Chúng tôi có mặt tại Cục Hải quan Quảng Bình những ngày đầu năm 2018 khi các CBCC Hải quan Quảng Bình đang trong niềm vui đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhất. Đối với mỗi CBCC Chi cục Hải quan cửa khẩu Cha Lo, những ngày này càng hạnh phúc hơn khi đơn vị cũng vinh dự được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Nhì trong lần sinh nhật thứ 30.

Hơn 2 giờ ngồi xe vượt chặng đường dài trên 160km dẫn từ TP. Đồng Hới men theo đường mòn Hồ Chí Minh, chúng tôi không thể đếm có bao nhiều khúc cua trên đường đến cửa khẩu quốc tế Cha Lo (thuộc huyện Minh Hóa, Quảng Bình). Cửa khẩu quốc tế Cha Lo hiện ra trước mắt chúng tôi trong tiết trời đông se se lạnh. Hàng chục xe container nối dài thẳng tắp tiến vào khu vực làm thủ tục, xen lẫn tiếng còi xe inh ỏi, báo hiệu sự sôi động trở lại cho một ngày đầu năm.

Hoạt động xuất nhập khẩu qua cửa khẩu quốc tế Cha Lo. Nguồn: PV.

Cửa khẩu quốc tế Cha Lo như khoác trên mình tấm áo mới, với nhiều hạng mục công trình đang được gấp rút hoàn thiện. Khu nhà liên hợp cũng là nơi làm việc của các CBCC Hải quan, Biên phòng, Kiểm dịch được xây mới khang trang, hiện đại nhộn nhịp người qua lại. Cổng xuất-nhập có mái che được lắp đặt điện chiếu sáng, với 6 làn đường giúp các phương tiện lưu thông thuận tiện, trật tự, khoa học.

Trao đổi với chúng tôi, Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan cửa khẩu Cha Lo (Cục Hải quan Quảng Bình) Hoàng Thị Nam Hương chia sẻ: Ngày làm việc của CBCC Hải quan bắt đầu vào lúc 7 giờ và kết thúc 19 giờ 30 phút (thời gian đóng/mở cửa khẩu-PV). Vào thời điểm này, hàng hóa XNK qua địa bàn chủ yếu là hoa quả NK từ Thái Lan, di chuyển quãng đường khá dài nên khi hàng về tới cửa khẩu, bất kể ngoài giờ đơn vị chủ động bố trí lực lượng giải quyết thủ tục để nhanh giải phóng hàng. Ngày đầu năm 2018, lượng hàng hóa lưu thông qua địa bàn luôn giữ được sự ổn định về số tờ khai, kim ngạch được đăng ký tại đơn vị. Mỗi ngày, đơn vị tiếp nhận, giải quyết thủ tục cho khoảng 70-80 tờ khai ở 5 loại hình XNK: Xuất kinh doanh, nhập kinh doanh, quá cảnh, tạm nhập tái xuất, kho ngoại quan.

Khu vực làm thủ tục hải quan đối với phương tiện xuất cảnh Nguồn: PV.

Chi cục Hải quan cửa khẩu Cha Lo cũng là đơn vị có số lượng công việc phát sinh lớn nhất trong số 3 chi cục hải quan thuộc Cục Hải quan Quảng Bình (cảng Hòn La và Cà Roòng). Cũng vì lẽ đó, đơn vị thường xuyên được lãnh đạo Cục Hải quan Quảng Bình lựa chọn để triển khai các kế hoạch chương trình cải cách lớn của Ngành. Vào những ngày này, CBCC Hải quan nơi đây đang thực hiện Cơ chế một cửa ASEAN (theo Công văn số 75/TCHQ-GSQL ngày 5/01/2018 của Tổng cục Hải quan về việc cấp C/O mẫu D điện tử gồm 5 nước trong khối ASEAN là Indonesia, Malaysia, Singapore, Thái Lan và Việt Nam, có hiệu lực từ 1/1/2018). Lãnh đạo Chi cục Hải quan cửa khẩu Cha Lo cũng kỳ vọng, với những thuận lợi khi thực hiện C/O điện tử như không phải xuất trình C/O giấy, thời gian thông quan nhanh chóng…, các DN làm thủ tục hải quan tại cửa khẩu quốc tế Cha Lo bước đầu đã có chuyển biến về nhận thức; có sự hứng thú, trao đổi khi được cơ quan Hải quan giới thiệu, hướng dẫn cách thức thực hiện thủ tục trên Cơ chế một cửa quốc gia.

Việc được đầu tư cơ sở vật chất đã giúp những con số về kim ngạch hàng hóa, lượng hàng hóa và tờ khai tăng cao nhưng ở cửa khẩu Cha Lo vẫn còn nhiều nỗi lo khi số thu vẫn còn khiêm tốn. Theo lãnh đạo Chi cục Hải quan cửa khẩu Cha Lo, nguyên nhân là do cơ cấu kim ngạch có sự biến động đáng kể, mặt hàng trái cây và trâu, bò sống tăng mạnh nhưng lại là nhưng mặt hàng thuế suất 0%, trong khi những mặt hàng có thuế như gỗ, thạch cao, tinh bột sắn lại giảm đáng kể.

Cửa khẩu Cha Lo đang không ngừng đổi thay nhưng có thể thấy những thay đổi ấy vẫn chưa được như kỳ vọng của nhiều lực lượng đóng chốt tại cửa khẩu. Song, trong những ngày công tác tại đơn vị  đem lại cho tôi những ấn tượng khó phai về hình ảnh CBCC Chi cục Hải quan Cha Lo, những người đang ngày đêm gác cổng nền kinh tế nơi vùng biên giới Việt-Lào.

Năm 2017, Chi cục Hải quan cửa khẩu Cha Lo đã giải quyết thông quan cho 24.000 tờ khai, tăng 42%, chiếm 97,7% số lượng tờ khai của toàn Cục (trọng lượng hàng hóa 2,4 triệu tấn, tăng 34%, chiếm hơn 56%; trị giá hàng hóa 1,7 tỷ USD, tăng 68%, chiếm 94,4%).

Chi cục thu ngân sách nhà nước đạt 37,7 tỷ đồng, vượt 9,3% so với chỉ tiêu giao, giảm 36% so với cùng kỳ năm 2016.