Tuy nhiên, một số người mua sắm không may mắn cũng đã mua phải hàng giả, vì các hình thức lừa đảo người tiêu dùng cũng ngày càng nhiều và phức tạp trên không gian mạng. Hàng giả - một vấn đề dai dẳng ở nhiều chợ đường phố trong khu vực - dễ dàng ngụy trang trên mạng hơn sau một bức ảnh kỹ thuật số của một sản phẩm đích thực.

Nhưng ASEAN đang tăng cường hành động chống lại hàng giả trực tuyến và nâng cao nhận thức với công chúng bằng cách đánh dấu Tuần lễ thực thi quyền sở hữu trí tuệ ASEAN đầu tiên kết thúc vào ngày 24/9 vừa qua. Điều này diễn ra sau khi Nhóm công tác ASEAN về Hợp tác sở hữu trí tuệ (AWGIPC) bổ sung các nội dung mới để chống hàng giả trực tuyến trong Bản cập nhật giữa kỳ được phát hành gần đây đối với Kế hoạch hành động 10 năm về quyền sở hữu trí tuệ 2016-2025 (gọi tắt là Kế hoạch hành động về quyền sở hữu trí tuệ).

Tính đến năm 2020, 400 triệu công dân ASEAN đã sử dụng Internet, theo nghiên cứu do Bain & Company phối hợp với Google và Temasek thực hiện. Một phần ba trong số những người dùng này chỉ mới bắt đầu sử dụng các dịch vụ kỹ thuật số, bao gồm cả mua sắm trực tuyến trong thời kỳ đại dịch. Những đổi mới kỹ thuật số cuối cùng đã giúp cho mọi người ở trong nhà và giữ khoảng cách về mặt xã hội. Nhưng cũng giống như nhiều nhà bán lẻ xoay trục trực tuyến để phục vụ người tiêu dùng, tội phạm trên mạng cũng bắt đầu bán nhiều hàng giả hơn qua hình thức trực tuyến - đặc biệt là những sản phẩm có nhu cầu cao như khẩu trang, nước rửa tay và thuốc. Điển hình là Hiệp hội Người tiêu dùng Singapore đã báo cáo mức tăng gần gấp ba lần các khiếu nại về hàng giả được bán trực tuyến vào năm ngoái.

Cơ quan thực thi pháp luật trên toàn thế giới cũng đã cảnh báo. Interpol, tổ chức quốc tế chuyên thực thi luật hình sự xuyên biên giới, đã thực hiện nhiều hoạt động để giải quyết việc bán thuốc và sản phẩm sức khỏe giả trên mạng, bao gồm cả ở ASEAN. Các chính phủ ở ASEAN cũng đang tập hợp các bên liên quan để chống lại việc bán hàng giả trực tuyến.

Các văn phòng sở hữu trí tuệ của Thái Lan và Philippines đã khuyến khích các nền tảng thương mại điện tử và chủ sở hữu thương hiệu hợp tác tự nguyện để ngăn chặn việc bán hàng giả trực tuyến bằng cách ký các Biên bản ghi nhớ lần lượt vào tháng 1 và tháng 3. Ngay cả trước đại dịch, Liên hợp quốc trong một báo cáo năm 2019 về tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia ở Đông Nam Á đã nhận xét rằng “Thương mại điện tử sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các phân đoạn cụ thể của hoạt động buôn bán hàng giả và gần như chắc chắn sẽ làm tăng phạm vi và quy mô của các loại thuốc giả có sẵn trên không gian mạng”.

ASEAN thực hiện mục tiêu đồng thuận chống hàng giả

Kế hoạch hành động quyền sở hữu trí tuệ (SHTT) được cập nhật gần đây của ASEAN bao gồm hai tài liệu mới đề cập đến việc thực thi trực tuyến. Một điều có thể cung cấp sẽ là việc tạo ra trao đổi thông tin để thực thi trực tuyến. Dữ liệu là chìa khóa để chống lại những kẻ giả mạo. Nếu các chính phủ trong ASEAN chia sẻ dữ liệu quan trọng về mô hình vi phạm trực tuyến quyền SHTT, bọn tội phạm sẽ không thể trốn tránh cơ quan pháp luật bằng cách chuyển hoạt động sang các nước khác trong khu vực. Điều quan trọng là chủ sở hữu thương hiệu chủ động bảo vệ thương hiệu trực tuyến sẽ có thể đóng góp vào việc trao đổi thông tin.

Một nội dung mới khác sẽ là việc tạo ra các hướng dẫn của ASEAN về thực thi trực tuyến. Các hướng dẫn sẽ giúp hài hòa cách tiếp cận chống hàng giả trực tuyến trên toàn khu vực. Một cách tiếp cận nhất quán của các nước ASEAN sẽ giúp chủ sở hữu thương hiệu và người tiêu dùng dễ dàng xác định hàng giả và báo cáo lạm dụng hơn, đồng thời khiến tội phạm khó trốn tránh bị phát hiện hơn. Khi Cộng đồng Kinh tế ASEAN tiến triển với các sáng kiến ​​như Cơ chế một cửa Hải quan ASEAN, hàng hóa sẽ lưu chuyển dễ dàng hơn trong khu vực. Một liên kết yếu trong một quốc gia chống lại hàng giả trực tuyến sẽ ảnh hưởng đến tất cả các quốc gia khác trong khu vực vì hàng hóa dễ dàng qua biên giới.

Hành động của các chính phủ trong ASEAN là rất quan trọng, nhưng nó không phải là giải pháp duy nhất cho vấn đề đang gia tăng này. Một hướng dẫn được cập nhật gần đây của Hiệp hội Nhãn hiệu quốc tế nhấn mạnh rằng, tất cả các bên liên quan đều có vai trò để ngăn chặn sự lây lan của hàng giả trực tuyến. Điều này bao gồm các nền tảng thương mại điện tử. Hướng dẫn đưa ra lời khuyên rằng: Các nền tảng thương mại điện tử nên chủ động tìm và gỡ danh sách hàng giả, thực hiện trách nhiệm giải trình để biết người bán trên nền tảng của họ và làm việc với chủ sở hữu thương hiệu và cơ quan thực thi pháp luật bằng cách chia sẻ thông tin về hàng giả.

ASEAN đã làm việc chung để cải thiện quyền SHTT kể từ khi thành lập Nhóm công tác ASEAN về hợp tác sở hữu trí tuệ vào cuối những năm 1990. Nhưng quan điểm về hàng giả đã trở nên quan trọng hơn trong những năm qua. Nhìn lại ba kế hoạch Hành động về quyền SHTT của ASEAN trước đây, đã thấy có sự thay đổi rõ ràng về trọng tâm để nhận ra sự nguy hiểm của hàng giả. Kế hoạch hành động 2004-2010 không bao gồm từ “hàng giả” trong khi kế hoạch hành động 2011-2015 tiếp theo đề cập đến việc chống hàng giả một lần. Giờ đây, kế hoạch mới đưa ra 8 công việc để giải quyết vấn đề, bao gồm nâng cao nhận thức và thu thập dữ liệu quan trọng.

Thương mại điện tử sẽ tiếp tục phát triển trong ASEAN. Để giữ an toàn cho người tiêu dùng, các chính phủ, nền tảng thương mại điện tử và chủ sở hữu thương hiệu cần tiếp tục đổi mới để ngăn chặn việc bán hàng giả trực tuyến. Những sửa đổi gần đây đối với kế hoạch hành động về quyền SHTT của ASEAN thể hiện rõ tầm nhìn của ASEAN về một tương lai kỹ thuật số an toàn, linh hoạt và đích thực.