Xây dựng khung khổ quan hệ lao động cho nền kinh tế thị trường
Nhằm hỗ trợ Việt Nam thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, năng suất lao động, Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) vừa phối hợp với Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội triển khai dự án “Thúc đẩy xây dựng khung khổ quan hệ lao động mới đảm bảo tôn trọng Tuyên bố của ILO về các nguyên tắc và quyền cơ bản trong lao động” (dự án NIRF).
Dự án trị giá 4,3 triệu USD được hỗ trợ về tài chính bởi Bộ Lao động Hoa Kỳ và Bộ Y tế, Lao động và phúc lợi Nhật Bản dưới hình thức viện trợ không hoàn lại. Mục tiêu của dự án xây dựng nền tảng về pháp luật và thiết chế hiệu quả cho khung khổ quan hệ lao động mới ở Việt Nam dựa trên Tuyên bố năm 1998 về các Nguyên tắc và Quyền Cơ bản trong Lao động của ILO phù hợp với bối cảnh quốc gia.
Thông qua dự án, Việt Nam sẽ có được hệ thống pháp luật lao động quốc gia và các công cụ pháp lý phù hợp với Tuyên bố 1998 của ILO, một hệ thống quản trị lao động hoàn thiện hơn cho khung khổ quan hệ lao động mới đó, một cơ quan thanh tra lao động hiệu quả hơn trong thực thi và thúc đẩy tuân thủ pháp luật lao động và thực hiện chức năng đại diện người lao động, người sử dụng lao động được tăng cường.
Khung khổ mới này cũng sẽ giúp Việt Nam giải quyết những thách thức về quan hệ lao động, điển hình là hàng loạt các cuộc đình công tự phát kể từ giữa thập niên 90 đến nay. Đồng thời, hỗ trợ Việt Nam thực hiện những cam kết về lao động trong các hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới: FTA EU-Việt Nam và Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP).
Theo Giám đốc ILO Việt Nam Chang-Hee Lee: Xóa bỏ lao động cưỡng bức, lao động trẻ em và phân biệt đối xử trong lao động là những trụ cột khác tạo nên Tuyên bố năm 1998 – nền tảng cho các yêu cầu về lao động của các FTA thế hệ mới.
“Hiện 1/3 các hiệp định thương mại khu vực trên thế giới bao gồm các điều khoản về lao động. Nghiên cứu của ILO trong năm 2016 cho thấy, hiệp định thương mại có điều khoản về lao động giúp tăng trung bình giá trị thương mại thêm 28%, trong khi những hiệp định không có điều khoản về lao động chỉ giúp tăng trung bình 26%”, TS. Chang – Hee Lee cho biết.
Theo TS. Chang – Hee Lee, là một quốc gia thành viên của ILO, Việt Nam cam kết tôn trọng và thực thi các nguyên tắc trong Tuyên bố năm 1998. Các nguyên tắc này bao gồm đảm bảo quyền tự do lập hội và thúc đẩy thương lượng tập thể cho người lao động và người sử dụng lao động, để họ có thể đàm phán các điều khoản và điều kiện lao động công bằng, và cân bằng lợi ích giữa hai bên. Tuy nhiên, để thực thi những nguyên tắc này, việc sửa đổi Bộ Luật Lao động là bước đi đầu tiên và quan trọng nhất tại Việt Nam.
Theo Thứ trưởng Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội Doãn Mậu Diệp, việc triển khai dự án NIRF sẽ đóng góp quan trọng giải quyết những tồn tại của hệ thống quan hệ lao động hiện nay, trên cơ sở đó góp phần xây dựng quan hệ lao động hài hòa tại doanh nghiệp theo chỉ đạo của Ban Bí thư Trung ương Đảng tại Chỉ thị số 22-CT/TW ngày 5/6/2018.
Nghị quyết Trung ương số 06/NQ-TW ngày 5/11/2016 và Nghị quyết Trung ương số 27-NQ/TW ngày 21/5/2018 đều chỉ ra những đường lối rõ ràng về việc Nhà nước sẽ giảm can thiệp vào quan hệ lao động, đồng thời cần thúc đẩy thương lượng tập thể và đối thoại làm phương thức chủ đạo quyết định các điều khoản và điều kiện trong lao động.
Chỉ ra những bất cập cần khắc phục bao gồm pháp luật lao động chưa phù hợp với tiêu chuẩn của ILO và quản lý Nhà nước về quan hệ lao động còn nhiều hạn chế, từ phổ biến pháp luật đến thanh tra và giám sát thực thi, Thứ trưởng Doãn Mậu Diệp kỳ vọng, dự án NIRF sẽ giúp Việt Nam sớm nội luật hóa các tiêu chuẩn lao động quốc tế phù hợp với trình độ phát triển kinh tế - xã hội để thực hiện tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế của đất nước.