Thực trạng ứng dụng kế toán quản trị tại doanh nghiệp Việt Nam

Kế toán quản trị là lĩnh vực chuyên môn của kế toán nhằm nắm bắt các vấn đề thực trạng, đặc biệt là thực trạng tài chính của doanh nghiệp. Qua đó, giúp nhà quản lý doanh nghiệp ra các quyết định điều hành một cách tối ưu. Mặc dù ra đời sau so với kế toán tài chính nhưng kế toán quản trị ngày càng chứng tỏ sự cần thiết và vai trò đặc biệt quan trọng. Thông tin của kế toán quản trị không chỉ quan trọng trong vận hành doanh nghiệp, mà còn phục vụ công tác kiểm soát và đánh giá doanh nghiệp.

Ở Việt Nam, trong bối cảnh môi trường kinh doanh cũng như đầu tư ngày càng phức tạp, vai trò của kế toán nói chung càng được nâng cao. Không chỉ dừng lại ở kế toán tài chính là đơn vị cung cấp thông tin cho các đối tượng bên ngoài, kế toán quản trị với chức năng cung cấp thông tin cho các nhà lãnh đạo để tham khảo trước khi đưa ra các quyết định để điều hành, quản lý doanh nghiệp cũng được chú trọng. Tuy nhiên, việc áp dụng kế toán quản trị trong các doanh nghiệp Việt Nam còn tồn tại một số hạn chế, cụ thể, đại đa số các doanh nghiệp vẫn chưa quan tâm thỏa đáng đến một văn bản có ý nghĩa đầu tiên hướng dẫn các doanh nghiệp áp dụng kế toán quản trị. Các doanh nghiệp chỉ quan tâm đến kế toán tài chính mà không hề biết vai trò mà kế toán quản trị mang lại trong điều hành doanh nghiệp.

Mặc dù văn bản hướng dẫn về áp dụng kế toán quản trị vào doanh nghiệp đã được ban hành và kiện toàn, nhưng còn mang tính chất hướng dẫn, nên đa phần doanh nghiệp vừa và nhỏ không áp dụng kế toán quản trị, thậm chí những doanh nghiệp có quy mô lớn nhưng vẫn chưa áp dụng.

Hiện nay, các doanh nghiệp Việt Nam mới áp dụng sơ khai, đơn giản chỉ là sự kết hợp giữa kế toán tài chính và kế toán quản trị, kế toán quản trị chỉ là chi tiết hóa số liệu của kế toán tài chính. Các doanh nghiệp chưa khai thác triệt để công cụ kế toán quản trị vào doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, các nhà quản trị doanh nghiệp còn lúng túng khi nghiên cứu nội dung kế toán quản trị để áp dụng thực tế vào doanh nghiệp. Điều đó, đòi hỏi các nhà quản trị doanh nghiệp phải có đủ chuyên môn và kinh nghiệm chuyên tư vấn xây dựng hệ thống kế toán quản trị. Để đáp ứng được yêu cầu trên, bắt buộc các nhà quản trị doanh nghiệp phải bỏ ra khoản phí để đào tạo nhân viên kế toán quản trị và các chi phí khác phục vụ cho việc áp dụng kế toán quản trị vào doanh nghiệp. Tuy nhiên, các nhà quản trị doanh nghiệp luôn cân nhắc giữa chi phí đầu tư và hiệu quả mang lại của công tác kế toán quản trị và đó chính là một trong những trở ngại lớn mà hầu hết các doanh nghiệp Việt Nam chưa muốn áp dụng kế toán quản trị vào doanh nghiệp.

Nâng cao hiệu quả ứng dụng kế toán quản trị tại các doanh nghiệp

Để kế toán quản trị thực sự được vận dụng hiệu quả tại các doanh nghiệp Việt Nam trong bối cảnh mới, cần lưu ý một số vấn đề sau:

Ở cấp quản lý vĩ mô, đòi hỏi phải có sự can thiệp vĩ mô của Nhà nước và các cơ quan quản lý tào tạo chuyên ngành nhằm quy định và hướng dẫn mô hình vận dụng kế toán quản trị, để doanh nghiệp thấy được tầm quan trọng và hiệu quả mang lại khi vận dụng kế toán quản trị.

Đối với các doanh nghiệp, các nhà quản lý thì cần phải nhận thức về tầm quan trọng của việc sử dụng các thông tin của kế toán, xây dựng được hế thống thông tin thông suốt trong nội bộ doanh nghiệp; đồng thời, phải mạnh dạn cải tiến, sắp xếp lại bộ máy kế toán cho phù hợp với yêu cầu phát triển của kinh tế thị trường; tuân thủ và đảm bảo chế độ kế toán rõ ràng, tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế; lưu giữ tất cả các số liệu, sổ sách chứng từ cần thiết nhằm tránh rủi ro có thể xảy ra; tăng cường học tập kinh nghiệm áp dụng kế toán quản trị của những tập đoàn kinh tế tại các quốc gia có nền kinh tế phát triển trên thế giới về mô hình báo cáo, hệ thống chỉ tiêu, từ đó áp dụng phù hợp với thực tế.

Hệ thống kế toán quản trị không có một quy chuẩn pháp lý chung nào về hình thức lẫn nội dung báo cáo, do đó, doanh nghiệp phải tự xây dựng một hệ thống chỉ tiêu kế toán quản trị cụ thể theo mục tiêu quản trị đặt ra. Các chỉ tiêu này phải đảm bảo so sánh được giữa các thời kỳ để đưa ra được các đánh giá chính xác về thực tế tình hình hoạt động của doanh nghiệp. Cùng với đó, doanh nghiệp cũng cần xây dựng quy trình sản xuất thống nhất, thiết lập hệ thống quản lý chất lượng sản phẩm, dịch vụ. Điều này không những giúp doanh nghiệp chuẩn hóa hoạt động mà còn là cơ sở để cung cấp nguồn số liệu chính xác cho kế toán quản trị trong quá trình lập báo cáo. Chính sự thống nhất về bản chất số liệu sẽ giúp việc so sánh các chỉ tiêu hiệu quả hơn.

Ngoài ra, các doanh nghiệp cần xây dựng một đội ngũ nhân sự làm công tác kế toán không những có chuyên môn nghiệp vụ mà còn có sự hiểu biết về hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, từ đó mới có thể đưa ra các phân tích, đánh giá chính xác trên cơ sở số liệu thu thập được.