Báo cáo CPEIR do Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) tại Việt Nam công bố ngày 11/3/2022. Báo cáo đã thực hiện khảo sát chi ngân sách nhà nước cho biến đổi khí hậu của 6 bộ: Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Giao thông Vận tải, Bộ Công Thương, Bộ Xây dựng, và Bộ Khoa học và Công nghệ cùng 28 tỉnh và TP. Cần Thơ.

Kết quả nghiên cứu của Báo cáo cho thấy 70% ngân sách cho biến đổi khí hậu của các bộ và hơn 90% ngân sách khí hậu ở các tỉnh là dành cho chi tiêu thích ứng với biến đổi khí hậu, phù hợp với các ưu tiên của Chính phủ về chi tiêu công.

Ngân sách cho ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2016-2020 của 6 bộ có giá trị từ 8.000-13.500 tỷ đồng, tương đương 26-30% tổng ngân sách cấp bộ. Trong đó, ngân sách cho ứng phó với biến đổi khí hậu chủ yếu tập trung vào thích ứng với biến đổi khí hậu, phù hợp với các chính sách quốc gia do các hoạt động giảm nhẹ chủ yếu thuộc về khu vực tư nhân. Hơn 90% ngân sách được chi cho nhiệm vụ thực hiện đầu tư ứng phó với biến đổi khí hậu; phần còn lại chi cho “Khoa học, kỹ thuật và xã hội” và “Chính sách và quản lý nhà nước”.

Theo Báo cáo, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Bộ Giao thông Vận tải là hai bộ chiếm phần lớn ngân sách cho biến đổi khí hậu, với mức chi hơn 8.000 tỷ đồng mỗi năm trong giai đoạn 2016-2020, tập trung chủ yếu vào thủy lợi và giao thông. Các bộ khác có cơ cấu chi cho biến đổi khí hậu đa dạng hơn, bao gồm các hoạt động thích ứng, giảm nhẹ và kết hợp cả hai.

Bên cạnh đó, sự đa dạng của các nhiệm vụ liên quan đến biến đổi khí hậu cho thấy, tính đa dạng trong các giải pháp ứng phó biến đổi khí hậu được xác định là nhiệm vụ chính sách của các bộ. Đây là cơ hội để điều chỉnh tốt hơn ngân sách cho biến đổi khí hậu phù hợp với các chính sách, giải pháp và hành động về tăng trưởng xanh và biến đổi khí hậu. 

Trong khi đó, ngân sách cho biến đổi khí hậu của 29 tỉnh, thành phố từ khoảng 15.000 tỷ đồng vào năm 2015 lên đến gần 24.000 tỷ đồng vào năm 2020. Phân bổ ngân sách từ nguồn vốn trong nước ổn định, nhưng nguồn vốn ODA có xu hướng tăng.

Báo cáo CPEIR cho thấy, ngân sách cho biến đổi khí hậu đang chiếm tỷ trọng tương đối ổn định trong tổng ngân sách cấp tỉnh, biến động trong khoảng 16-21% tổng ngân sách. Trong đó, các địa phương chi cho thích ứng biến đổi khí hậu là chủ yếu, chiếm hơn 90% ngân sách cho biến đổi khí hậu, phù hợp với các ưu tiên chính sách của đầu tư công, trong khi chi cho các hoạt động giảm nhẹ chủ yếu từ khu vực tư nhân. Hơn một nửa khoản chi cho nhiệm vụ thực hiện đầu tư ứng phó biến đổi khí hậu tập trung vào các lĩnh vực giao thông vận tải, khả năng chống chịu của các khu vực thành phố và dân cư, thủy lợi, chủ yếu liên quan đến cơ sở hạ tầng.

Các bộ và các tỉnh có thể sử dụng báo cáo này như một công cụ để đánh giá chi thường xuyên và là cơ sở để đầu tư cho các ưu tiên về ứng phó với biến đổi khí hậu và tăng trưởng xanh nhằm cải thiện chính sách và phân bổ nguồn lực cho biến đổi khí hậu.

Tại Báo cáo, các chuyên gia đưa ra một số khuyến nghị về các chính sách, giải pháp, theo đó, các chiến lược và kế hoạch hành động về biến đổi khí hậu và tăng trưởng xanh cần được phản ánh trong các mục tiêu và chỉ tiêu của các chính sách ngành cũng như Kế hoạch tổng thể phát triển Kinh tế xã hội. Trong đó, hiệu quả nhất là loại bỏ các báo cáo rà soát hồi cứu và chuyển sang theo dõi chi tiêu khí hậu có hệ thống được tích hợp vào hệ thống lập kế hoạch và lập ngân sách. Để làm được như vậy, cần xây dựng một hệ thống giám sát và báo cáo toàn diện để cải thiện việc lập ngân sách, giám sát, báo cáo và thông tin về chính sách và kế hoạch về biến đổi khí hậu.