Trình bày đề xuất cơ chế đặc thù của TP. Hồ Chí Minh, Bí thư Thành ủy Nguyễn Thiện Nhân cho rằng, TP. Hồ Chí Minh trong hơn 40 năm qua là đô thị lớn nhất cả nước về dân số và quy mô kinh tế, là địa phương có đóng góp ngân sách lớn nhất cả nước, có tốc độ tăng trưởng kinh tế gấp khoảng 1,5 lần cả nước.

Tuy nhiên, khoảng 10 năm trở lại đây, sự vượt trội của Thành phố so với cả nước ở một số mặt đã chậm lại, thậm chí tụt hậu. Hơn 30 năm đổi mới, cơ chế, chính sách phát triển của TP. Hồ Chí Minh không khác gì so với các địa phương khác. Song do có các đặc thù, lợi thế của Thành phố mà trong điều kiện chung đó, Thành phố đã có bước phát triển mạnh mẽ, vượt trội hơn cả nước. Theo đó, TP. Hồ Chí Minh đã kiến nghị 4 nội dung về cơ chế đặc thù, cụ thể:

Một là, phân cấp ủy quyền cho HĐND, UBND và Chủ tịch UBND TP một số quyền cụ thể để quyết định nhanh và hợp lý. Cho phép TP được phân cấp, ủy quyền cho các giám đốc sở ngành, quận huyện nhiều hơn, để quyết định, giải quyết công việc nhanh hơn. Trong phân cấp, ủy quyền có một nguyên tắc, đó là với mỗi ngành, mỗi nội dung chỉ có một cấp quyết định.

Hai là, những vấn đề gì TP giải trình và xin có thời hạn sau 4 tháng mà các bộ ngành trung ương không trả lời thì coi như đồng ý thực hiện. Xin thứ hai là tự chủ tài chính. TP. Hồ Chí Minh là địa phương lớn nhất cả nước thì phải có cơ chế tự chủ về tài chính bằng với tỷ lệ dân số. Tóm lại: TP. Hồ Chí Minh phải bảo đảm và giữ vững tăng trưởng gấp 1/3 lần cả nước, năng suất lao động gấp 2,7 lần cả nước, đóng góp ngân sách nhà nước gấp 3 lần tỷ lệ dân số và nhận ngân sách bằng với tỷ lệ dân số (9,1%).

Ba là, tự chủ về tổ chức và biên chế. Thực tế cho thấy năng suất lao động của công chức TP. Hồ Chí Minh gấp 1,5 lần cả nước. Dân số tăng phải tăng công chức. TP. Hồ Chí Minh có quyền thay đổi số lượng công chức trong bộ máy và phân bổ công chức cho cấp dưới. Tự chủ về thu nhập cho công chức với mức kiến nghị thu nhập bình quân của công chức bằng hai lần cả nước.

Bốn là, thành lập Ban Chỉ đạo phát triển vùng do Thủ tướng Chính phủ làm trưởng ban, Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh làm Chủ tịch Hội đồng vùng.

Phát biểu chỉ đạo cuộc làm việc, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đánh giá cao việc Thành ủy TP. Hồ Chí Minh đã chỉ đạo xây dựng báo cáo kết quả 5 năm thực hiện Nghị quyết 16 và Đề án cơ chế chính sách đặc thù của TP. Hồ Chí Minh thể hiện tinh thần “Thành phố vì cả nước, cả nước vì Thành phố”. Thủ tướng đề nghị các đồng chí dự họp có ý kiến cụ thể về những đề xuất một số cơ chế chính sách đặc thù cho Thành phố. 

Chỉ ra các thách thức đối với sự phát triển của Thành phố, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng cho rằng, xu hướng gia tăng dân số cơ học rất cao gây áp lực lớn đến hạ tầng, nhất là giao thông, nhà  ở. Do đó, quản lý, kiểm soát dân cư là thách thức lớn nhất khi có những dự án phải điều chỉnh 3 - 4 lần so với ban đầu chỉ vì gia tăng dân số ngoài dự tính. Phó Thủ tướng cho rằng vị trí đầu tàu kinh tế đòi hỏi TP. Hồ Chí Minh tăng trưởng cao nhưng cần bền vững.

Đánh giá cao báo cáo của Thành phố, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho rằng TP. Hồ Chí Minh thể hiện khát vọng tiếp tục vươn lên, thể hiện trách nhiệm với cả nước, cảm thông, chia sẻ với điều kiện chung của cả nước. Tuy nhiên, Phó Thủ tướng cho rằng có 2 điểm nổi lên là tăng trưởng của Thành phố chưa tương xứng với tiềm năng; kết cấu hạ tầng quá tải, gây cản trở trong việc thực hiện mục tiêu kinh tế cũng như ảnh hưởng đến đời sống người dân. Tình trạng ùn tắc giao thông, ngập nước, ô nhiễm môi trường ngày càng gay gắt... Do vậy, Thành phố nên tập trung làm một số đề án như đề án đưa TP. Hồ Chí Minh trở thành trung tâm tài chính, thu hút các tập đoàn đa quốc gia đặt trụ sở tại Thành phố, phát triển công nghiệp văn hóa, đề án tái cơ cấu ngành du lịch, dịch vụ...