Hành trình đến với các Chuẩn mực Kế toán Quốc tế
Việc duy trì sự tăng trưởng đáng kể về thương mại và vốn từ các nền kinh tế mới nổi cũng như giảm nghèo đói ở các quốc gia đó luôn là ưu tiên chính của Ngân hàng Thế giới. Do vậy, khuôn khổ kế toán do IFRS phát triển đóng một vai trò quan trọng trong chương trình này.
Áp dụng IFRS để thu hút đầu tư và thúc đẩy sự phát triển ở các nền kinh tế mới nổi
Nền kinh tế thế giới đã thay đổi đáng kể trong 25 năm qua. Trong giai đoạn 2010-2016, bảy nền kinh tế được coi là các nền kinh tế mới nổi lớn nhất bao gồm Brazil, Trung Quốc, Ấn Độ, Indonesia, Mexico, Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đóng góp 24% sản lượng kinh tế toàn cầu, tăng từ 14 phần trăm so với những năm 1990.
Trong cùng giai đoạn đó, theo số liệu của Ngân hàng Thế giới, các nền kinh tế công nghiệp hóa thuộc Nhóm G7 đã giảm mạnh từ 60% sản lượng kinh tế thế giới xuống còn 48%.
Việc duy trì sự tăng trưởng đáng kể về thương mại và vốn từ các nền kinh tế mới nổi cũng như giảm nghèo đói ở các quốc gia đó luôn là ưu tiên chính của Ngân hàng Thế giới. Do vậy, khuôn khổ kế toán do IFRS phát triển đóng một vai trò quan trọng trong chương trình này.
Theo IFRS Foundation, hơn một phần ba các giao dịch tài chính diễn ra ngoài biên giới của các quốc gia. Việc có một bộ chuẩn mực kế toán toàn cầu có chất lượng cao giúp cho dòng chảy thương mại và vốn trở nên mạnh mẽ và minh bạch hơn. Thật vậy, Ngân hàng Thế giới cho rằng việc áp dụng IFRS có thể thu hút đầu tư và thúc đẩy sự phát triển ở các nền kinh tế mới nổi.
Vào tháng 5/2017, IFRS Foundation và Ngân hàng Thế giới đã ký một Biên bản ghi nhớ (MoU) để xây dựng các chương trình và tài liệu giáo dục nhằm hỗ trợ thực hiện IFRS ở các nền kinh tế đang phát triển.
Việc này cũng khuyến khích các nền kinh tế đang phát triển đóng một vai trò lớn hơn trong việc thiết lập các chuẩn mực kế toán của IFRS Foundation.
Michel Prada, Chủ tịch IFRS Foundation Trustees, cho biết đây là bước khởi đầu nhưng vẫn còn nhiều việc phải làm, bởi vì "chúng ta đã thấy một số lượng lớn các nền kinh tế đang phát triển áp dụng IFRS.
Tuy nhiên, nhiều quốc gia trong số này cần được hỗ trợ thêm khi áp dụng các tiêu chuẩn hoặc thực hiện các thay đổi lớn liên quan đến các tiêu chuẩn đó ".
Một bước đi đúng hướng
Ủy viên Quản trị Wiseman Nkuhlu – Hiệu trưởng Đại học Pretoria và Chủ tịch Rothschild (SA) cho biết Biên bản ghi nhớ (MoU) là một sự phát triển lớn cho các thị trường mới nổi và các nền kinh tế đang phát triển.
"Ở Châu Phi, việc phụ thuộc vào viện trợ đã chuyển sang việc tham gia vào thị trường và tăng trưởng trong khu vực tư nhân, và có một điều rất quan trọng là các tiêu chuẩn kế toán phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế", ông cho biết.
Việc nghiên cứu áp dụng thực tiễn IFRS trong các nền kinh tế mới nổi và những thách thức đặt ra từ các vấn đề như đo lường giá trị hợp lý trở nên rõ ràng.
"Chẳng hạn, có những khó khăn trong việc đánh giá giá trị hợp lý ở các nền kinh tế mới nổi có liên quan đến các khía cạnh đặc biệt của các nền kinh tế. Ngoài ra, còn có những thách thức khác. Ví dụ, các sắc thái trong ngôn ngữ địa phương có thể tạo ra những thách thức trong việc chuyển ngữ, đặc biệt khi bạn xem xét việc sử dụng các thuật ngữ liên quan đến phán đoán như "rất cao" và "rất có thể xảy ra", ông nói.
Minh chứng từ Malaysia
Malaysia có các điều kiện phù hợp cần thiết để trở thành một quốc gia phát triển. Là một trong những nước xuất khẩu mạch tích hợp, dầu cọ và dầu khí lớn của Đông Nam Á, tăng trưởng GDP của nước này dự báo sẽ ở mức dưới 5% đến năm 2018, và nền kinh tế này tương đối cởi mở.
Các chuẩn mực báo cáo tài chính Malaysia (MFRS) là bản sao chính xác của IFRS.
Tan Bee Leng, Giám đốc điều hành của MASB, cho biết các vấn đề được đưa ra trong cuộc họp Nhóm các nền kinh tế mới nổi cách đây sáu năm đặc biệt có liên quan đến Malaysia. "Vấn đề này cũng đã được thảo luận bởi các nhóm những người xây dựng Chuẩn mực quốc gia, như Nhóm các nhà xây dựng Chuẩn mực châu Á – châu Đại Dương và Diễn đàn Quốc tế của các nhà xây dựng chuẩn mực Kế toán. Sau những phản hồi của Hội đồng Tiêu chuẩn Kế toán Quốc tế về Tham vấn chương trình nghị sự năm 2011, Tiêu chuẩn về Nông nghiệp IAS 41 cuối cùng cũng đã được sửa đổi vào năm 2014 ", bà nói.
Một vấn đề tương tự đã được nêu ra liên quan đến tài sản xây dựng. Ở đây, có sự bất đồng về việc liệu doanh thu đã được ghi nhận tại “một thời điểm” hay “dần dần trong một khoảng thời gian". Bee Leng cho biết: "Chúng tôi đã có những cuộc tranh luận đáng kể về vấn đề này, và Viện Kế toán Malaysia đã xác định việc ghi nhận tài sản này là "dần dần trong một khoảng thời gian" đối với tài sản nhà ở.
Là một khuôn khổ được xây dựng dựa trên IFRS, MFRS đã được thực thi tại Malaysia từ ngày 1/1/2012 nhưng việc áp dụng cho các công ty nông nghiệp và phát triển bất động sản (các đối tượng chuyển tiếp) đã được hoãn lại. Tiếp theo việc sửa đổi IAS 41 và công bố một tiêu chuẩn mới về ghi nhận doanh thu, IFRS 15 doanh thu từ các hợp đồng với Khách hàng, MFRS trở thành khuôn khổ duy nhất được áp dụng cho các tổ chức phi tư nhân từ ngày 1/1/2018.
IFRS ở những nơi khác trong khu vực
Các nền kinh tế mới nổi thường có một số lượng nhỏ các kế toán viên và nhà định giá chuyên nghiệp, Nhóm các Nền kinh tế mới nổi được thành lập năm 2011. "Ngay cả các nhóm định giá của nhiều tổ chức tài chính lớn chỉ bao gồm một vài cá nhân. Ngoài ra, nhiều thị trường không thiết lập hệ thống riêng của họ để nắm bắt cơ sở dữ liệu nhằm đo lường giá trị hợp lý", Nhóm các nền kinh tế mới nổi đã viết trong Hướng dẫn áp dụng Tiêu chuẩn đo lường Giá trị hợp lý ở các nền kinh tế mới nổi.
Sự thiếu hụt các kế toán viên chuyên nghiệp này có ảnh hưởng trực tiếp. "Các chi phí liên quan đến việc xác định giá trị hợp lý và chuẩn bị các báo cáo tài chính có thể cao hơn ở các nước phát triển, đặc biệt nếu các quốc gia đó không có nhiều nhân viên có trình độ để thực hiện các đánh giá theo yêu cầu", báo cáo của Nhóm các nền kinh tế mới nổi giải thích. "Ví dụ, dân số ở Châu Phi gấp 10 lần Anh Quốc, nhưng có số lượng kế toán viên hơn".
Tuy nhiên, thách thức này dường như không cản trở việc áp dụng IFRS ở Đông Nam Á. Báo cáo của Ngân hàng Thế giới về Sự tuân thủ các tiêu chuẩn và quy tắc đối với các nền kinh tế đang phát triển ở Đông Nam Á cho thấy rằng, liên quan đến việc áp dụng IFRS tại Việt Nam, nhiều điểm chính của bản ghi nhớ đã được áp dụng. Việt Nam đang làm việc với các chuẩn mực kế toán dựa trên các phiên bản IFRS từ năm 1999 đến 2004, và có kế hoạch chuyển sang IFRS hiện tại vào năm 2020.
Cũng tại Philippines, khi các Nguyên tắc kế toán được thừa nhận chung (GAAP) điều chỉnh theo IFRS đến một mức độ đáng kể trong năm 2004 và 2005, chỉ còn lại các câu hỏi duy nhất về những hỗ trợ trong việc tiếp cận các tiêu chuẩn cùng tài liệu hướng dẫn và nghiên cứu sử dụng cùng ảnh hưởng của các tiêu chuẩn đó.
"IASB muốn có phản hồi về những gì cần phải làm trong việc cung cấp các nguồn lực giáo dục và đào tạo, cũng như thực thi luật pháp và thông qua các cơ quan có thẩm quyền," Subramanian nói.
"Bạn có thể thấy điều này xảy ra ở Việt Nam, nơi mọi thứ đang diễn ra nhanh chóng và chúng tôi đang làm việc với cả chính phủ và các bên liên quan để chuẩn bị cho IFRS. Tất nhiên, MoU này chỉ là một giai đoạn khác trong phát triển của một quá trình diễn ra liên tục. "
