Trao đổi thông tin góp phần giải quyết trốn, tránh thuế xuyên biên giới

Theo lãnh đạo ngành Thuế Việt Nam, tính đến ngày 10/10/2022, Việt Nam đã ký 80 Hiệp định thuế với các nước và vùng lãnh thổ trên thế giới, trong đó có 76 Hiệp định thuế đã có hiệu lực. Điểm chung là trong các hiệp định thuế đã ký kết đều có điều khoản về trao đổi thông tin (thường là Điều 26 hoặc 27 của các Hiệp định thuế).

Hiện tại, đây là khuôn khổ pháp lý quốc tế để Việt Nam thực hiện việc trao đổi thông tin với cơ quan thuế nước ngoài phục vụ công tác quản lý thuế và giải quyết các vấn đề trốn, tránh thuế xuyên biên giới. Theo đó, hợp tác trao đổi thông tin thanh tra, kiểm tra về lĩnh vực thuế đối với giao dịch xuyên biên giới đang được cơ quan thuế Việt Nam sử dụng như một công cụ quản lý thuế hữu hiệu.

Trong thời gian qua, cơ quan thuế Việt Nam đã và đang tập trung với việc thanh tra người nộp thuế (NNT) là đối tượng cư trú của Việt Nam có các giao dịch xuyên biên giới, do các đối tác nước ngoài cư trú tại nước ngoài và thường không hiện diện tại Việt Nam nên rất khó để thanh tra viên thuế xác minh thông tin thực tế đầu vào/đầu ra của NNT Việt Nam cũng như các thông tin, tài liệu do NNT Việt Nam cung cấp.

Để đảm bảo hiệu quả của công tác thanh tra thuế đối với những trường hợp này và tránh thất thu cho ngân sách nhà nước, việc sử dụng công cụ trao đổi thông tin là hết sức cần thiết. Vì hoạt động này giúp thanh tra viên thuế thu thập được thông tin mà trong nước không có sẵn, từ các cơ quan thuế nước ngoài.

Thông tin này hỗ trợ thanh tra viên thuế xác định nghĩa vụ thuế của NNT có thu nhập từ nước ngoài và cuối cùng hoàn thành quá trình thanh tra của họ. Nói cách khác, công cụ trao đổi thông tin giúp phát hiện ra thu nhập bị che giấu hoặc không được khai báo, tiết lộ các trường hợp trốn thuế có thể xảy ra và cũng là biện pháp ngăn chặn hành vi trốn thuế.

Bên cạnh đó, công cụ trao đổi thông tin còn giúp cơ quan thuế Việt Nam và cơ quan thuế đối tác xác định đúng nghĩa vụ thuế của NNT liên quan, tránh việc NNT thông đồng với nhau để tránh thuế tại cả hai nước. Trên thực tế, công cụ trao đổi thông tin trở nên hiệu quả trong việc giải quyết hồ sơ thanh tra, nhận diện rủi ro trong quá trình phân tích, đánh giá thông tin NNT cũng như nắm bắt rủi ro từ đó đánh giá được rủi ro trọng yếu trong quá trình thanh tra kiểm tra.

Ngoài ra, công cụ trao đổi thông tin còn hỗ trợ đoàn thanh tra rút ngắn thời gian thanh tra, kiểm tra tại doanh nghiệp, thời gian xác minh bản giấy từ khâu gửi xác minh đến khâu trả lời xác minh về các nước. Việc rút ngắn thời gian này đã mang lại hiệu quả đáng kể trong việc giải quyết các hồ sơ thanh tra khi có yêu cầu xác minh tại nước ngoài đặc biệt trong giải quyết hồ sơ hoàn thuế GTGT đối với hàng hóa xuất khẩu và kiểm tra chuyển giá.

Trong trường hợp cần thu thập thông tin từ cơ quan thuế nước ngoài để hoàn thành cuộc thanh tra thì cần xác định những nội dung và vấn đề gì. Về vấn đề này, theo quy định tại Quy chế trao đổi thông tin theo Hiệp định thuế của Tổng cục Thuế, Cục Thuế các địa phương cần cung cấp cho Vụ Hợp tác quốc tế (Tổng cục Thuế) thông tin về trường hợp hỗ trợ trao đổi thông tin với cơ quan thuế nước ngoài phục vụ công tác quản lý thuế.

Theo quy định, thanh tra thuế thường được thực hiện trong một khoảng thời gian ngắn khi NNT được yêu cầu cung cấp tài liệu để phục vụ công tác thanh tra. Trường hợp trong thời gian thực hiện thanh tra thuế, khi nhận được đề nghị hỗ trợ trao đổi thông tin với cơ quan thuế nước ngoài để đảm bảo quá trình thanh tra không bị kéo dài, Đoàn thanh tra sẽ ghi nhận và ban hành kết luận thanh tra trên cơ sở các thông tin, tài liệu do NNT cung cấp. Đồng thời, ghi rõ trong biên bản thanh tra: nếu kết quả trao đổi thông tin với cơ quan thuế nước ngoài có thông tin khác biệt so với các thông tin, tài liệu do NNT đã cung cấp cho Đoàn thanh tra, Đoàn thanh tra sẽ bổ sung phụ lục biên bản thanh tra.

Củng cố khuôn khổ pháp lý và mở rộng trao đổi thông tin về thuế, tiến tới trao đổi thông tin tự động

Theo Tổng cục trưởng Cao Anh Tuấn, Việt Nam đã chính thức trở thành thành viên thứ 159 của Diễn đàn toàn cầu về minh bạch và trao đổi thông tin về thuế (GF) từ ngày 26/12/2019. Việc trở thành thành viên của GF là cơ sở để Việt Nam tiến tới ký Hiệp định đa phương về Hỗ trợ hành chính thuế (MAAC), để củng cố khuôn khổ pháp lý và mở rộng trao đổi thông tin về thuế, tiến tới trao đổi thông tin tự động.

Hiện nay, Bộ Tài chính Việt Nam đang chỉ đạo Tổng cục Thuế hoàn thiện các thủ tục theo quy định của nội luật để trình Chính phủ phê duyệt ký MAAC. Việt Nam dự kiến ký MAAC trong năm 2022.

Để tuân thủ nghĩa vụ thành viên Diễn đàn thực hiện BEPS và thực hiện tiêu chuẩn tối thiểu của BEPS, tăng cường quan hệ hợp tác giữa các cơ quan thuế của các quốc gia và vùng lãnh thổ thông qua việc trao đổi thông tin theo hướng ngày càng minh bạch, Tổng cục Thuế dự kiến trình Bộ Tài chính kiến nghị Chính phủ phê duyệt chủ trương Việt Nam tham gia ký kết Thỏa thuận đa phương của Nhà chức trách có thẩm quyền về Trao đổi Báo cáo lợi nhuận liên quốc gia (CbC MCAA) và Thỏa thuận đa phương của Nhà chức trách có thẩm quyền về trao đổi tự động thông tin tài khoản tài chính (CRS MCAA) sau khi ký MAAC theo lộ trình và kế hoạch hành động thống nhất giữa Việt Nam với OECD.

“Dữ liệu CRS là nguồn thông tin quan trọng về các nguồn thu nhập của các cá nhân cư trú có tài khoản tài chính ở nước ngoài. Cùng với quy định tại Điều khoản trao đổi thông tin trong các Hiệp định thuế mà Việt Nam đã ký kết, việc trao đổi thông tin tự động (nhất là trao đổi tự động CRS) theo MAAC sẽ là công cụ trực tiếp ngăn ngừa việc trốn lậu thuế và gián tiếp giúp chống tham nhũng, rửa tiền và giúp giải quyết các trường hợp thanh tra thuế xuyên biên giới.” - Tổng cục trưởng Cao Anh Tuấn khẳng định.