Theo số liệu của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thuỷ sản Việt Nam (VASEP), kim ngạch xuất khẩu cá ngừ tháng 3/2023 đạt hơn 72 triệu USD, giảm 31% so với cùng kỳ năm trước.

Tính chung 3 tháng đầu năm, xuất khẩu cá ngừ đạt hơn 180 triệu USD, giảm 30% so với cùng kỳ năm 2022. Nhu cầu tại các thị trường trọng điểm của ngành cá ngừ Việt Nam vẫn đang suy giảm dưới tác động của lạm phát và kinh tế ảm đạm. 

Trong đó, kim ngạch xuất khẩu nhóm các sản phẩm thịt/loin cá ngừ đông lạnh trong quý I/2023 chỉ đạt 91 triệu USD, giảm tới 49% so với cùng kỳ năm ngoái. Đây là nhóm sản phẩm chủ lực của ngành cá ngừ Việt Nam, chiếm 51% cơ cấu xuất khẩu toàn ngành. 

Đối với nhóm sản phẩm cá ngừ đóng hộp, mặc dù thị trường đã ghi nhận sự phục hồi trong thời gian gần đây nhưng lượng phục hồi không nhiều, nên không đủ bù đắp cho sự sụt giảm mạnh trong tháng đầu năm. Tính chung cả quý I/2023, lượng xuất khẩu của nhóm sản phẩm này giảm 10% so với cùng kỳ năm trước. 

Điểm sáng trong quý I/2023 là xuất khẩu cá ngừ chế biến, vốn có giá trị gia tăng cao, đã có mức tăng ấn tượng. Kim ngạch xuất khẩu của nhóm các mặt hàng cá ngừ chế biến khác (mã HS16), trong đó chủ yếu là loin cá ngừ hấp đông lạnh, đã tăng 44% so với cùng kỳ năm ngoái. Tỷ trọng xuất khẩu của nhóm các mặt hàng cá ngừ chế biến khác trong cơ cấu các sản phẩm cá ngừ xuất khẩu cũng đã tăng lên. 

Tìm kiếm cơ hội tại thị trường ngách

Đại diện VASEP cho biết 200 doanh nghiệp xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam đã nỗ lực mở rộng xuất khẩu sang các thị trường ngách khác trong thời gian qua.

Trong khi xuất khẩu sang các thị trường truyền thống như Mỹ, Canada,... giảm, việc xuất khẩu sang các thị trường nhỏ lẻ như Hàn Quốc, Peru, Anh, Trung Quốc và Hồng Kông hay Algeria,... tăng mạnh. Một số thị trường có mức tăng trưởng lên tới 3 con số, điển hình như Hàn Quốc tăng 636%, Anh tăng 182%, Algeria tăng 426%.

Trong khối các thành viên Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Nhật Bản đang gia tăng nhập khẩu cá ngừ tươi và đông lạnh từ các nước, trong đó có Việt Nam. Các ưu đãi thuế quan theo thỏa thuận Nhật Bản dành cho Việt Nam trong Hiệp định CPTPP cũng tạo sức hút cho các sản phẩm cá ngừ của Việt Nam.

Mặc dù ở một số thị trường ngách đã có những triển vọng đáng kể nhưng lượng tăng từ các thị trường này không đủ để bù đắp sự sụt giảm từ các thị trường lớn.

Tính đến hết tháng 3/2023, cá ngừ của Việt Nam đã xuất khẩu được sang hơn 85 thị trường trên thế giới. Trong đó, Mỹ, Israel, Nhật Bản, Đức, Hà Lan và Thái Lan là 6 thị trường đơn lẻ nhập khẩu nhiều nhất cá ngừ của Việt Nam, chiếm 60% tổng kim ngạch xuất khẩu trong quý I/2023.

Tại thị trường Mỹ, mặc dù lạm phát hạ nhiệt, giá xăng giảm, nhưng các chi phí sản xuất và giá các sản phẩm thiết yếu tại đây vẫn neo cao, nên người dân vẫn phải thắt chặt chi tiêu trong giai đoạn này, và có xu hướng tiêu thụ sản phẩm có giá thấp hơn. Tính đến hết tháng 3/2023, xuất khẩu cá ngừ sang Mỹ đạt 64 triệu USD, giảm 53% so với cùng kỳ năm 2022.

Còn tại thị trường Liên minh châu Âu (EU), sau khi sụt giảm trong tháng 2, xuất khẩu sang thị trường này đã tăng nhẹ 5% trong tháng 3.

Top 3 thị trường nhập khẩu lớn nhất trong khối có sự thay đổi. Italy với tốc độ tăng trưởng “đột phá” 254% trong tháng 3 đã thay thế cho Tây Ban Nha trở thành thị trường nhập khẩu cá ngừ lớn thứ 3 trong khối. Cùng với Italy, xuất khẩu sang Hà Lan vẫn giữ tốc độ tăng trưởng khả quan trong tháng 3, đạt 52%. Trong khi đó, xuất khẩu cá ngừ sang Đức lại sụt giảm 30% so với cùng kỳ.

Đối với khối CPTPP, mặc dù xuất khẩu sang Nhật Bản và Mexico ghi nhận tăng trưởng trong tháng 3, nhưng xuất khẩu sang Canada vẫn tiếp tục giảm sâu. Chính vì thế tính đến hết tháng 3, xuất khẩu cá ngừ sang khối thị trường CPTPP vẫn giảm 14%, chỉ đạt hơn 26 triệu USD.

Theo VASEP, giá cá ngừ nguyên liệu trên thị trường thế giới hiện tăng cao lên mức đỉnh, kéo theo giá cá ngừ trong nước tăng. Điều này đang khiến cho các doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn hơn.

Bên cạnh đó, lượng tồn kho tại một số thị trường lớn như các nước EU vẫn ở mức cao, có thể kéo dài trong vòng 2 - 3 tháng tới. Do đó, nhu cầu nhập khẩu tại các thị trường này sẽ vẫn thấp và dự kiến xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam trong quý II/2023 vẫn khó có thể tăng so với cùng kỳ.

VASEP khuyến cáo doanh nghiệp tăng cường xuất khẩu vào các thị trường tiềm năng và tận dụng tốt các hiệp định thương mại tự do để về đích thành công trong năm 2023. Năm ngoái, lần đầu tiên xuất khẩu cá ngừ đạt trên 1 tỷ USD, kết quả này đưa cá ngừ vào danh sách “loài cá tỷ đô”, cùng với cá tra.

Kỳ vọng hoạt động xuất khẩu cá ngừ trong nửa cuối năm sẽ tăng trưởng tích cực nhờ việc đẩy mạnh xuất khẩu sang các thị trường mà Việt Nam đã ký kết hiệp định thương mại tự do và nhu cầu toàn thị trường chung có thể sẽ dần phục hồi.