Bắc Kinh đang trở thành một trong nhiều thành phố của Trung Quốc đã tận dụng triệt để phương pháp điện hóa nhằm giảm thiểu ô nhiễm không khí. Không chỉ vậy, chỉ trong 8 năm, Thâm Quyến đã trở thành thành phố đầu tiên trên thế giới điện hóa tất cả 16.359 xe buýt công cộng, tiếp nối sau đó là Thượng Hải và Hàng Châu.

“Xe buýt chạy bằng điện là một sự khởi đầu và nó chỉ là một bước nhỏ trong kế hoạch của công ty. Trong tương lai, chúng tôi cũng muốn điện hóa toàn bộ taxi, xe tải và tất cả các phương tiện khác”, nhà sản xuất phương tiện bằng điện BYD của Trung Quốc tuyên bố.

Trung Quốc đã trở thành nước dẫn đầu về phương tiện vận chuyển bằng điện, sở hữu 99% trong số 385.000 xe buýt điện trên thế giới, một con số dự kiến ​​sẽ tăng lên 600.000 vào năm 2025. Điều này có nghĩa là nước này không chỉ dẫn đầu thị trường toàn cầu về thiết bị điện, mà còn đạt được những thành tựu to lớn trong việc giảm ô nhiễm không khí và khí thải nhà kính trên toàn quốc.

Nguồn gốc của sự tăng trưởng vượt bậc này nằm ở việc kết hợp đặc biệt giữa các chính sách chính trị, công nghệ và kinh tế được Trung Quốc sử dụng trong cuộc đấu tranh chống ô nhiễm không khí. Hành trình 20 năm chống ô nhiễm không khí của Bắc Kinh giờ đã chạm đến mọi khu vực của nền kinh tế thành phố, và ảnh hưởng đáng kể đến cuộc sống của 21 triệu cư dân nơi đây.

Những năm 1990 là thời điểm tăng trưởng của Bắc Kinh, không chỉ về dân số (gần 13,6 triệu người) mà còn cả ngành công nghiệp và than đá. Khi số lượng ô tô trên đường tăng vọt lên đến con số 1 triệu xe, các tiêu đề trên khắp thế giới về thành phố khói bụi liên tục được nhắc đến.

Chính quyền thành phố Bắc Kinh quyết định đưa ra một loạt các biện pháp khẩn cấp để giải quyết ô nhiễm không khí. Các cơ quan chức năng liên quan cũng bắt đầu xuất bản các báo cáo về chất lượng không khí hàng tuần.

Các biện pháp được đặt ra thể hiện một kế hoạch toàn diện để ngăn chặn ô nhiễm không khí. Nó bao gồm luật pháp và các cơ chế thực thi, lập kế hoạch có hệ thống, các tiêu chuẩn nghiêm ngặt của địa phương và mức độ tham gia của cộng đồng.

Chiến dịch liên quan đến tất cả các nguồn gây ô nhiễm: Từ đốt than, xây dựng và lượng tiêu thụ nhiên liệu cá nhân. Nhưng lĩnh vực giao thông vận tải vẫn được đánh giá là một phần quan trọng của vấn đề, với thực tế quyền sở hữu xe hơi và dân số trong thành phố đang ngày càng tăng.

Đến đầu những năm 2000, các loại khí ô nhiễm như carbon monoxide, sulfur dioxide và các hạt vật chất bắt đầu có xu hướng giảm. Trước mắt Bắc Kinh là Thế vận hội Olympic 2008, và các biện pháp nghiêm ngặt, tạm thời đã được công bố đồng thời các quan chức thành phố đã phát động nỗ lực hợp tác lớn đầu tiên về ô nhiễm không khí trên toàn khu vực. Kết quả là chất lượng không khí đã được cải thiện trong suốt thời gian tổ chức Thế vận hội Olympic. Nhưng bầu trời xanh đã không kéo dài trong suốt mùa đông tại Bắc Kinh.

“Vào mùa đông năm 2012, chúng tôi đã trải qua nhiều đợt ô nhiễm nghiêm trọng. Từ trung ương đến chính quyền địa phương, từ công nghiệp đến công dân, mọi người đều ghét ô nhiễm không khí. Đến lúc đó chính phủ mới đã xem đây là một vấn đề lớn mà chúng tôi cần giải quyết ngay lập tức”, Liu Xin, giám đốc chương trình Quản lý môi trường tại Quỹ năng lượng Trung Quốc cho biết.

Bắc Kinh đã công bố một kế hoạch trong vòng 5 năm được bắt đầu vào tháng 9 năm 2013. Kế hoạch sẽ tập trung vào các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm không khí ở Bắc Kinh, nhằm mục đích bảo vệ sức khỏe của người dân và thúc đẩy tăng trưởng bền vững trong thời gian dài.

Kế hoạch đặt ra các mục tiêu cụ thể, các tiêu chuẩn khí thải được thắt chặt và người ta tìm cách bịt mọi lỗ hổng chính sách suốt quá trình thực hiện. Một số giải pháp quan trọng nhất là việc đưa ra mục tiêu cho ngành giao thông.

Ví dụ, chính quyền địa phương đã tăng mức tiêu chuẩn khí thải với phương tiện giao thông, yêu cầu kiểm tra và bảo dưỡng phương tiện giao thông có khả năng gây ô nhiễm thường xuyên, cải thiện chất lượng nguyên liệu, loại bỏ hàng trăm nghìn phương tiện giao thông cũ kỹ, tăng chi phí lái xe ô tô, đưa vào hoạt động phương tiện giao thông sử dụng năng lượng sạch và quản lý xe từ các thành phố khác đến thành phố.

Trung Quốc, nơi từng được coi là "Vương quốc của xe đạp", với những chiếc xe đạp thống trị hầu hết các đường phố, đã chứng kiến ​​bước chuyển sang việc sử dụng xe ô tô khi tăng trưởng kinh tế và đô thị hóa mạnh mẽ ập tới với sự gia tăng tài sản của người dân. Nhưng lúc đó ai biết, chính những thứ tưởng như biểu tượng giàu có một thời của người dân Bắc Kinh lại là một trong những nguyên nhân khiến chất lượng không khí tại đây suy giảm nhanh chóng.

Thông qua kế hoạch, chính quyền Bắc Kinh đã giới thiệu các chương trình chia sẻ xe đạp, nhằm một lần nữa khuyến khích người dân sử dụng xe đạp trong thành phố.

“Đối với bất kỳ chuyến đi ngắn nào, mọi người chỉ sử dụng xe đạp của họ. Điều đó là vô cùng tiện lợi và người dân vô cùng thích nó. Hệ thống tàu điện ngầm thành phố hiện nay đã dài hơn và thuận tiện hơn, với tổng cộng khoảng 700 km mạng lưới. Giờ đây người dân rất thích khi sử dụng tàu điện ngầm để đi làm vào mỗi buổi sáng”, ông Liu Xin cho biết.

Ngoài ra, kế hoạch còn tập trung vào việc hạn chế sử dụng nồi hơi đốt than, cung cấp cho người dân nhiên liệu sạch hơn để đốt tại nhà và tái cấu trúc ngành công nghiệp để giảm khí thải. Điều này cũng nhằm mục đích ngăn chặn ô nhiễm bụi bằng cách sửa chữa các hệ sinh thái xuống cấp trong và xung quanh Bắc Kinh, đồng thời gia tăng các không gian xanh trong thành phố.

Tất cả điều này đã được thực hiện với một chi phí khá ấn tượng. Ngân sách của Bắc Kinh trong việc chống ô nhiễm không khí đã tăng vọt từ chỉ hơn 3 tỷ nhân dân tệ (434 triệu USD) trong năm 2013 lên đến hơn 18 tỷ nhân dân tệ (2,6 tỷ USD) trong năm 2017.

Vào cuối năm 2017, chất lượng không khí tại Bắc Kinh đã được cải thiện đáng kể. Nồng độ bụi mịn PM2.5 trung bình hàng năm ở Bắc Kinh đã hạ xuống mức 58ug/m3, giảm 35% so với năm 2013. Trong khi đó, nồng độ lưu huỳnh điôxit đã giảm hơn 93% và nitơ điôxit đã giảm gần 38% so với mức của năm 1998. Các đợt ô nhiễm nặng cũng ít xảy ra hơn và khi chúng xảy ra, chất lượng không khí không còn xuống thấp như trước nữa.

“Mùa đông năm 2017 là một khoảnh khắc chiến thắng và là một cột mốc quan trọng đối với thành phố Bắc Kinh trong cuộc chiến chống ô nhiễm của chúng tôi. Sau hàng thập kỷ làm việc chăm chỉ và với sự đầu tư rất lớn, chính quyền thành phố đã được đền đáp với việc ô nhiễm không khí tại Bắc Kinh đã được giảm đi đáng kể”, Chen Tian, ​​Tổng giám đốc Văn phòng Môi trường và Sinh thái thành phố Bắc Kinh viết trong lời giới thiệu Báo cáo Môi trường của Liên Hợp Quốc.

Trong khi Bắc Kinh đã đi một chặng đường dài trong công cuộc giảm thiểu ô nhiễm không khí, các quan chức cho rằng họ vẫn còn nhiều việc phải làm.

“Nồng độ PM2.5 tại Bắc Kinh không đạt được tiêu chuẩn chất lượng không khí quốc gia và vượt xa mức khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới. Các biện pháp nhằm giải quyết tất cả những vấn đề về chất lượng không khí này sẽ là một quá trình lâu dài của Trung Quốc”, theo phát biểu của Yu Jianhua, Phó trưởng phòng sinh thái và môi trường thành phố Bắc Kinh.

Hiện tại, nồng độ nitơ điôxit và PM10 tại Bắc Kinh vẫn còn trên mức tiêu chuẩn quốc gia đồng thời ô nhiễm tầng khí ozone vào mùa hè vẫn đang là mối lo ngại với lãnh đạo thành phố. Để giải quyết những vấn đề này và những thứ ô nhiễm còn sót lại khác, thành phố đang trong giai đoạn thúc đẩy kế hoạch chống ô nhiễm không khí mới, được nêu trong kế hoạch hành động năm 2020.

Cũng đầy tham vọng như ‘kế hoạch tiền nhiệm’, kế hoạch này có mục tiêu giảm thiểu 25% số ngày ô nhiễm nặng có từ năm 2015. Đồng thời, Chính phủ Trung ương Trung Quốc cũng đã công bố kế hoạch mới để khắc phục ô nhiễm không khí, đưa cuộc chiến giành bầu trời sạch đến 82 thành phố trên khắp Trung Quốc.