh vực thanh toán, vấn đề an ninh an toàn bảo mật, yêu cầu công việc của cán bộ, nhân viên ngân hàng và cả những yếu tố liên quan đến khách hàng… Đặc biệt, cuộc Cách mạng số mang đến cho ngành Ngân hàng rất nhiều cơ hội và lợi ích, cụ thể:

- Cuộc Cách mạng số tác động đến nhận thức và hành động của cán bộ, nhân viên ngân hàng, đặt ra yêu cầu đối với mỗi cá nhân phải nỗ lực học tập nâng cao trình độ khoa học công nghệ, ứng dụng những tiến bộ về kỹ thuật để nâng cao năng suất lao động và chất lượng công việc. Đồng thời, phải thường xuyên cập nhật thông tin, đổi mới, sáng tạo và thích ứng với những yêu cầu mới.

- Cuộc Cách mạng số mang đến cơ hội cho ngành Ngân hàng trong việc ứng dụng công nghệ quản trị thông minh và tự động hóa trong quy trình nghiệp vụ, giúp đẩy nhanh tiến trình hướng tới mô hình chuẩn trong tương lai. Ảnh hưởng của Cách mạng số mà cụ thể là internet, internet vạn vật, lưu trữ dữ liệu quy mô lớn, điện toán đám mây… giúp các ngân hàng thương mại trong nước định hình lại mô hình kinh doanh, thanh toán điện tử, quản trị… hướng tới việc xây dựng các ngân hàng kỹ thuật số thông minh trong tương lai.

- Trong bối cảnh cuộc Cách mạng số, mạng máy tính kết nối các thị trường tài chính trên toàn cầu thành một thị trường thống nhất và hoạt động liên tục. Điều này góp phần khắc phục trở ngại về thời gian và không gian, tiết kiệm được chi phí; đồng thời, tạo điều kiện cho các giao dịch ngân hàng quốc tế được thực hiện nhanh chóng, dễ dàng, đem lại cơ hội lớn cho các nhà kinh doanh tài chính, ngân hàng.

- Những tiến bộ từ cuộc Cách mạng số chính là động lực giúp các ngân hàng trong nước phát triển và cạnh tranh với các ngân hàng tiên tiến trong khu vực và trên thế giới trong điều kiện nắm bắt và thay đổi kịp thời để thích nghi với công nghệ mới.

- Việc xây dựng được những trung tâm dữ liệu lớn giúp cho khoa học phân tích và quản lý dữ liệu trong lĩnh vực ngân hàng ngày càng có nhiều thuận lợi. Việc thu thập, phân tích và xử lý dữ liệu lớn sẽ tạo ra những tri thức mới, hỗ trợ việc đưa ra quyết định nhanh chóng và hiệu quả, từ đó góp phần giảm được chi phí và tạo lợi thế cạnh tranh cho các ngân hàng, đặc biệt là công tác thống kê, dự báo về hoạt động tài chính ngân hàng trở nên dễ dàng hơn rất nhiều.

- Những tiến bộ về kỹ thuật công nghệ của Cách mạng số góp phần thúc đẩy sự hình thành những sản phẩm dịch vụ tài chính mới trong ngành Ngân hàng như: M-POS, ví điện tử, công nghệ thẻ chip, mobile banking, internet banking… Sự ra đời của những sản phẩm dịch vụ tài chính mới này sẽ tạo thuận lợi cho việc sử dụng dịch vụ ngân hàng hiện đại và góp phần tiết kiệm được chi phí giao dịch cho người dân.

Những thách thức đối với ngành Ngân hàng

Cách mạng công nghiệp 4.0 tạo ra nhiều cơ hội cho ngành Ngân hàng nhưng cũng đặt ra không ít thách thức, đòi hỏi các ngân hàng Việt Nam phải quan tâm, cụ thể:

- Cách mạng số đặt ra yêu cầu đối với cơ quan quản lý cần hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho hoạt động ngân hàng thích ứng với bối cảnh mới.

- Cách mạng số đặt ra yêu cầu phải nhanh chóng chuyển đổi mô hình quản trị điều hành, mô hình kinh doanh, cấu trúc lại sản phẩm, dịch vụ thích ứng với xu hướng khách hàng thế hệ số, nền kinh tế số cần thiết lập khuôn khổ, cơ chế hữu hiệu trong phòng ngừa rủi ro an ninh mạng và bảo vệ bí mật thông tin khách hàng trong kỷ nguyên số.

- Thách thức lớn đối với ngành Ngân hàng là việc đầu tư phát triển trang thiết bị để thích ứng với tiến bộ khoa học công nghệ số. Đầu tư cho các thiết bị công nghệ sẽ giúp mang lại nhiều hiệu quả, tuy nhiên chi phí đầu tư là vấn đề đáng quan tâm của toàn Ngành.

- Cách mạng số đặt ra yêu cầu mới về số lượng, chất lượng cán bộ, nhân viên ngân hàng, đặc biệt là trong bối cảnh nhiều hoạt động có thể được thực hiện bằng rô bốt. Để giải quyết những hạn chế về trình độ, năng lực của cán bộ, nhân viên và sắp xếp công việc cho một số lượng công nhân viên là một bài toán không hề dễ đối với ngành ngân hàng trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0.

Ngành Ngân hàng thích ứng như thế nào với Cách mạng số?

Để thích ứng với những thay đổi mà cuộc Cách mạng số mang đến, thời gian qua, ngành Ngân hàng đã tích cực có những thay đổi để phù hợp với yêu cầu mới. Theo đó, Ngân hàng là một trong những ngành tiên phong, đón đầu xu hướng phát triển công nghệ 4.0; chủ động chuyển hướng nghiên cứu, đầu tư phát triển nhằm nắm bắt cơ hội, mở rộng cung ứng các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng phù hợp đến các đối tượng khách hàng.

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã đánh giá được tầm quan trọng và sự tác động mạnh mẽ của cuộc cách mạng số. Cơ quan này đã chủ động thực hiện nhiều hoạt động của Ngành nhằm cụ thể hóa các nhiệm vụ theo Chỉ thị số 16/CT-TTg ngày 4/5/2017 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường năng lực tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, trong đó, tập trung vào hoàn thiện hành lang pháp lý hỗ trợ cho hoạt động thanh toán, hệ thống thanh toán, đảm bảo an toàn, bảo mật trong hoạt động ngân hàng; tăng cường đầu tư nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin, hệ thống thanh toán liên ngân hàng quốc gia…

Bên cạnh đó, Ngân hàng Nhà nước nỗ lực hoàn thiện hành lang pháp lý hỗ trợ cho hoạt động thanh toán, phát triển hạ tầng công nghệ thông tin, an toàn, bảo mật, đẩy mạnh cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và Chính phủ điện tử, trong đó chú trọng tăng cường công tác truyền thông và nghiên cứu khoa học về ứng dụng công nghệ 4.0 trong ngành ngân hàng.

Trong xu thế mới, các ngân hàng trong nước đã chủ động nghiên cứu, đầu tư mạnh mẽ vào một số công nghệ thành tựu của Cách mạng số trong sản phẩm, dịch vụ, hoạt động và quản trị của mình nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động, gia tăng trải nghiệm của khách hàng. Các ngân hàng đã tích cực đổi mới để thích ứng với Cách mạng số. Cụ thể,  các ngân hàng thương mại như: Ngân hàng TPBank với dịch vụ ngân hàng tự động LiveBank; VPbank với ứng dụng ngân hàng số Timo; Vietcombank với không gian giao dịch công nghệ số Digital Lab; Vietinbank với Corebank thế hệ mới - hiệu suất cao, tích hợp đa dịch vụ và kho dữ liệu doanh nghiệp (EDW) hiện đại...

Một trong những thay đổi đáng chú ý trong các ngân hàng là sự chuyển dịch kênh phân phối sản phẩm dịch vụ ngân hàng truyền thống từ các chi nhánh, quầy giao dịch, ATM vật lý sang các kênh số hóa, giúp tương tác khách hàng nhiều và hiệu quả hơn. Bước đầu là sự chuyển dịch phương thức thanh toán tiền mặt sang thanh toán không sử dụng tiền mặt.

Giải pháp phát triển ngành Ngân hàng trong bối cảnh Cách mạng số

Trước những cơ hội và thách thức mà cuộc cách mạng số đặt ra, cần phải thực hiện đồng bộ một số giải pháp để phát triển ngành Ngân hàng trong bối cảnh mới. Cụ thể:

Một là, nâng cao nhận thức của toàn thể cán bộ, nhân viên ngân hàng. Làm cho họ hiểu rõ tầm quan trọng, ảnh hưởng của cuộc Cách mạng số đến ngành Ngân hàng. Từ đó, mỗi cá nhân cần chủ động học tập, nâng cao trình độ chuyên môn và trình độ khoa học công nghệ để thích ứng với những yêu cầu mới của thời đại 4.0.

Hai là, xây dựng chiến lược phát triển nguồn nhân lực ngành Ngân hàng, trong đó chú trọng đổi mới, tăng cường đào tạo nguồn nhân lực công nghệ cao; tăng khả năng ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng đội ngũ cán bộ ngân hàng đủ năng lực, phẩm chất đạo đức đáp ứng yêu cầu quản lý, kinh doanh ngân hàng, góp phần nâng cao sức cạnh tranh, rút ngắn khoảng cách chênh lệch về trình độ so với khu vực và thế giới.

Ba là, đẩy nhanh tiến độ xây dựng, hoàn thiện chiến lược tài chính toàn diện, trong đó nhấn mạnh vai trò ứng dụng công nghệ thông tin, khuyến khích sự phát triển hợp tác giữa ngân hàng và các công ty tài chính công nghệ; Thúc đẩy hệ sinh thái phát triển, trở thành một phần của hệ sinh thái trong chuỗi cung ứng sản phẩm dịch vụ tài chính, ngân hàng hiện đại.

Bốn là, đầu tư, hoàn thiện kết cấu cơ sở hạ tầng về công nghệ thông tin để có thể hiện đại, tự động hóa hầu hết các quy trình nghiệp vụ ngân hàng, phát triển dịch vụ ngân hàng thông qua ứng dụng công nghệ số, xây dựng mô hình chi nhánh hiện đại, dựa vào nền tảng công nghệ tự động hóa, kết nối đa chiều và thông minh hóa của cách mạng số.

Năm là, xây dựng chiến lược phát triển ngành Ngân hàng trong cả ngắn hạn và dài hạn. Chiến lược được xây dựng căn cứ vào thực trạng ngành Ngân hàng và những vấn đề do Cách mạng số đặt ra. Tập trung phát triển Ngân hàng Nhà nước trở thành Ngân hàng Trung ương hiện đại, tiên tiến, có mô hình tổ chức hợp lý, phát huy vai trò điều hành, định hướng, quản lý hoạt động của toàn bộ hệ thống ngân hàng, đảm bảo ngành Ngân hàng vận hành đồng bộ, hoạt động có hiệu quả, chất lượng, phù hợp với cơ chế thị trường và thích ứng với những tiến bộ khoa học kỹ thuật của cuộc Cách mạng số.

Sáu là, chú trọng đến vấn đề an ninh mạng. Các ngân hàng cần đầu tư, trang bị các giải pháp về an ninh, bảo mật, thường xuyên kiểm tra, giám sát việc tuân thủ các quy định về an ninh, bảo mật; phát hiện và xử lý kịp thời những lỗ hổng về bảo mật; nâng cao năng lực tài chính, quản trị ngân hàng, nhất là quản trị rủi ro. Bảo đảm bí mật thông tin khách hàng, bảo đảm an toàn về tài sản cho khách hàng.

Bảy là, tạo hành lang pháp lý cho các hoạt động, dịch vụ và sản phẩm mới được hình thành trong bối cảnh cách mạng số; xây dựng cơ chế quản lý giám sát phù hợp với bối cảnh Việt Nam và các chuẩn mực chung, thông lệ tốt của thế giới.

Tóm lại, cuộc Cách mạng số đang lan tỏa ảnh hưởng hết sức mạnh mẽ, ngành Ngân hàng Việt Nam không nằm ngoài vòng xoáy đó. Để thích ứng với những thành tựu mới, tránh tụt hậu, ngân hàng Việt Nam cần chủ động chuyển hướng nghiên cứu, đầu tư phát triển nhằm nắm bắt cơ hội, mở rộng cung ứng các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng phù hợp đến các đối tượng khách hàng… Cần có sự thống nhất và quyết tâm đổi mới của toàn Ngành, sự phối kết hợp giữa các ngân hàng trong nước để nâng cao năng lực cạnh tranh và khả năng tiếp cận, thích ứng với những tiến bộ khoa học kỹ thuật của cuộc Cách mạng số.    

Tài liệu tham khảo:

1. Thủ tướng Chính phủ (2017), Chỉ thị số 16/CT-TTg ngày 4/5/2017 về việc tăng cường năng lực tiếp cận cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0;
2. Nguyễn Thị Hiền, Đỗ Thị Bích Hồng (2017), Tác động của Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 tới lĩnh vực tài chính - ngân hàng, Tạp chí Tài chính;
3. Nguyễn Thị Diệu Hồng, Phạm Thanh Hà, Nguyễn Thị Thành Vinh (2018), Định hướng phát triển ngành ngân hàng trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, Tạp chí Kinh tế châu Á – Thái Bình Dương;
4. Một số website: thoibaonganhang.vn, tapchitaichinh.vn...