Theo World Bank, COVID-19 là một cú sốc khổng lồ, tàn phá xã hội và nền kinh tế trên toàn thế giới thường theo những cách gia tăng lẫn nhau. Hầu hết các quốc gia đều đang rơi vào suy thoái và dự kiến sẽ chưa thể phục hồi trước cuối quý 3 năm 2020, nhưng sự phục hồi hy vọng sẽ gia tăng mạnh mẽ trong suốt năm 2021.

Đối mặt với những thách thức mới 

Trong bối cảnh đó, các dự báo kinh tế cho Việt Nam đã được điều chỉnh giảm đáng kể. Sự bùng phát của dịch COVID-19 cho đến nay đã được ngăn chặn tại Việt Nam thông qua việc kết hợp các biện pháp phòng ngừa và kiểm soát thông minh. 

Theo báo cáo cập nhật về COVID-19 của World Bank, Việt Nam dự kiến sẽ phải đối mặt với những thách thức mới trong bối cảnh đại dịch tiếp tục lây lan trên toàn cầu.

Dự báo tăng trưởng GDP của Ngân hàng Thế giới cho Việt Nam đã giảm một nửa so với trước khủng hoảng, dự kiến chỉ ở mức 3,0% vào năm 2020.

Thu ngân sách và kim ngạch xuất khẩu dự kiến đều sẽ giảm, làm thâm hụt ngân sách khoảng 5 tỷ USD, do đó sẽ cần phải có các khoản vay mới.

Biện pháp ứng phó về tài chính của Chính phủ, trong đó kết hợp hỗ trợ về thuế và an sinh xã hội, dự kiến sẽ làm giảm nhẹ tác động kinh tế ngắn hạn liên quan đến đại dịch COVID 19, nhưng những thách thức chính sẽ là làm sao để triển khai nhanh chóng và hiệu quả các biện pháp trên và chuẩn bị cho sự phục hồi dự kiến của nền kinh tế khi cuộc khủng hoảng y tế đã được ngăn chặn.

Nới lỏng chính sách tiền tệ và tín dụng dễ dàng tạo ra nguồn vốn đệm mà các doanh nghiệp bị ảnh hưởng mong chờ, nhưng cần giám sát chặt chẽ khi các ngân hàng ngày càng phải đối mặt với suy thoái kinh tế, ảnh hưởng đến chất lượng tài sản, nợ phải trả và khả năng sinh lời theo thời gian.

World Bank cho rằng, Việt Nam cần tránh một cuộc suy thoái kinh tế sâu và kéo dài vì nó có thể gây thiệt hại lâu dài. Chu kỳ kinh tế thường xuyên xuất hiện, ngay cả trong nền kinh tế thị trường.

Nếu đỉnh của chu kỳ không quá cao, mọi thứ sẽ trở lại bình thường khi nền kinh tế trở lại xu hướng dài hạn. Nhưng suy thoái sâu và kéo dài hơn có khả năng làm xói mòn nguồn nhân lực và suy yếu các thể chế.

Trong khi đó, Kho bạc Nhà nước có thể phải đối mặt với những thách thức về thanh khoản trong ngắn hạn. Vì hầu hết các giải pháp là hoãn nộp thuế trong vài tháng tới, cơ quan quản lý thuế sẽ thu hồi nguồn thu thuế này trước cuối năm nay.

Khuyến nghị nhiều giải pháp

World Bank cho rằng, giải pháp đúng hướng của chính phủ, doanh nghiệp và người dân có thể thúc đẩy quá trình phục hồi kinh tế nhanh, mạnh và bền vững hơn.

Giải pháp thông thường mà chính phủ có thể áp dụng để thúc đẩy phục hồi kinh tế là sử dụng các gói kích thích tài khóa để tăng chi, đặc biệt là cho các dự án đầu tư. Không những các cơ quan quản lý có thể trực tiếp/chủ động lựa chọn các dự án đầu tư ưu tiên theo mục tiêu của họ, mà bên cạnh đó, tăng chi đầu tư xây dựng cơ bản sẽ tạo ra hệ số nhân Keynes (tác động kép) cần thiết đối với nền kinh tế. Theo ước tính tại Việt Nam, khi giải ngân đầu tư công tăng thêm 10% thì tăng trưởng GDP sẽ tăng thêm 0,6%.

Giải pháp phục hồi cần giúp giảm thiểu chi phí giao dịch và cắt giảm các quy định, thủ tục không cần thiết. Tương tự như giải pháp mà nhiều quốc gia khác áp dụng để ứng phó với cuộc khủng hoảng COVID-19, Chính phủ có thể khai thác cơ hội này để hiện đại hóa hệ thống công nghệ thông tin và truyền thông của mình, đảm bảo tính phối hợp trong quá trình ra quyết định và tiến độ của quá trình thực hiện.

Mở rộng các cơ hội thu nhập bằng cách cải thiện khả năng tiếp cận công việc, đặc biệt là đối với các nhóm dễ bị tổn thương, là một nhiệm vụ quan trọng để giảm nguy cơ mất mát nguồn nhân lực do COVID-19.

Các hành động để bảo vệ và tạo việc làm, cũng như để tăng cường nguồn nhân lực, bao gồm các biện pháp ngắn hạn và dài hạn. Trong cả hai trường hợp, các biện pháp đó cũng sẽ cần xem xét các xu hướng lớn như tăng trưởng của nền kinh tế tri thức, mở rộng phạm vi áp dụng tự động hóa và chuyển dịch các mô hình thương mại và những thay đổi về cách thức làm việc.

Với các doanh nghiệp, có thể sẽ cần nhiều thời gian hơn để khôi phục cơ cấu nhân sự, hàng hóa tồn kho, chuỗi cung ứng, doanh thu và nguồn vốn sau nhiều tuần hay nhiều tháng tạm ngừng hoạt động. Tương tự như vậy, việc thực hiện và lồng ghép hài hòa các chính sách điều tiết cũng cần nhiều thời gian để nền kinh tế toàn cầu thực sự hoạt động trở lại...