Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tỷ lệ giải ngân vốn nước ngoài cấp phát từ ngân sách Trung ương tính đến ngày 31/10/2020 ước đạt 18.089 tỷ đồng, bằng 30,15% so với kế hoạch giao. Mức giải ngân vốn nước ngoài đã tăng từ 21,26% trong 8 tháng lên 30,15% trong 10 tháng, cao hơn cùng kỳ năm 2019. Nếu tính theo số vốn kế hoạch năm 2020 đã điều chỉnh thì mức giải ngân này đạt trên 35%. Mức giải ngân này tuy cao hơn so với cùng kỳ năm 2019 cả về giá trị (12.367 tỷ đồng) và tỷ lệ (27,09%), nhưng tỷ lệ giải ngân vốn nước ngoài như vậy là vẫn còn thấp.

Phát biểu mở đầu hội nghị sáng 29/10 về tình hình thực hiện, giải ngân các chương trình, dự án ODA, vốn vay ưu đãi nước ngoài, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc  thông báo về tình hình bão lũ ở miền Trung, liên tiếp xảy ra các sự cố trong thời gian qua như tai nạn tàu thuyền trên biển, đến nay chưa tìm thấy gần 30 người. Tối 28/10, xảy ra vụ sạt lở đất rất nghiêm trọng trên địa bàn huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam, khiến hơn 50 người mất tích.

Ngay trong tối 28/10, Thủ tướng Chính phủ đã có biện pháp chỉ đạo rất quyết liệt để đưa lực lượng chức năng vào tận hiện trường. Đêm 28-10, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng cũng đã có cuộc họp tại TP Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam để chỉ đạo xử lý. Sáng 29/10, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng đã di chuyển Sở chỉ huy tiền phương đến khu vực này, cùng lực lượng quân đội tìm kiếm bà con bị vùi lấp. Đồng thời, Thủ tướng cũng yêu cầu các loại phương tiện, nhất là hải quân, không quân tiếp tục tìm 2 tàu mất liên lạc.

Vấn đề giải ngân các chương trình, dự án ODA, vốn vay ưu đãi nước ngoài, Thủ tướng nhấn mạnh thời gian còn lại của năm 2020 chỉ có 2 tháng. Đến nay, giải ngân vốn đầu tư ngân sách Nhà nước đạt trên 60%, là mức cao nhất từ trước đến nay. Giải ngân ODA cũng có chuyển biến, nhưng tỷ lệ còn thấp. Do đó, Thủ tướng đề nghị thảo luận rõ nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng giải ngân vốn thấp.

Theo Thủ tướng, vấn đề thấy rõ nhất là giải phóng mặt bằng. Tại sao nhiều dự án kéo dài nhiều năm chưa giải phóng mặt bằng được, có phải do chúng ta chưa quan tâm, chưa có cách làm đúng mức không? Vấn đề mặt bằng chủ yếu là ở cấp quận, huyện, tỉnh, vì vậy Thủ tướng đặt vấn đề lãnh đạo chính quyền đã nêu cao tinh thần trách nhiệm, có cách làm tốt trong tìm mặt bằng tốt cho dự án ODA chưa?

Với vấn đề vốn đối ứng, Thủ tướng nêu tình trạng, nhiều địa phương đi xin dự án ODA nhưng không bố trí vốn đối ứng cho dự án, do đó cũng cần làm rõ giải pháp nào cho vấn đề này. Việc giải quyết thủ tục giải ngân ở địa phương còn chậm trễ, Thủ tướng yêu cầu cơ quan nào gây khó khăn, phiền hà cho thủ tục ODA thì phải nói rõ.

Bên cạnh đó, Thủ tướng cũng chỉ ra các nguyên nhân về phía chủ đầu tư, ban quản lý dự án kém năng lực, lúng túng, không có kinh nghiệm trong tổ chức thi công. Việc chuẩn bị dự án còn sơ sài, đơn giản.

Tựu trung lại, Thủ tướng nhấn mạnh cần tập trung nêu rõ giải pháp, thẩm quyền của người nào, cơ quan nào, ban quản lý nào thì phải tự giải quyết, “không đá quả bóng” từ tỉnh lên Trung ương. Phải xắn tay vào cuộc, phải quyết chí trong lãnh đạo, phấn đấu đến cuối năm sẽ đạt được tỷ lệ giải ngân cụ thể. “Địa phương nào không làm được thì báo cáo Thủ tướng điều chuyển vốn, cắt vốn, thậm chí sang năm 2021, 2022 không bố trí vốn nữa. Phải có chế tài mạnh mẽ”, Thủ tướng lưu ý.