Đây chính là cơ sở để Việt Nam đẩy mạnh thu hút vốn, đặc biệt là dòng vốn ngoại trong thời gian tới để trở thành động lực tăng trưởng mới của nền kinh tế. 

Phát biểu tại Hội nghị “Gateway to Vietnam 2017” do Công ty Chứng khoán Sài Gòn (SSI) tổ chức ngày 25-10 tại TP. Hồ Chí Minh, Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình cho biết Việt Nam là nền kinh tế mở, quy mô thương mại 360 tỷ USD, đang thu hút 300 tỷ USD vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), tạo ra hàng triệu công ăn việc làm.

Với quy mô dân số tiệm cận 100 triệu người, trong đó 60% có độ tuổi dưới 35, là nguồn lao động trẻ, chất lượng; có sự ổn định chính trị, kinh tế, thể chế chính sách đang được cải thiện… là lợi thế của Việt Nam khi tạo điều kiện cho nhà đầu tư (NĐT) trong và ngoài nước hoạt động lâu dài, phát triển. Đối với TTCK, Chính phủ đã và đang coi trọng việc phát triển, đóng vai trò huy động vốn trung và dài hạn cho nền kinh tế. Tính đến hết quý III-2017, VN Index đã vượt 800 điểm, đây là mốc cao nhất từ năm 2008.

Theo Phó Thủ tướng, môi trường đầu tư tại Việt Nam đã cải thiện đáng kể trong những năm gần đây và sẽ có bước phát triển đột phá trong các năm tới. Việt Nam sẽ tập trung ổn định vĩ mô để phát triển nhanh và bền vững, phấn đấu đạt mục tiêu tăng trưởng GDP 6,7% năm 2017 và duy trì đà tăng trưởng cho những năm tiếp theo; thâm hụt ngân sách dưới 4%; nợ công duy trì dưới 65%; lạm phát dưới 5%; tập trung cải cách hệ thống tài chính tiền tệ, trong đó cải cách hệ thống ngân hàng, xử lý nợ xấu, hài hòa giữa chính sách tiền tệ và tài khóa ổn định; cải cách hệ thống doanh nghiệp nhà nước (DNNN), thực thi kiên quyết cổ phần hóa DNNN nhằm giảm thiểu việc Nhà nước can thiệp vào việc kinh doanh, trao vai trò kinh doanh cho tư nhân và coi việc phát triển kinh tế tư nhân là động lực quan trọng của nền kinh tế.

Theo ông Trần Văn Dũng, Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), TTCK Việt Nam được biết đến là một thị trường non trẻ và quy mô khiêm tốn, nhưng là một thị trường có tốc độ phát triển nhanh nhất về quy mô và thanh khoản trong khu vực. Trong khoảng 10 năm trở lại đây, quy mô của thị trường đã tăng 3 lần, từ 22% GDP năm 2006 lên hơn 63% GDP ở thời điểm hiện tại.

Thời điểm năm 2006, toàn thị trường chỉ có 192 doanh nghiệp niêm yết/đăng ký giao dịch và có duy nhất 1 doanh nghiệp có giá trị vốn hóa trên 1 tỷ USD. Đến nay, thị trường đã có trên 700 doanh nghiệp niêm yết, 640 doanh nghiệp đăng ký giao dịch, trong đó có 23 doanh nghiệp có giá trị vốn hóa trên 1 tỷ USD.

Riêng trong năm 2016 và những tháng đầu năm 2017, nhiều doanh nghiệp tên tuổi lớn tham gia TTCK như Sabeco, Vietnam Airlines, Vietjet Air, Novaland, Petrolimex, VPBank… Sắp tới thị trường sẽ đón nhận thêm những tên tuổi lớn như Vincom Retail, HDBank, Techcombank…

Tăng trưởng vượt bậc

Năm 2016, VN Index đạt mức tăng trưởng hơn 16%. Đến thời điểm hiện tại của năm 2017 VN Index tiếp tục tăng trưởng thêm 24,5%, trong khi HNX Index tăng trưởng 36%. Thanh khoản của TTCK đã tăng 50%, từ mức 3.000 tỷ đồng/phiên trong năm 2016 lên mức 4.500 tỷ đồng/phiên trong năm 2017.

Thị trường trái phiếu cũng đã có những bước phát triển nhanh, mạnh. Nếu năm 2006 dư nợ thị trường trái phiếu mới đạt mức 14% GDP, đến thời điểm hiện tại đã đạt gần 40%, trong đó chủ yếu là thị trường trái phiếu chính phủ (TPCP) với gần 30% GDP và thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) xấp xỉ 6% GDP.

Thanh khoản của thị trường TPCP đã tăng ngoạn mục từ mức hơn 324 tỷ đồng/phiên năm 2009 lên mức gần 9.000 tỷ đồng/phiên trong năm 2017, tăng 27 lần và gấp đôi giá trị giao dịch bình quân phiên của thị trường cổ phiếu. 

Mặc dù có quy mô khiêm tốn khoảng 124 tỷ USD và xếp hạng ở thị trường cận biên, nhưng những con số nêu trên là bằng chứng cho thấy sự phát triển vượt bậc và sức hấp dẫn ngày càng tăng của TTCK, một trong những thị trường vốn lớn nhất Việt Nam. Cụ thể, đã có hơn 1,8 triệu tài khoản giao dịch được mở, trong đó có trên 21.000 tài khoản của NĐT nước ngoài (NĐTNN).

Năm 2017, NĐTNN đã mua ròng khá nhiều trên cả thị trường cổ phiếu và thị trường trái phiếu. Tổng giá trị danh mục đầu tư gián tiếp của NĐTNN đến tháng 10 tăng 47,4% so với cuối năm 2016.

Kết quả này đã được ông Kyle Kelhofer, Giám đốc quốc gia Tổ chức Tài chính quốc tế IFC, khẳng định: “Kỳ tích trong thu hút FDI phần nào minh chứng việc chuyển dịch mô hình kinh tế thành công của Việt Nam. So với các quốc gia trên thế giới, Việt Nam là quốc gia có nền chính trị cực kỳ ổn định. Đây chính là yếu tố NĐTNN đặt lên hàng đầu khi quyết định đầu tư vào quốc gia nào đó”.

TTCK Việt Nam đã thực sự trở thành kênh huy động vốn quan trọng cho nền kinh tế, có cơ cấu ngày càng vững chắc và hoàn thiện. Vốn hóa của thị trường cổ phiếu và thị trường trái phiếu đã đạt mức trên 100% GDP, so với mức 130% GDP của dư nợ tín dụng ở thời điểm hiện tại, cho thấy thị trường tài chính - tiền tệ của Việt Nam đang từng bước đạt được cơ cấu cân bằng, vững chắc hơn so với trước đây.

Nhằm nâng cao sức hấp dẫn cho TTCK, UBCKNN đã chính thức mở TTCK phái sinh với sản phẩm giao dịch đầu tiên là hợp đồng tương lai chỉ số VN30. Mặc dù mới có 7/78 số công ty chứng khoán được công nhận làm thành viên giao dịch, nhưng thị trường non trẻ này đã có hơn 10.000 tài khoản giao dịch, giá trị giao dịch bình quân tháng đạt hơn 445 tỷ đồng/phiên, số lượng hợp đồng duy trì ở mức khoảng 24.700 hợp đồng/ngày. Có thể nói đây là sự khởi đầu tốt đẹp và đầy hứa hẹn.

Ông Trần Văn Dũng cho rằng có đủ cơ sở để lạc quan về sự tiếp tục phát triển bền vững TTCK Việt Nam trong thời gian tới. Về vĩ mô, tốc độ tăng trưởng GDP dự báo đạt mức trên 6,7% trong năm nay và duy trì ở mức cao cho 5 năm tiếp theo, trong khi lạm phát được kiềm chế dưới mức mục tiêu, tỷ giá tương đối ổn định, mặt bằng lãi suất vốn được duy trì ở mức hợp lý.

Về quan điểm phát triển của Việt Nam đang có sự chuyển dịch, chính thức coi kinh tế tư nhân và phát triển kinh tế tư nhân là trụ cột quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội. Đây là điều kiện cơ bản tạo nền tảng cho sự phát triển tiếp theo của TTCK Việt Nam trong thời gian tới.

Hàng hóa khủng đã sẵn sàng

Chủ trương và kế hoạch cụ thể đẩy mạnh cổ phần hóa, thoái vốn trong thời gian tới của Chính phủ sẽ cung cấp một lượng hàng hóa có chất lượng cho thị trường. Trong 9 tháng năm 2017, Chính phủ đã cổ phần hóa thành công 34/44 DNNN. Sang năm 2018 sẽ tiếp tục cổ phần hóa thêm 64 DN, trong đó có nhiều DN lớn như Vianpaco, Mobifone và hàng loạt DN lớn khác trong ngành vàng bạc đá quý, bất động sản, phát điện.

Năm 2019, dù kế hoạch cổ phần hóa dự kiến chỉ 18 DN nhưng có thể nhìn thấy nhiều tên tuổi lớn, hấp dẫn như Viancafe, VNPT, Vinachem, TKV. Từ nay đến cuối năm, một số DN sẽ được đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa như PV Oil, PV Power, Vinataba và thực hiện đẩy mạnh bán cổ phần tại Sabeco và Vinamilk. Như vậy, trong thời gian 1-2 năm tới, hàng trăm DNNN sẽ được thực hiện cổ phần hóa và tham gia niêm yết/đăng ký giao dịch trên TTCK, chắc chắn sẽ tăng trưởng về quy mô và tạo ra cơ hội lớn cho NĐT trong và ngoài nước.

Dự kiến trong thời gian tới, UBCKNN sẽ chỉ đạo đưa các sản phẩm mới vào giao dịch trên TTCK, sẽ làm tăng tính hấp dẫn, tăng cơ hội đầu tư. Trong các sản phẩm sắp tới có chứng quyền bảo đảm dự kiến đưa vào giao dịch vào cuối năm nay hoặc đầu năm sau. Trên thị trường phái sinh, hợp đồng tương lai TPCP (bond futures) sẽ được đưa vào giao dịch trong năm 2018.

Một số chứng khoán phái sinh khác đang được tiếp tục nghiên cứu để đưa vào giao dịch trong năm 2019 và 2020, đáp ứng nhu cầu đầu tư và nhu cầu phòng ngừa rủi ro cho thị trường cơ sở. Đặc biệt, trong khuôn khổ pháp lý cho thị trường vốn, TTCK sẽ được tiếp tục hoàn thiện trong thời gian tới, trong đó Bộ Tài chính dự kiến hoàn thành việc sửa đổi Luật Chứng khoán trong năm 2019. 

Luật Chứng khoán sửa đổi sẽ tạo điều kiện cho DN huy động vốn thông qua phát hành cổ phiếu và trái phiếu, tạo khung khổ pháp lý cho các sản phẩm mới trên thị trường, nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác thanh tra, giám sát TTCK của các cơ quan quản lý, đảm bảo thị trường phát triển bền vững và minh bạch.

Khung khổ pháp lý mới, cùng với việc áp dụng hệ thống công nghệ mới đồng bộ tại 2 Sở và Trung tâm Lưu ký chứng khoán Việt Nam (VSD) dự kiến từ năm 2019, cùng với những cải tiến như chuyển thanh toán tiền giao dịch, gỡ bỏ hạn chế sở hữu của NĐT trong ngành kinh doanh phổ biến... chắc chắn sẽ tạo ra môi trường đầu tư cởi mở, công khai, minh bạch và được quản lý chặt chẽ hơn, tạo ra nhiều cơ hội và công bằng hơn cho tất cả NĐT trong và ngoài nước.