Điều hòa khi kiểm toán – thanh tra chồng chéo

Các vấn đề nổi cộm nhất liên quan đến giải quyết sự chồng chéo giữa cơ quan Thanh tra và cơ quan Kiểm toán; thẩm quyền của Kiểm toán Nhà nước trong ban hành các văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) và xử lý vi phạm hành chính; vai trò của Kiểm toán Nhà nước trong phòng chống tham nhũng.

Cho ý kiến tại phiên họp, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng chỉ rõ, đến thời điểm này, Dự án Luật gần như đã hoàn thiện, chỉ còn một số nội dung còn ý kiến khác nhau cần thống nhất. Ví dụ như khi có sự chồng chéo giữa Cơ quan Thanh tra và Cơ quan Kiểm toán thì ai sẽ là người điều hòa, điều hòa như thế nào, thẩm quyền trách nhiệm ra sao để hai cơ quan cùng phối hợp, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

“Do đó, Luật sửa đổi, bổ sung cần quy định rất rõ về những vấn đề như vậy để đảm bảo không vướng mắc khi triển khai thực hiện”, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng nói.

Đề cập chi tiết về vấn đề này, Ủy ban Tài chính Ngân sách cho rằng, đây là vấn đề trọng tâm đặt ra yêu cầu sửa Luật Kiểm toán Nhà nước đã được nêu rõ trong Nghị quyết 18-NQ/TW, đồng thời dựa trên thực tế hiện nay là việc chồng chéo giữa thanh tra các cấp và Kiểm toán Nhà nước vẫn diễn ra.

Theo Ủy ban Tài chính Ngân sách, các quy định trong Dự án Luật liên quan đến nội dung này còn chung chung, chưa giải quyết được vấn đề thực tiễn đặt ra, nhất là để khắc phục tình trạng chồng chéo giữa Kiểm toán Nhà nướcvới thanh tra chuyên ngành của các bộ và thanh tra địa phương.

Vì vậy, Dự án Luật cần quy định rõ nguyên tắc phối hợp để tránh chồng chéo trong lập kế hoạch; các nguyên tắc, cách thức xử lý chồng chéo trong hoạt động thanh tra, kiểm toán và kế thừa kết quả của nhau giữa Kiểm toán Nhà nước và thanh tra các cấp.

Đồng tình với quan điểm này nhưng Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển lưu ý, bên cạnh quy định về phối hợp giữa các cơ quan này thì Dự án Luật cũng cần có quy định để xử lý những trường hợp “không điều hòa” được. “Trong những trường hợp như vậy thì cần có quy định về một cơ quan có thẩm quyền điều phối và ở đây là Quốc hội và UBTVQH, như vậy sẽ tránh được sự chồng chéo. Tất nhiên, mong muốn nhất là các cơ quan phải phối hợp tốt để không dẫn đến những trường hợp như vậy”, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển cho biết.

Liên quan đến Luật Ban hành VBQPPL và Luật Xử lý vi phạm hành chính, Ủy ban Tài chính Ngân sách thống nhất việc cần bổ sung thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật, xử lý vi phạm hành chính cho Kiểm toán Nhà nước. Tuy nhiên, việc bổ sung các nội dung này vào Dự thảo Luật sẽ chưa thể bảo đảm đủ căn cứ pháp lý để Kiểm toán Nhà nước triển khai thực hiện vì phải sửa các Luật có liên quan hoặc ban hành nhiều văn bản hướng dẫn.

Đồng tình quan điểm trên, UBTVQH cho rằng trong Dự thảo Luật cần có quy định về việc Kiểm toán Nhà nước có quyền ban hành các VBQPPL và có thẩm quyền trong việc xử lý vi phạm hành chính. Tuy nhiên, trong Luật Kiểm toán Nhà nước sửa đổi chỉ nên quy định sẽ có quyền đó, còn mức xử phạt thế nào, quy trình ban hành các văn bản pháp luật ra sao thì phải theo các luật tương ứng liên quan quy định để đảm bảo tính thống nhất chứ không nên quy định cụ thể.

Phòng chống tham nhũng: Làm rõ chứ không mở rộng quyền

UBTVQH cho rằng, trách nhiệm phòng chống tham nhũng, chống tiêu cực cũng là một nhiệm vụ quan trọng của Kiểm toán Nhà nước. Do đó, việc bổ sung quy định về phòng chống tham nhũng trong Dự thảo Luật là cần thiết để Kiểm toán Nhà nước trong vai trò hoạt động và chức năng của mình trong thực hiện Luật Phòng chống tham nhũng.

Tuy nhiên, đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Tài chính Ngân sách cho rằng, nhiều nội dung ở các khoản, điều như trong Dự thảo Luật hiện tại thực chất là dẫn chiếu Luật Phòng chống tham nhũng và Luật Kiểm toán Nhà nước hiện tại cũng đã quy định nhiều điều khoản để thực hiện các nội dung này, do đó nên rà soát loại bỏ.

Đồng thời, cần quy định vào Dự án Luật việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa, phát hiện, xử lý tham nhũng ngay chính trong cơ quan Kiểm toán Nhà nước và cụ thể hóa các nội dung Luật Phòng chống tham nhũng dẫn chiếu là thực hiện theo pháp luật về kiểm toán.

Ủy ban Tài chính Ngân sách cũng cho rằng, việc bổ sung thêm cụm từ “cùng hồ sơ, tài liệu đã kiểm toán” (tại Khoản 3, Điều 71 của Dự án Luật) làm hẹp phạm vi trách nhiệm của Trưởng đoàn, thành viên đoàn kiểm toán và cá nhân có liên quan đã tiến hành kiểm toán (so với Khoản 1, Điều 64, Luật Phòng chống tham nhũng).

Trong khi đó, việc bổ sung thêm quyền “xác minh” vào Khoản 2, Điều 46 của Dự thảo cho tất cả các cá nhân tổ chức có liên quan đến hoạt động kiểm toán khi thực hiện kiểm toán lại mở rộng hơn so với Điều 62, Luật Phòng chống tham nhũng (theo đó quy định chỉ đạo xác minh, làm rõ vụ việc tham nhũng nếu quá trình kiểm toán phát hiện vụ việc có dấu hiệu tham nhũng...).

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga, quy định của Dự thảo Luật cần phải đúng theo quy định của Luật Phòng chống tham nhũng, hoặc là dẫn chiếu sang, còn nếu không thì “bê nguyên” Điều 62 (Luật Phòng chống tham nhũng) sang chứ không được sửa đổi nội dung. Bên cạnh đó, bà Nga cũng đề nghị một số quy định cần phải cụ thể hóa Luật Phòng chống tham nhũng trong hoạt động kiểm toán nhằm đảm bảo tính công khai minh bạch và chống tham nhũng ngay trong chính những cơ quan phòng chống tham nhũng.

Cùng quan điểm này, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển cho rằng, nếu đã dẫn chiếu thì dẫn chiếu nguyên văn, còn không thì thực hiện theo đúng như Luật Phòng chống tham nhũng. Còn nếu mở rộng ra thêm quyền này, quyền kia thì sẽ rất phức tạp, dẫn tới một là Kiểm toán Nhà nước không đủ nguồn lực để làm, hai là có thể vượt quá thẩm quyền theo quy định của Luật Phòng chống tham nhũng.

Trên cơ sở phiên họp vừa qua, UBTVQH đã giao cho Ủy ban Tài chính Ngân sách, phối hợp với Kiểm toán Nhà nước và các cơ quan chức năng hoàn thiện Dự án Luật theo đúng quy trình của Luật Ban hành VBQPPL.