Đây là lần đầu tiên Trung Quốc công bố hệ thống bảo hiểm tiền gửi ngân hàng - một động thái nhằm tiến tới tự do hóa hoàn toàn lãi suất và tạo ra môi trường cạnh tranh lành mạnh hơn cho khối ngân hàng.

Chính phủ Trung Quốc vừa đưa ra mức bảo hiểm tiền gửi tại các ngân hàng Trung Quốc là 500.000 nhân dân tệ/tài khoản, theo dự thảo luật do Văn phòng Lập pháp vụ (LAO) thuộc Hội đồng Nhà nước Trung Quốc công bố ngày 30/11. Số tiền này dự kiến sẽ đủ để trang trải cho tất cả các khoản tiền gửi (bằng nội tệ và ngoại tệ) tại ngân hàng của 99,63% khách hàng, theo LAO.

Theo dự thảo luật trên, Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBOC) sẽ thành lập quỹ bảo hiểm tiền gửi dựa trên sự góp vốn các ngân hàng. Quỹ này sẽ trả phí cho chương trình bảo hiểm tiền gửi và được phép đầu tư vào trái phiếu chính phủ, tín phiếu và các loại trái phiếu tài chính có tín nhiệm cao. Ban điều hành quỹ bảo hiểm tiền gửi này sẽ điều chỉnh mức phí bảo hiểm tiền gửi (dựa trên mức trần 500.000 nhân dân tệ) tùy theo điều kiện kinh tế - tài chính và khả năng quản lý rủi ro của từng ngân hàng.

Dù chưa có thông báo chính thức về ngày áp dụng nhưng giới truyền thông Trung Quốc cho biết, hệ thống bảo hiểm tiền gửi ngân hàng sẽ bắt đầu hoạt động ngay trong đầu năm 2015.

LAO cho biết, việc thiết lập hệ thống bảo hiểm tiền gửi vừa giảm bớt rủi ro đối với khách hàng gửi tiền tại các ngân hàng Trung Quốc vừa giúp duy trì niềm tin của người dân vào thị trường tài chính và hệ thống ngân hàng nước này.

Dự thảo luật này sẽ không được áp dụng cho các ngân hàng nước ngoài đang hoạt động tại Trung Quốc cũng như các chi nhánh ở nước ngoài của khối ngân hàng Trung Quốc.

Khối ngân hàng sẽ có 1 tháng (hạn chót vào ngày 30/12) để phản hồi về dự thảo luật này cho PBOC. Hiện tại, Trung Quốc là nền kinh tế lớn duy nhất tại châu Á không có hệ thống tiền gửi chính thức.

Thông báo về dự thảo luật này đã đẩy giá cổ phiếu của 5 ngân hàng lớn nhất Trung Quốc lên cao trong đầu phiên giao dịch hôm nay 1/12. Theo đó, cổ phiếu của Ngân hàng Công nghiệp và Thương mại Trung Quốc (ICBC) tăng hơn 2%, Ngân hàng Nông nghiệp Trung Quốc tăng hơn 3%, Ngân hàng Xây dựng Trung Quốc tăng 1,9% và Ngân hàng Truyền thông Trung Quốc tăng gần 3%.

Thành lập hệ thống bảo hiểm tiền gửi sẽ tạo ra môi trường cạnh tranh lành mạnh hơn giữa các ngân hàng. Tuy nhiên, động thái này cũng sẽ mang đến nhiều rủi ro khác.

Trước hết, việc trả phí bảo hiểm tiền gửi sẽ kéo giảm lợi nhuận của các ngân hàng Trung Quốc. Theo ước tính của chuyên gia May Yan tại Barclays, doanh thu năm 2015 của khối ngân hàng Trung Quốc sẽ giảm 1,53% với mức phí bảo hiểm từ 0,05% - 0,11% đối với các ngân hàng khác nhau.

Xét về lâu dài, hệ thống bảo hiểm tiền gửi sẽ tác động rất lớn đến các ngân hàng nhỏ, theo nhận định của các chuyên gia. Rất có khả năng các ngân hàng nhỏ sẽ bị rút vốn mạnh do nền tảng vốn yếu và mạng lưới hoạt động hạn hẹp so với những cơ sở cho vay lớn hơn.

Trong năm 2014 tính đến ngày 31/10, lượng tiền gửi tại các ngân hàng Trung Quốc đã tăng 112 nghìn tỷ nhân dân tệ; đồng thời, nợ xấu cũng lên cao nhất 6 năm, gây áp lực lớn cho hệ thống tài chính Trung Quốc.

Trước đó trong tháng 11, PBOC đã quyết định hạ lãi suất đi vay và lãi suất tiền gửi, nhằm hỗ trợ khối doanh nghiệp và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.