Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, trình bày Tờ trình, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng giảm từ 4.000 đồng/lít xuống 2.000 đồng/lít; Dầu diesel, dầu mazut, dầu nhờn giảm từ 2.000 đồng/lít xuống 1.000 đồng/lít; Mỡ nhờn giảm từ 2.000 đồng/kg xuống 1.000 đồng/kg; Dầu hỏa giảm từ 1.000 đồng/lít xuống mức sàn 300 đồng/lít; Riêng đối với nhiên liệu bay giữ như mức hiện hành đang được giảm là 1.500 đồng/lít theo Nghị quyết số 13/2021/UBTVQH15 ngày 31/12/2021 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Nghị quyết có hiệu lực thi hành từ ngày 01/4 đến hết ngày 31/12/2022. Từ ngày 1/1/2023, mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng, dầu, mỡ nhờn được thực hiện theo quy định tại Nghị quyết số 579/2018/UBTVQH14 ngày 26/09/2018 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, trước diễn biến giá dầu thô thế giới liên tục tăng cao trong thời gian gần đây, nhằm giảm bớt tác động xấu do giá dầu tăng cao đối với lạm phát, tiêu dùng và đời sống người dân, một số quốc gia đã triển khai thực hiện giải pháp giảm thuế đối với xăng dầu (tùy đặc điểm mà mỗi quốc gia áp dụng biện pháp giảm thuế khác nhau). Điển hình như Hàn Quốc đã thực hiện tạm thời giảm 20% thuế nhiên liệu đối với xăng, dầu diesel và khí hóa lỏng trong vòng sáu tháng từ ngày 12/11/2021 đến hết tháng 4/2022.

Theo tính toán của Bộ Tài chính, với mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng, dầu, mỡ nhờn như đề xuất thì dự kiến số thu thuế bảo vệ môi trường đối với xăng, dầu, mỡ nhờn trong năm 2022 sẽ giảm khoảng 29.035 tỷ đồng/năm, từ đó tác động làm giảm thu ngân sách nhà nước (NSNN) cả năm khoảng 31.938 tỷ đồng/năm  (đã bao gồm cả thuế bảo vệ môi trường, thuế giá trị gia tăng). 

Nếu tính giảm mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng, dầu, mỡ nhờn từ ngày 1/4/2022 thì số giảm thu NSNN sẽ khoảng 23.954 tỷ đồng (bao gồm cả thuế bảo vệ môi trường, thuế giá trị gia tăng).

Tuy nhiên, việc giá dầu thô thế giới và giá xăng dầu trong nước liên tục tăng trong thời gian qua và được dự báo là có thể tiếp tục tăng trong thời gian tới sẽ có tác động làm tăng thu NSNN, đặc biệt là nguồn thu từ dầu thô. Qua đó, sẽ bù đắp số giảm thu do việc giảm mức thuế bảo vệ môi trường theo phương án trên.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho rằng, việc điều chỉnh giảm mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng, dầu, mỡ nhờn là phù hợp với chủ trương của Đảng, Nhà nước trong việc kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô và phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước trước bối cảnh giá dầu thô thế giới và giá xăng dầu trong nước biến động tăng và có xu hướng tăng cao trong khi nền kinh tế - xã hội đang gặp nhiều khó khăn do tác động của dịch COVID-19.

Đồng thời, việc điều chỉnh đảm bảo trong khung mức thuế bảo vệ môi trường quy định tại Luật thuế bảo vệ môi trường nên vẫn đảm bảo nguyên tắc phù hợp với mức độ gây tác động xấu đến môi trường của hàng hóa.

Trong ngắn hạn, sản lượng tiêu thụ xăng, dầu, mỡ nhờn khó có khả năng tăng cao hơn so với thời điểm trước dịch (năm 2019) vì nền kinh tế - xã hội vẫn còn đối mặt nhiều nguy cơ tiềm ẩn do tình hình dịch bệnh vẫn còn phức tạp. Do đó, về cơ bản, việc giảm mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu trong năm 2022 sẽ không làm ảnh hưởng đến mục tiêu bảo vệ môi trường của chính sách thuế bảo vệ môi trường do mức gia tăng tiêu thụ xăng dầu sẽ không quá lớn.

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội - Nguyễn Phú Cường cho biết, đa số ý kiến thống nhất với các mức giảm thuế theo đề xuất tại Tờ trình của Chính phủ vì việc giảm thuế là chính sách hỗ trợ, thể hiện sự chia sẻ của Nhà nước với người dân, doanh nghiệp trong bối cảnh vừa phục hồi kinh tế sau đại dịch COVID-19, vừa bị ảnh hưởng bởi biến động trên thị trường thế giới hiện nay, góp phần kiềm chế lạm phát, bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô.

Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách cũng lưu ý, tại thời điểm Chính phủ dự thảo Tờ trình, giá dầu có lúc đã lên tới mức 130 USD/thùng, đến thời điểm hiện nay, giá dầu thô đã giảm xuống quanh mức 100-110USD/thùng. Do vậy, đề nghị Chính phủ lưu ý các căn cứ để xác định và đề xuất mức giảm đều 50% đối với tất cả các mặt hàng xăng dầu, trừ dầu hỏa và bổ sung số liệu so sánh giá xăng dầu với các nước trong khu vực để tránh buôn lậu, chuyển xăng dầu ra bên ngoài.

Thường trực Uỷ ban Tài chính Ngân sách đề nghị Chính phủ cân nhắc khả năng điều hành giảm thuế nhập khẩu MFN của mặt hàng xăng như một biện pháp bổ sung để can thiệp trong trường hợp giá dầu thô trên thị trường thế giới tiếp tục có biến động. 

Cùng với đó là tăng cường công tác quản lý, kịp thời kiểm tra và có biện pháp xử lý phù hợp, đảm bảo các doanh nghiệp đầu mối xăng dầu trong nước sử dụng đúng quy định đối với lượng xăng dầu dự trữ thương mại của doanh nghiệp. 

Thường trực Uỷ ban Tài chính Ngân sách cũng đề nghị, ngoài việc trích lập Quỹ bình ổn giá xăng dầu bằng tiền, Chính phủ cần nghiên cứu khả năng bổ sung công cụ cho Quỹ bằng hiện vật (xăng dầu) để đa dạng hóa các công cụ có thể sử dụng tham gia điều tiết, hỗ trợ cho mục tiêu bình ổn thị trường xăng dầu trong nước.

Cho ý kiến về nội dung này, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng, xăng dầu là mặt hàng thiết yếu và thuộc mặt hàng bình ổn giá, bám sát tình hình giá xăng dầu thế giới nhưng đặt dưới sự quản lý của Nhà nước.

Cụ thể ở đây, Thường vụ Quốc hội cơ bản đồng tình với đề nghị của Chính phủ, nhưng vẫn còn nhiều ý kiến khác lo ngại tới đây giá xăng dầu thế giới vẫn còn biến động. Mức giá giảm tùy thuộc vào quyết định của Chính phủ.

Kết thúc Phiên họp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã biểu quyết thông qua dự thảo Nghị quyết về mức thuế bảo vệ môi trường đối với xăng, dầu, mỡ nhờn trong điều kiện giảm tối đa theo đề xuất của Chính phủ.