Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) chính thức được ký kết vào tháng 11/2020 giữa 10 nước thành viên ASEAN và 5 đối tác của khối là Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia và New Zealand.

Với quy mô 2,2 tỷ người tiêu dùng, chiếm khoảng 30% dân số thế giới, với GDP xấp xỉ 26.200 tỷ USD, chiếm khoảng 30% GDP toàn cầu, RCEP trở thành khu vực thương mại tự do lớn nhất thế giới, góp phần tạo lập cấu trúc thương mại mới, thúc đẩy toàn cầu hóa theo hướng tự do hóa, bền vững.

Chính vì vậy, theo các chuyên gia, việc tham gia RCEP giúp Việt Nam tiếp cận các thị trường tiêu dùng lớn. RCEP có thể giúp doanh nghiệp Việt Nam tăng cường xuất khẩu và thu hút hàng hóa chất lượng cao cho người tiêu dùng.

Thực tế cho thấy, hệ thống tiêu chuẩn quốc gia của các nước thành viên RCEP nhìn chung theo hệ thống tiêu chuẩn quốc tế ISO, IEC, ITU, CODEX… tương tự hệ thống TCVN nên tạo thuận lợi cho doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu hàng hóa sang các nước thành viên.

Hệ thống tiêu chuẩn quốc gia của các nước thành viên RCEP nhìn chung theo hệ thống tiêu chuẩn quốc tế ISO, IEC, ITU, CODEX… tương tự hệ thống TCVN nên tạo thuận lợi cho doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu hàng hóa sang các nước thành viên.

Mặt khác, RCEP cũng mở cửa cho các dịch vụ logistics, thương mại điện tử, khiến hàng hoá đến tay người tiêu dùng giữa các nước dễ dàng. Đặc biệt, các quốc gia ASEAN yêu cầu tiêu chuẩn, chất lượng gần tương đương Việt Nam. Điều này tạo thuận lợi cho doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận thị trường trên.

Tuy nhiên, thời gian qua, một số nước phát triển trong RCEP như Australia, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, New Zealand, Singapore… đã tăng cường ban hành, áp dụng các quy định kiểm sát chặt chẽ hơn đối với tiêu chuẩn, yêu cầu kỹ thuật, đặt ra không ít khó khăn, thách thức buộc chúng ta phải thay đổi để thích ứng.

Theo các chuyên gia, điều này cũng đồng nghĩa với việc Việt Nam phải tuân thủ các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật khắt khe hơn, nếu không vượt qua có thể trở thành rào cản cho doanh nghiệp. Thậm chí, các chuyên gia cho rằng, trong nhiều trường hợp hàng hoá của doanh nghiệp Việt Nam đã vượt qua được tiêu chuẩn quốc gia xuất khẩu, nhưng lại gặp khó khăn khi đáp ứng các tiêu chuẩn riêng, do nhà nhập khẩu đưa ra, yêu cầu phải thỏa mãn thì mới được đưa vào hệ thống phân phối, siêu thị, chuỗi cung ứng…

Bên cạnh đó, sản phẩm, hàng hóa Việt Nam khi xuất khẩu vào các nước RCEP còn phải đáp ứng các quy định, tiêu chuẩn về truy xuất nguồn gốc, xuất xứ hàng hóa, ghi nhãn, quy cách mẫu mã… Thậm chí, các rào cản kỹ thuật của các nước đối với hàng nhập khẩu luôn có xu hướng gia tăng, đơn cử như Trung Quốc - thị trường khá dễ tính với hàng hoá nông sản của Việt Nam, nhưng hiện nay cũng gia tăng, siết chặt các biện pháp quản lý kỹ thuật, đưa ra yêu cầu kiểm dịch, truy xuất nguồn gốc, chỉ tiêu an toàn không khác gì những thị trường khó tính như EU hay các nước phương Tây…

Để hóa giải những thách thức này, ngoài việc hoàn thiện khung pháp lý, ưu tiên sửa đổi Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật, sửa đổi Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa, các văn bản hướng dẫn liên quan theo hướng phù hợp với cam kết trong Hiệp định RCEP nói riêng, các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới nói chung.

Bên cạnh đó, cần chủ động xây dựng, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, ban hành đề án phát triển hạ tầng chất lượng quốc gia (NQI) để tạo cơ sở pháp lý cho việc hoàn thiện, tăng cường năng lực kỹ thuật trong toàn hệ thống tiêu chuẩn đo lường chất lượng của Việt Nam, góp phần thuận lợi giao thương với thị trường RCEP, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, kiểm soát tốn hơn hàng nhập khẩu, bảo vệ thị trường trong nước hiệu quả hơn.

Ngoài ra, triển khai thực hiện đề án chuyển đổi số trong lĩnh vực tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng. Hình thành hạ tầng số, cơ sở dữ liệu số quốc gia chuyên ngành (iSTAMEQ). Phát triển hệ thống tiêu chuẩn quốc gia theo hướng đẩy mạnh hài hòa tiêu chuẩn quốc tế, tiêu chuẩn khu vực mà thị trường RCEP đang áp dụng (ISO, IEC, CODEX EN, ASTM,...), trong đó tập trung soát xét, sửa đổi, xây dựng mới TCVN trong các lĩnh vực có thế mạnh sản xuất như sản phẩm điện-điện tử, nông nghiệp, dệt may, gia dày, viễn thông, công nghệ thông tin, đồ tiêu dùng gia dụng, đồ gỗ…

Đẩy mạnh việc tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn các quy định pháp luật mới về tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, thử nghiệm, chứng nhận… cho các cơ quan, tổ chức, hiệp hội, doanh nghiệp, người tiêu dùng.