Ngày 8/9, Ban Chỉ đạo quốc gia về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định họp phiên thứ 4, nhằm tăng cường các giải pháp gỡ "thẻ vàng" của Ủy ban châu Âu (EC) đối với thủy sản Việt Nam. Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng, Trưởng Ban Chỉ đạo chủ trì cuộc họp.

Số tàu cá Việt Nam vi phạm giảm

Theo báo cáo, thực hiện khuyến nghị của EC, tính đến ngày 31/8, số lượng tàu cá cả nước đã lắp thiết bị giám sát hành trình là 24.851/30.851 tàu từ 15m trở lên, đạt 80,61%. Tuy nhiên, có thực trạng là rất nhiều tàu khi ra khơi đã gỡ thiết bị giám sát bỏ xuống biển, còn tàu thì di chuyển ra địa điểm khác để đánh bắt.

Về tình hình tàu cá Việt Nam vi phạm vùng biển nước ngoài, từ đầu năm 2020 đến ngày 31/8, đã xảy ra 57 vụ/92 tàu bị nước ngoài bắt giữ, xử lý, giảm 53 vụ/89 tàu so với cùng kỳ năm 2019.

Phát biểu tại cuộc họp, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường cho biết: Sau gần 3 năm bị Ủy ban châu Âu (EC) phạt "thẻ vàng," với sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ của hệ thống chính trị, các cơ quan, địa phương, người dân và doanh nghiệp, Việt Nam đã hoàn thành được khối lượng công việc lớn theo 4 nhóm mà EC khuyến nghị.

Cụ thể là đã thành lập Ban Chỉ đạo quốc gia, ban hành các nghị định thông tư, các văn bản pháp lý; rất nhiều hoạt động tích cực từ đăng kí tàu thuyền, lắp thiết bị định vị, kiểm soát... Công tác thực hiện có bước tiến triển rõ, tình trạng đánh bắt cá trái phép, đặc biệt ở khu vực vùng biển Thái Bình Dương đã giảm, công tác quản lý bến cảng, khai báo, tổ chức sản xuất, chế biến xuất khẩu, truy xuất nguồn gốc đều có nhiều cố gắng, có quyết tâm rất cao.

"Ủy ban châu Âu đã đánh giá cao những nỗ lực của Việt Nam, song vẫn chưa đồng tình cao, vì 6 tháng qua vẫn còn ngư dân vi phạm vùng đánh bắt hải sản. Nếu còn vi phạm thì EC kiên quyết không rút thẻ vàng," Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cho biết.

Một thực trạng khác là công tác thực thi pháp luật được tăng cường nhưng kết quả còn hạn chế so với các vụ việc vi phạm, rất ít vụ việc bị khởi tố để răn đe.

[Việt Nam tích cực tháo nút thắt để gỡ “thẻ vàng” IUU]

Về vấn đề này, theo đại diện Bộ Công an, thời gian qua lực lượng Công an đã tăng cường điều tra, xử lý việc môi giới, móc nối đưa tàu cá Việt Nam đi khai thác hải sản trái phép ở vùng biển nước ngoài; phát hiện 8 nhóm đối tượng nghi vấn đưa tàu và người dân đi khai thác trái phép.

Tuy nhiên, công tác xử lý vi phạm còn nhiều hạn chế. Việc vận động ngư dân hợp tác rất khó khăn. Việc thu thập tài liệu, chứng cứ khó khăn vì những đối tượng vi phạm có thủ đoạn rất tinh vi. Nhiều trường hợp ra ngoài khơi đã tắt thiết bị định vị, hoặc lấy thiết bị định vị đặt lên tàu khác; nhiều đối tượng thường xuyên ra nước ngoài, nên việc nắm bắt thông tin rất khó khăn. Bên cạnh đó, chính quyền cấp cơ sở một số nơi còn coi nhẹ công tác quản lý.

Thời gian tới, Bộ Công an tiếp tục chỉ đạo và phối hợp với các ngành chức năng để điều tra, xử lý các đối tượng cầm đầu, môi giới đưa ngư dân, tàu cá ra vùng biển nước ngoài khai thác trái phép, từ đó tăng cường tính răn đe.

Còn theo đại diện Bộ Quốc phòng, qua kinh nghiệm của các nước, chỉ có gắn thiết bị điện tử, định vị, giám sát mới có thể kiểm soát được tình trạng đánh bắt trái phép. Tuy nhiên, phải nâng cao độ tin cậy, chất lượng của thiết bị định vị, vấn đề này Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cần rà soát, kiểm tra.

Tăng cường xử lý các vi phạm, nỗ lực gỡ "thẻ vàng" về đánh bắt trái phép

Phát biểu tại cuộc họp, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng đánh giá, trong thời gian qua, Việt Nam đã phối hợp chặt chẽ với phía EC trong công tác chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU). Đồng thời, các bộ, ngành, địa phương đã triển khai nhiều giải pháp mạnh mẽ, đồng bộ trong công tác này.

Việt Nam đã đạt được nhiều tiến bộ trong việc thực thi các khuyến nghị của phía EC. Tình hình tàu cá Việt Nam bị nước ngoài bắt giữ, xử lý từ đầu năm 2020 đến nay đã giảm so với cùng kỳ năm 2019. Tính đến ngày 31/8/2020, số lượng tàu cá (tàu từ 15 mét trở lên) đã lắp đặt thiết bị giám sát hành trình đạt 80,61%.

"Đây là sự cố gắng rất lớn, tuy nhiên, yêu cầu là phải đặt được thiết bị ở tất cả tàu cá; đồng thời rà soát, giám sát việc tuân thủ quy định về lắp đặt, sử dụng thiết bị định vị," Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Qua hợp tác, trao đổi thông tin, Liên minh châu Âu đã ghi nhận, đánh giá cao những giải pháp của Việt Nam. Nhưng đồng thời cũng cho rằng, việc triển khai cụ thể còn chậm, nhất là tại một số địa phương, kết quả đạt được chưa có nhiều chuyển biến rõ nét.

"Do vậy, yêu cầu đặt ra là phải tiếp tục có các giải pháp phù hợp, quyết liệt, mạnh mẽ hơn nữa để sớm đạt được thực thi những biện pháp mà EC đặt ra, gỡ thẻ vàng cho thủy sản Việt Nam; đảm bảo các kết quả này là vững chắc, thực chất," Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Phó Thủ tướng đề nghị từ nay đến cuối năm, các bộ, ngành, địa phương cần tập trung quán triệt, tổ chức triển khai nghiêm túc các chỉ thị, ý kiến chỉ đạo của Thường trực Ban Bí thư, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; các văn bản chỉ đạo của Trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia về IUU và các chỉ đạo, hướng dẫn của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

Các bộ, ban ngành liên quan và 28 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ven biển cần chủ động đề ra các nhiệm vụ, giải pháp với lộ trình, kế hoạch thực hiện cụ thể, đồng thời thường xuyên tổ chức kiểm tra, giám sát kết quả thực hiện, kịp thời báo cáo những vấn đề mới phát sinh, vượt thẩm quyền.

Phó Thủ tướng giao Bộ Quốc phòng tiếp tục tăng cường hoạt động tuần tra, kiểm tra, kiểm soát tại các khu vực vùng biển chồng lấn, chưa được phân định giữa Việt Nam và các nước.

Bộ Công an chỉ đạo lực lượng chức năng kiên quyết điều tra, xử lý dứt điểm các vụ việc có dấu hiệu môi giới, móc nối đưa tàu cá Việt Nam đi khai thác hải sản trái phép ở vùng biển nước ngoài.

Đặc biệt là tại các địa phương trọng điểm, có nhiều vụ việc tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài; đồng thời, tăng cường công tác phối hợp quốc tế trong quá trình điều tra, xử lý vi phạm.

Bộ Ngoại giao tăng cường, thúc đẩy đàm phán ký kết phân định vùng đặc quyền kinh tế giữa Việt Nam và các nước, đồng thời chủ trì, phối hợp với các cơ quan, đơn vị chức năng liên quan kiên quyết đấu tranh, đảm bảo quyền lợi chính đáng của ngư dân Việt Nam khi bị lực lượng chức năng các nước bắt giữ trái phép.

Các lực lượng thực thi pháp luật của các bộ, ngành liên quan và Ủy ban Nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ven biển tập trung điều tra, xử lý nhanh chóng, kịp thời và thực hiện nghiêm chế tài xử phạt theo quy định đối với hành vi vi phạm khai thác hải sản ở vùng biển nước ngoài.

Về giải pháp lâu dài, Phó Thủ tướng nhấn mạnh, cần giảm khai thác, tăng nuôi trồng, trong đó có nuôi trồng biển; do đó, phải đổi mới, tái cơ cấu ngành.

"Không tái cơ cấu ngành thủy hải sản, đổi mới, nâng cao đời sống người dân thì không xử lý được tận gốc vấn đề đánh bắt trái phép. Với bờ biển dài, ngành nuôi trồng cũng là tiềm năng, lợi thế của Việt Nam không chỉ trong nội điạ mà còn nuôi trồng biển. Tương lai phải hướng đến xây dựng đây là ngành kinh tế mũi nhọn," Phó Thủ tướng nêu rõ.

Phó Thủ tướng giao Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tăng cường tổ chức các Đoàn công tác kiểm tra, đôn đốc các địa phương triển khai thực hiện chống IUU, báo cáo kịp thời Thủ tướng Chính phủ, Trưởng ban Chỉ đạo quốc gia về IUU kết quả thực hiện, đề xuất khen thưởng các địa phương thực hiện tốt, phê bình các địa phương thực hiện chưa tốt, ảnh hưởng đến nỗ lực gỡ “thẻ vàng” của Việt Nam.