Báo cáo của CIEM chỉ rõ, tăng trưởng GDP quý I trước hết được cải thiện chủ yếu nhờ cán cân thương mại. Theo đó, cùng kỳ năm ngoái, cán cân thương mại đạt chỉ số âm (-4,42%) trong khi năm nay đạt 1,19%.

Trên bình diện thế giới, Việt Nam chỉ thấp hơn Trung Quốc về đà tăng trưởng xuất khẩu, cao hơn nhiều so với Thái Lan, Singapore, Nhật Bản… Bên cạnh đó, đóng góp của tiêu dùng vào tăng trưởng GDP giảm do chính sách kiểm soát tín dụng cho vay tiêu dùng, cơ cấu tín dụng đầu tư cho sản xuất và xuất khẩu nhiều hơn cho tiêu dùng (tín dụng trung – dài hạn tăng 4,3%).

Một yếu tố nữa giúp tăng trưởng GDP là ổn định kinh tế vĩ mô. Cụ thể, lạm phát tương đối thấp (1,34%) do vai trò của điều hành giá. Việt Nam đã ít nhiều xử lý được một số tác động bất lợi từ thị trường thế giới. Trong đó, bất định trên thị trường chứng khoán được theo dõi sát.

Ngoài ra, năng lực ứng phó với những biến động bất lợi ít nhiều được cải thiện. Cụ thể, dư địa tiền tệ đã hiện hữu hơn, không chạy theo nới lỏng tín dụng. Tỷ giá được điều hành linh hoạt hơn. Cuối cùng là yếu tố dự trữ ngoại hối với khoảng 60 tỷ USD.

Mặc dù tăng trưởng GDP quý I đạt mức cao nhất trong 10 năm qua (7,38%) song sự băn khoăn, nghi ngại về tính bền vững là tâm lý bao trùm tại hội thảo. Trưởng ban Chính sách kinh tế vĩ mô CIEM Nguyễn Anh Dương tỏ ý băn khoăn về mức tăng trưởng trên. Lý do được đưa ra là điều này khác so với chu kỳ và tính mùa vụ của các năm trước, khi thông thường quý I tăng thấp nhất, quý II có đột phá, quý III tăng chậm lại và đạt mức tăng cao nhất trong quý IV.

“Điều tôi lo ngại nhất ở lập luận lý giải cho mức tăng này là đà tăng trưởng của quý IV năm ngoái kéo sang năm nay. Nếu đúng như vậy thì liệu các quý sau GDP tăng chậm lại có kéo theo tăng trưởng của quý I năm 2019 cũng sẽ theo đà thấp?”, ông Dương đặt câu hỏi.

Cần duy trì ổn định kinh tế vĩ mô

Theo giới chuyên gia, vẫn còn nhiều thách thức ảnh hưởng đến việc tăng trưởng một cách bền vững. Cụ thể, cách quản lý vẫn chưa đủ thận trọng trong điều hành giá hàng hóa và dịch vụ do Nhà nước quản lý giá. Bằng chứng là cuối năm ngoái, khi chỉ số lạm phát có thể thấp hơn mục tiêu thì vội điều chỉnh tăng giá điện. Hệ quả là chi phí sản xuất kinh doanh trong tháng 1 và 2 năm nay cao nên phải tìm cách hãm lại.

Chưa hết, cách điều hành tài khóa chưa chủ động hướng tới củng cố dư địa ứng phó với các cú sốc bất lợi khi phản ứng tương đối nhanh trong đề xuất tăng thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu, chưa thực sự chặt chẽ trong xử lý gian lận thuế. Tư duy lại hội nhập kinh tế quốc tế vẫn chưa đủ thực dụng khi nói nhiều đến CPTPP nhưng hành động chưa thực sự nhiều và rõ nét để tận dụng cơ hội này.