Gia tăng số người xin lĩnh BHXH một lần

Thống kê của Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam cho thấy, trong 4 năm qua, cả nước có khoảng 2,5 triệu người xin lĩnh BHXH một lần, bình quân mỗi năm có hơn 600.000 người. Năm 2016, có trên 665.000 người và dự kiến năm 2017 là 690.000. Tại Hà Nội, năm 2016, có gần 49.000 người hưởng BHXH một lần với số tiền chi trả hơn 943 tỷ đồng. Đến tháng 5/2017, có gần 10.000 người hưởng BHXH một lần với số tiền hơn 328 tỷ đồng; con số cùng kỳ năm ngoái là 5.800 người.

Theo BHXH Việt Nam, nguyên nhân chủ yếu do đời sống trong các khu công nghiệp còn khó khăn, tiền lương còn thấp nên người lao động muốn lấy BHXH một lần để có tiền trang trải trước mắt, chưa nghĩ đến khi về già... Bên cạnh đó, người lao động chưa hiểu cặn kẽ được ý nghĩa chính sách BHXH, đặc biệt là quy định về giải quyết BHXH một lần.

Tuy nhiên, các chuyên gia có chung nhận định rằng, việc ra khỏi lưới an sinh xã hội khiến người lao động có nguy cơ mất chỗ dựa khi về già, đó là một thực tế mà người lao động đang gặp phải. Mặt khác, hiện nay số người nhận BHXH một lần tương đương số người tham gia mới vào hệ thống, đồng nghĩa với việc khó đạt mục tiêu mở rộng diện bao phủ BHXH.

Nếu người lao động không tham gia BHXH tăng nguy cơ khó khăn khi về già, đồng thời tạo thêm gánh nặng cho xã hội. Chế độ bảo trợ xã hội chỉ áp dụng với người cao tuổi (từ 80 tuổi trở lên), số tiền hỗ trợ khoảng 300.000 đồng/người/tháng. Người lao động nhận BHXH một lần, không tham gia BHXH đồng nghĩa với việc không có lương hưu khi về già.

Dưới góc độ cơ quan thực hiện chính sách BHXH, Trưởng Ban Thực hiện chính sách BHXH Việt Nam Điều Bá Được cho biết: Khoản tiền đóng vào Quỹ BHXH là “của để dành” quý giá của mỗi người, nó không mất đi mà ngược lại còn được cơ quan BHXH quản lý và đầu tư tăng trưởng, người lao động hoàn toàn có thể bảo lưu thời gian đóng BHXH để khi có điều kiện thì tiếp tục tham gia BHXH bắt buộc, hoặc tham gia BHXH tự nguyện với sự hỗ trợ một phần kinh phí từ Nhà nước (theo mức 10, 25, 30% mức đóng tính trên chuẩn hộ nghèo khu vực nông thôn tùy theo đối tượng).

Nguy cơ mất chỗ dựa khi về già

Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban các vấn đề xã hội của Quốc hội Bùi Sỹ Lợi, chính sách hưu trí chính là “tấm lưới” bảo vệ người lao động tránh bị rơi vào nghèo đói khi hết tuổi lao động. Thực tế đã chứng minh, khi thực hiện Quyết định 176/HĐBT vào đầu những năm 1990, do sắp xếp lại lao động trong các đơn vị kinh tế quốc doanh, có khoảng 700.000 lao động nhận BHXH một lần. Nhiều người trong số họ có cuộc sống khó khăn vì không có lương hưu.

Điều này cũng được tái khẳng định, khi năm 2007, Bộ Lao động Thương binh và Xã hội có tờ trình gửi Chính phủ giải thích về thắc mắc của 72.000 lao động xin nghỉ và nhận tiền BHXH một lần theo Quyết định 176/HĐBT. Những lao động này sau khi xin nghỉ, do tuổi già, khó khăn về thu nhập đã xin trả lại khoản tiền đó để được nhận lương hưu, nhưng pháp luật không hồi tố.

Chuyên gia về an sinh xã hội Nguyễn Thị Diệu Hồng cho rằng; Rất nhiều người chỉ quan tâm đến lợi nhỏ trước mắt, không tính đến lợi ích lâu dài cũng như chưa hiểu hết ý nghĩa của việc hưởng lương hưu hàng tháng. Người lao động nên cân nhắc thật kỹ, thận trọng trước khi đưa ra quyết định nhận trợ cấp BHXH một lần, tránh tối đa những rủi ro khi về già không được hưởng lương hưu.

“Người lao động cần nhận thức rõ hơn về tính ưu việt của việc hưởng lương hưu mà tiếp tục tham gia BHXH để có điều kiện hưởng chính sách hưu trí khi hết tuổi lao động, bảo đảm an sinh bền vững cho người lao động, gia đình và xã hội”, bà Hồng nói.