Nhiều khó khăn, thách thức

Trong 6 tháng đầu năm, công tác huy động vốn cho NSNN và cho đầu tư phát triển thông qua phát hành TPCP được triển khai trong bối cảnh nhiều khó khăn đặt ra. Cụ thể, Nghị quyết 78/2014/QH13 của Quốc hội về dự toán ngân sách năm 2015 quy định chỉ được phát hành trái phiếu Chính phủ kỳ hạn từ 5 năm trở lên. Kỳ hạn này là dài so với khả năng cung ứng vốn, các nhà đầu tư trái phiếu chủ yếu là ngân hàng thương mại (NHTM), tính chất nguồn vốn ngắn hạn. Thực trạng thị trường TPCP hiện nay, gần 80% là các NHTM, do vậy, để bảo đảm an toàn thanh khoản, tỷ lệ được đầu tư vào các công cụ dài hạn từ 5 năm trở lên rất hạn chế.

Thêm vào đó, Thông tư 36/2014/TT-NHNN ngày 20/11/2014 của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) quy định giới hạn tỷ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động của tổ chức tín dụng (TCTD) và ngân hàng nước ngoài, trong đó quy định các TCTD được đầu tư mua TPCP theo tỷ lệ tối đa so với nguồn vốn ngắn hạn là 15% đối với NHTM Nhà nước, 35% đối với NHTM cổ phần và 15% đối với chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Quy định này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng đầu tư TPCP của các NHTM, đặc biệt là khối các ngân hàng nước ngoài.

Thị trường tiền tệ, ngoại hối cũng có nhiều biến động mạnh từ giữa tháng 3/2015 đến nay đã ảnh hưởng trực tiếp đến thanh khoản và lãi suất trên thị trường TPCP. Trong 5 tháng đầu năm, tín dụng tăng hơn 5%, tăng mạnh so với cùng kỳ năm 2014 là 1,5%. Do đó, nguồn vốn các ngân hàng dành cho đầu tư TPCP bị sụt giảm mạnh.

Trước tình hình khó khăn chồng chéo, KBNN đã thực hiện quyết liệt nhiều giải pháp nhằm huy động kịp thời các nguồn vốn cho ngân sách nhà nước. Nhờ đó, đến hết ngày 22/6/2015, KBNN đã huy động được 107.673,1 tỷ đồng. Trong đó, đấu thầu trái phiếu qua Sở GDCK Hà Nội: 72.465,1 tỷ đồng; Bảo hiểm xã hội mua 5.000 tỷ đồng, kỳ hạn 10 năm, lãi suất 6,39%/năm; phát hành 1 tỷ đô la Mỹ (tương đương 21.458 tỷ đồng), kỳ hạn 10 năm, lãi suất 4,80%/năm; đấu thầu tín phiếu Kho bạc qua NHNN đạt 8.750 tỷ đồng.

Lãi suất phát hành TPCP đã được điều hành chặt chẽ nhằm tiết kiệm chi phí vay nợ cho NSNN. Lãi suất phát hành TPCP trung bình 6 tháng đầu năm là 6,95%/năm, giảm đáng kể so với lãi suất cùng kỳ hạn các năm trước (lãi suất phát hành TPCP trung bình kỳ hạn từ 5 năm trở lên năm 2013 là 8,75%/năm; năm 2014 là 7,28%/năm).

Nỗ lực vượt khó

Nhiệm vụ huy động vốn còn lại 6 tháng cuối năm 2015 khá nặng nề với 173.000 tỷ đồng, bình quân mỗi tháng khoảng 27.000 tỷ đồng. Đây là áp lực cung lớn đối với thị trường và có khả năng sẽ đẩy mặt bằng lãi suất trái phiếu lên cao. Các quy định về kỳ hạn trái phiếu tại Nghị quyết số 78 của Quốc hội về dự toán NSNN năm 2015 và quy định về tỷ lệ đầu tư TPCP trên nguồn vốn ngắn hạn đối với các NHTM tại Thông tư số 36 của Ngân hàng Nhà nước cũng sẽ tiếp tục tác động đến công tác phát hành TPCP.

Một thách thức khác đặt ra đối với công tác huy động vốn trong 6 tháng cuối năm 2015 là các NHTM sẽ tiếp tục đẩy mạnh hoạt động tín dụng từ 8-10% để đạt mục tiêu tăng trưởng tín dụng từ 13 - 15% năm 2015 mà NHNN đã đề ra, lớn hơn mức tăng trưởng tín dụng 6 tháng đầu năm. Do đó, cầu về TPCP đối với các NHTM có khả năng giảm sút.

Nhìn nhận những khó khăn sẽ phải đối mặt trong thời gian tới, KBNN quyết tâm nỗ lực thực hiện các giải pháp huy động vốn đã triển khai từ đầu năm để huy động tối đa các nguồn lực tài chính trên thị trường nhằm đáp ứng nhu cầu chi của NSNN, đặc biệt là nhu cầu chi cho các công trình trọng điểm quốc gia theo Nghị quyết của Quốc hội.

Theo đó, KBNN sẽ duy trì các đợt đấu thầu TPCP kỳ hạn từ 5 năm trở lên qua Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội với tần suất 2 phiên/tuần.Theo dõi sát sao tình hình thị trường, tồn quỹ NSNN, tồn ngân Kho bạc để xác định khối lượng, kỳ hạn và lãi suất từng đợt phát hành phù hợp. Đồng thời, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan có liên quan trong việc tổ chức nhiệm vụ huy động vốn để có những biện pháp duy trì sự ổn định của thị trường TPCP. Thực hiện thanh toán đầy đủ, đúng hạn gốc, lãi TPCP đến hạn để bảo đảm uy tín của Chính phủ, Bộ Tài chính đối với các nhà đầu tư.

Để vượt qua khó khăn, KBNN cũng xác định thực hiện các giải pháp đồng bộ nhằm hỗ trợ sự phát triển của thị trường TPCP, qua đó tác động đến khả năng huy động vốn cho NSNN và đầu tư phát triển. Trước mắt là tập trung nghiên cứu giảm tiếp thời gian từ khi đấu thầu đến khi trái phiếu được giao dịch trên thị trường thứ cấp từ 3 ngày làm việc xuống 2 ngày làm việc để tăng thanh khoản cho TPCP.

Song song với đó là triển khai thí điểm phát hành sản phẩm mới trái phiếu không thanh toán lãi định kỳ (dự kiến quý IV/2015) nhằm đa dạng hóa các sản phẩm cho thị trường. Phối hợp với các đơn vị liên quan thực hiện tiếp cận các nhà đầu tư nước ngoài để quảng bá về thị trường TPCP Việt Nam nhằm thu hút sự quan tâm của các tổ chức này đối với TPCP nội địa, thực hiện mục tiêu mở rộng cơ sở nhà đầu tư của thị trường TPCP.