Đặt vấn đề

Dòng tiền là tiền chảy qua một doanh nghiệp (DN), bao gồm dòng tiền vào và dòng tiền ra. Tiền mặt đến từ khách hàng hoặc khách hàng mua sản phẩm và dịch vụ do DN cung cấp, cũng như chảy ra dưới hình thức thanh toán cho các chi phí kinh doanh khác nhau. Những chi phí này có thể bao gồm: tiền thế chấp hoặc tiền thuê cơ sở được sử dụng để điều hành DN, thanh toán cho nhà cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ của họ hoặc quản lý các khoản thanh toán và quy định về thuế.

Quản lý hiệu quả dòng tiền cho phép DN xác định được các bước tiếp theo trong cách thức phát triển DN. Ngoài ra, nếu việc quản lý dòng tiền khả quan, DN sẽ có thời gian để xây dựng các chiến lược nhằm tránh tình trạng kiệt quệ tài chính và xem xét lại chi phí để cải thiện dòng tiền.

Quản lý dòng tiền giúp DN giám sát hiệu suất tốt hơn và linh hoạt hơn, đồng thời tận dụng các cơ hội mới nhanh hơn, đầu tư lại tiền mặt dư thừa vào hoạt động kinh doanh để mang lại lợi nhuận cao và ổn định hơn. Bên cạnh đó, DN có thể quản lý tài chính của mình một cách hiệu quả hơn, đặc biệt là trong việc lập kế hoạch và dự đoán tài chính. Quản trị dòng tiền cũng giúp cho DN đưa ra quyết định tài chính chính xác và các chiến lược tài chính phù hợp.

Một số lợi ích khác của quản trị dòng tiền bao gồm:

- Giảm thiểu rủi ro tài chính: DN có thể dự đoán được các khoản chi phí và thu nhập trong tương lai, từ đó giảm thiểu rủi ro tài chính và đưa ra các quyết định tài chính phù hợp.

- Tăng tính thanh khoản: DN tăng tính thanh khoản bằng cách tối đa hóa nguồn vốn lưu động và giảm thiểu các khoản chi phí không cần thiết.

- Tăng sức mạnh tài chính: DN có thể tăng sức mạnh tài chính bằng cách tăng khả năng tài chính và đưa ra các quyết định tài chính hiệu quả hơn.

- Tăng giá trị DN: Quản trị dòng tiền giúp DN tăng giá trị DN bằng cách đưa ra các quyết định tài chính chính xác và hiệu quả, từ đó tăng tính cạnh tranh và giá trị thương hiệu của DN.

Phân loại dòng tiền trong hoạt động kinh doanh

Mỗi DN đều dựa trên các hoạt động khác nhau. Các hoạt động của DN giúp mang lại năng suất và sự phát triển. Mỗi một hoạt động sử dụng dòng tiền hiện nay được chia làm 3 loại chính.

Dòng tiền vào từ hoạt động kinh doanh

Dòng tiền này chủ yếu nhận được từ hoạt động tạo ra doanh thu chủ yếu của DN như tiền thu bán hàng từ cung cấp hàng hóa, dịch vụ cho khách hàng, tiền thu hồi nợ phải thu từ khách hàng… Cơ sở để dự báo dòng tiền hoạt động kinh doanh là thường căn cứ vào diễn biến quy luật bán hàng, thể thức thanh toán và thời điểm thanh toán của người mua với DN, chính sách bán chịu, chính sách chiết khấu thanh toán thu hồi sớm tiền hàng của khách hàng.

Dòng tiền vào từ hoạt động đầu tư tài chính

Bao gồm các khoản tiền do các chủ sở hữu góp thêm vốn bằng tiền, tiền huy động được từ việc vay vốn, phát hành cổ phiếu. Cơ sở để dự báo dòng tiền này là xuất phát từ khả năng vay nợ mới, chiến lược phát hành chứng khoán để huy động vốn.

Dòng tiền vào từ hoạt động đầu tư

Bao gồm các khoản tiền thu hồi từ các khoản đầu tư, tiền lãi từ các hoạt động đầu tư vào các đơn vị khác, tiền thu do nhượng, bán, thanh lý tài sản cố định, tiền thu hồi cho vay, tiền thu hồi đầu tư góp vốn vào đơn vị khác. Cơ sở dự báo dòng tiền này là xuất phát từ dự kiến hoạt động thanh lý tài sản cố định, chính sách thu hồi vốn đầu tư tài chính.

Như đã đề cập, 3 lĩnh vực của dòng tiền kinh doanh được sử dụng để đánh giá tình hình tài chính của một tổ chức. Các chủ nợ và nhà đầu tư đang xem xét cho vay hoặc đầu tư vào DN thường sử dụng thông tin chi tiết về dòng tiền để xác định liệu nó có đủ tiền mặt để thanh toán các khoản nợ hay không. Một phương pháp để đánh giá các khoản nợ hiện tại so với lượng tiền mặt mà một DN tạo ra được gọi là khả năng thanh toán.

Tỷ lệ thanh toán nợ = Thu nhập hoạt động ròng: Nghĩa vụ nợ ngắn hạn

Ngoài việc sử dụng tỷ lệ này, nhà phân tích có thể xem xét nguồn gốc của dòng tiền và liệu nguồn đó có bền vững trong thời gian dài hay không. Ví dụ: nếu một công ty có một dòng tiền do bán một số tài sản có giá trị của mình, thì dòng tiền đó có thể không được coi là bền vững đối với một nhà phân tích kinh doanh.

Dòng tiền tự do thường được sử dụng thường xuyên hơn khi đánh giá khả năng sinh lời thực sự của DN. Dòng tiền tự do đề cập đến dòng tiền hoạt động trừ chi phí vốn, cung cấp ước tính chính xác hơn về hiệu quả tài chính so với thu nhập ròng. Dòng tiền tự do cho biết số tiền còn lại sau khi DN trả các khoản nợ và chi phí, số tiền này sau đó có thể được sử dụng để phát triển DN hoặc trả cho các cổ đông.

Một thước đo khác được sử dụng trong kinh doanh là dòng tiền không vay nợ, không bao gồm bất kỳ khoản thanh toán lãi nào. Nó cho thấy lượng tiền mặt có sẵn cho một DN trước khi tính đến bất kỳ nghĩa vụ tài chính nào. Một điểm khác biệt chính giữa dòng tiền không có đòn bẩy và dòng tiền có đòn bẩy là dấu hiệu cho thấy liệu một DN có hoạt động với mức nợ chấp nhận được hay đã mở rộng quá mức bằng cách vay nợ quá nhiều.

Các rủi ro quản lý dòng tiền

Một trong những lý do phổ biến nhất khiến DN nhỏ thất bại là thiếu dòng tiền. Cơ quan quản lý DN nhỏ (SBA) báo cáo rằng dự trữ tiền mặt không đủ là một cuộc đấu tranh chính giữa các công ty mới thành lập. DN có thể gặp phải các vấn đề về dòng tiền khi mới bắt đầu kinh doanh hoặc có thể gặp phải những thách thức do suy thoái kinh tế hoặc sự gia tăng cạnh tranh. Hiểu được tầm quan trọng của dòng tiền có ý nghĩa lớn trong kinh doanh.

Các DN có thể kiếm được lợi nhuận nhưng lại thiếu tiền mặt, và đây là một yếu tố khác góp phần vào sự thất bại của DN nhỏ. Lợi nhuận có thể hiển thị dưới dạng tài sản hoặc danh sách các tài khoản nợ tiền kinh doanh của bạn, nhưng trừ khi DN liên tục nhận được dòng tiền từ khách hàng của mình, nếu không DN sẽ phải vật lộn để tồn tại. Dòng tiền cũng là một yếu tố quan trọng trong các DN thời vụ có lượng khách hàng cao hơn trong những thời điểm nhất định trong năm. Quản lý dòng tiền trong thời gian tăng và giảm theo mùa có thể là một thách thức, nhưng nhiều DN xử lý nó và duy trì hoạt động trong suốt cả năm.

Sự thiết hụt tiền mặt ở mức độ nghiêm trọng, ví dụ: nợ đến hạn phải trả cho ngân hàng hoặc nhà cung cấp nhưng DN không có tiền mặt sẵn sàng để thanh toán, DN hoàn toàn có thể bị khởi kiện và yêu cầu tuyên bố phá sản, bất chấp các báo cáo tài chính gần nhất của DN đang kinh doanh có lãi. Ngược lại, sự dư thừa tiền mặt ở vốn của DN sẽ dẫn đến việc tiền mặt không được sử dụng hiệu quả và đúng lúc, dẫn đến sự lãng phí trong khi DN phải vay vốn ngân hàng hoặc các quỹ tín dụng với lãi suất cao. Điều này một lần nữa sẽ thể hiện sự yếu kém trong hoạt động quản trị tài chính DN. Chính vì vậy, cần phải có sự hoạch định điều khiển sự vận động ra vào của dòng tiền phát sinh trong quá trình hoạt động đảm bảo sự cân đối, ăn khớp giữa dòng tiền vào và dòng tiền ra cho quá trình hoạt động của DN.

Bên cạnh đó, nếu DN phải vay tiền để đáp ứng các nhu cầu tài chính, nhưng không quản lý dòng tiền hiệu quả, thì chi phí vay có thể tăng lên đáng kể, dẫn đến chi phí tài chính cao và ảnh hưởng đến lợi nhuận của DN.

Quản lý nợ không hiệu quả có thể dẫn đến khó khăn về thanh toán và tăng nguy cơ phá sản, đồng thời DN sẽ khó khăn trong thanh toán các khoản nợ và tăng nguy cơ mất mối quan hệ với các đối tác kinh doanh. Các biến động thị trường, bao gồm sự thay đổi trong lãi suất, tỷ giá và giá cả, có thể ảnh hưởng đến quản lý dòng tiền của DN. Việc không đưa ra các quyết định tài chính phù hợp trong bối cảnh này có thể dẫn đến các vấn đề tài chính nghiêm trọng như thất thoát tài sản hoặc thiếu tính linh hoạt trong việc đưa ra quyết định tài chính, dẫn đến sự hạn chế trong việc đầu tư và mở rộng hoạt động kinh doanh của DN.

Các phương pháp quản lý dòng tiền của doanh nghiệp

Quản lý dòng tiền là một trong những yếu tố quan trọng nhất để duy trì hoạt động của các DN. Để quản lý dòng tiền hiệu quả, DN có thể áp dụng các phương pháp sau:

Thứ nhất, thực hiện phân tích dòng tiền thường xuyên. Phân tích dòng tiền là một cách để hiểu DN của bạn kiếm tiền và tiêu tiền như thế nào trong một khoảng thời gian nhất định. Làm điều này thường xuyên là chìa khóa để đảm bảo các vấn đề không bị bỏ qua. Khi phân tích, báo cáo lưu chuyển tiền tệ có thể giúp bạn giám sát tốt hơn về tình hình tài chính của DN.

Thứ hai, đối mặt trực tiếp với các vấn đề về dòng tiền. Phát hiện các vấn đề sớm hơn sẽ cho bạn cơ hội khắc phục các vấn đề về quản lý dòng tiền một cách nhanh chóng trước khi chúng tác động tiêu cực đến hoạt động kinh doanh. Ví dụ: bạn có thể sử dụng các tài khoản đa tiền tệ để giám sát sâu hơn các giao dịch và đảm bảo mọi thứ đang đi đúng hướng.

Thứ ba, thực hiện việc sử dụng báo cáo lưu chuyển tiền tệ. Phân tích và báo cáo lưu chuyển tiền tệ thường xuyên đảm bảo rằng có đủ sự giám sát về tình hình tài chính của DN.

Thứ tư, quản lý hóa đơn thường xuyên. Việc có một hệ thống theo dõi các hóa đơn đầu vào và đầu ra giúp bạn lập chiến lược và phân tích quản lý dòng tiền chính xác hơn.

Thứ năm, chiến lược, quy trình và kế hoạch nợ. Nợ chưa thanh toán có thể dẫn đến việc quản lý dòng tiền kém, đó là lý do tại sao có sẵn kế hoạch trả nợ có thể giúp duy trì hoạt động đúng hướng.

Thứ sáu, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, phân tích, báo cáo dòng tiền. Việc ứng dụng phần mềm chẳng hạn như phần mềm kế toán… bao gồm các công cụ kinh doanh thông minh, cho phép DN phân tích tình hình tài chính một cách chi tiết và xác định được hướng đi của dòng tiền linh hoạt. Chúng tác động tích cực đến việc xử lý thông tin và ra quyết định của nhà quản trị và góp phần nâng cao hiệu quả kinh doanh cho DN

Thứ bảy, lập kế hoạch dòng tiền. Việc lập kế hoạch dòng tiền sẽ giúp cho DN biết được nguồn thu và chi trong tương lai. Kế hoạch này sẽ giúp cho DN có thể đưa ra các quyết định tài chính chính xác hơn và đưa ra các chiến lược tài chính phù hợp.

Thứ tám, theo dõi dòng tiền hàng ngày. Theo dõi dòng tiền hàng ngày là một việc làm quan trọng trong việc quản lý dòng tiền. DN cần phải biết được số tiền đang có sẵn trong tài khoản và số tiền đang nợ để đưa ra các quyết định tài chính phù hợp.

Thứ chín, tối ưu hóa chu trình tiền mặt. DN cần phải tối ưu hóa chu trình tiền mặt bằng cách tăng nguồn thu, giảm chi phí và tăng tính thanh khoản. Điều này sẽ giúp cho DN có thể tăng cường khả năng tài chính và đưa ra các quyết định tài chính chính xác hơn.

Thứ mười, quản lý nợ. Quản lý nợ là một phần quan trọng trong quản lý dòng tiền của DN. DN nên giảm thiểu các khoản nợ không cần thiết và quản lý các khoản nợ một cách chặt chẽ để đảm bảo tính thanh khoản của DN.

Cuối cùng, điều chỉnh kế hoạch tài chính. Trong trường hợp có sự thay đổi trong nguồn thu hoặc chi phí, DN cần phải điều chỉnh kế hoạch tài chính của mình để đảm bảo tính linh hoạt trong quản lý dòng tiền.

Tóm lại, quản lý dòng tiền là một phần thiết yếu của tài chính DN. Đó là lý do DN phải có một chiến lược hiệu quả và các công cụ phù hợp để đảm bảo DN có khả năng giám sát và kiểm soát cần thiết để theo dõi và phân tích dòng tiền của mình.

Tài liệu tham khảo:

1. Gilchrist, S., & Himmelberg, C. P. (1995). Evidence on the role of cash flow for investment. Journal of monetary Economics, 36(3), 541-572;
2. Nicholson, M. (2001). Cash management made easy the Laporte way. TREASURER, 34-36;
3. Maysami, R. C. (2010). Understanding and controlling cash flow. Financial management series. Retrieved Oct;
4. Timothy, J. (2012). Cash Flow Analysis and Forecasting. The Definitive Guide to Understanding and Using Published Cash Flow Data;
5. https://hocvientaichinh.com.vn/quan-tri-dong-tien-la-gi-nguyen-tac-quan-tri-va-lap-ke-hoach-dong-tien-hieu-qua.html;
6. https://pti.edu.vn/quan-tri-dong-tien-cu145.html;